Wierzytelność była kosztem brutto tylko przy sprzedaży

Przed 2018 r. VAT od nieściągalnych wierzytelności należało korygować, stosując ulgę na złe długi, a nie rozliczać w ramach podatku dochodowego – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

Od 1 stycznia 2018 r. przepisy mówią wprost: wierzytelności ujmuje się w kosztach uzyskania przychodu do wysokości uprzednio zarachowanej jako przychód należny, a więc w kwocie netto (bez VAT). Dotyczy to zarówno wierzytelności sprzedanych (art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT), umorzonych, jak i odpisanych jako nieściągalne (odpowiednio art. 16 ust. 1 pkt 44 oraz art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a ustawy o CIT). Kosztem nie mogą być tylko wierzytelności przedawnione (art. 16 ust. 1 pkt 20 tej ustawy). Wątpliwości budzi to, jak stosować przepisy obowiązujące przed 2018 r. Problemy dotyczą zwłaszcza wierzytelności, które zostały odpisane jako nieściągalne lub umorzone. Kwestię sprzedawanych rozstrzygnęła bowiem na korzyść podatników uchwała NSA z 11 czerwca 2012 r., sygn. akt I FPS 3/11.

Spółka, której dotyczył spór, przekonywała, że może ująć w kosztach podatkowych całą kwotę wierzytelności (razem z VAT). Uważała, że korzystne dla podatników stanowisko wynikające z uchwały NSA powinno mieć zastosowanie nie tylko przy sprzedaży.

Organ podatkowy uważał jednak, że VAT nie może być kosztem. Tłumaczył, że podatek od towarów i usług można korygować w ramach ulgi na złe długi. Stanowisko to podtrzymały sądy administracyjne. Zarówno WSA w Gdańsku, jak i NSA uznały, że w przypadku wierzytelności odpisanych jako nieściągalne lub umorzonych, kosztem mogła być tylko ich wartość netto.

Orzecznictwo w tego typu sprawach nie jest jednak jednolite. Niekorzystne dla podatników wyroki zapadły przed NSA: 26 kwietnia 2016 r. (sygn. II FSK 901/14) oraz 24 lutego 2015 r. (sygn. II FSK 3875/13). Inaczej sąd kasacyjny orzekł natomiast w wyroku z 16 lutego 2016 r. (sygn. akt II FSK 421/14). Podobnie wypowiedział się WSA w Warszawie w wyroku z 26 kwietnia 2017 r. (sygn. akt III SA/Wa 3187/16, nieprawomocny).