Subskrybuj nas na Youtube
Charniere sp. z o.o. zajmująca się produkcją zawiasów, okuć meblowych itp. znaczną część swojej produkcji sprzedaje do Francji, Belgii i innych państw członkowskich Unii Europejskiej. Dokonując sprzedaży do kontrahentów z terytorium wspólnoty, spółka stosuje stawkę VAT 0 proc. Niekiedy jednak podatnik, sprzedając towary za granicę, stosuje stawkę krajową,23 proc. Najczęściej jest to spowodowane problemem z uzyskaniem od kontrahenta aktywnego (tj. pozytywnie zweryfikowanego) numeru VAT UE oraz z pozyskaniem dokumentów dostawy, które potwierdzałyby, że miała miejsce dostawa za granicę.
Brak możliwości uzyskania numeru VAT UE kilka razy spowodował opodatkowanie transakcji stawką krajową, a kilka razy, przy dużym niezadowoleniu działu sprzedaży, spółka zrezygnowała z transakcji.
Z kolei brak dokumentów potwierdzających wywóz podraża podatkowo transakcję, gdyż w takiej sytuacji cały ciężar ekonomiczny VAT spoczywa na spółce, która ubruttawiając cenę metodą „w stu”, płaci ten podatek z własnych środków.
Od dłuższego czasu główna księgowa spółki zwracała zarządowi uwagę na konieczność zajęcia się tymi problemami. W ostatnim czasie zdarzyła się ku temu szczególna okazja, gdy w mediach pojawiła się informacja o tym, że według wyroku TSUE brak numeru VAT UE nabywcy nie stanowi przeszkody przy klasyfikowaniu dostawy jako WDT i stosowaniu stawki VAT 0 proc.
Sprowokowało to dyskusję w sprawie wymogów, jakie stawia księgowość innym pracownikom spółki, którzy zajmują się sprzedażą i organizacją dostaw, dla zastosowania stawki VAT 0 proc. W pewnym momencie atmosfera stała się nieprzyjemna, gdyż pojawiły się nawet zarzuty, że główna księgowa była nadgorliwa, a stosując, przy braku dokumentacji czy numeru VAT UE nabywcy, stawkę krajową, naraziła firmę na dodatkowe koszty.
Kolejnego bodźca dostarczył jeden z francuskich kontrahentów, który poinformował, że chciałby, aby dostarczane przez spółkę towary nie były wysyłane bezpośrednio do niego, ale do jego polskiego kontrahenta. Ten podda je pewnej specjalistycznej obróbce i dopiero po jej wykonaniu prześle do Francji (do nabywcy, czyli podmiotu francuskiego). Co więcej, kontrahent taki oczekuje, że spółka, dokonując dostawy, zastosuje stawkę VAT 0 proc. To wszystko spowodowało, że zarząd postanowił skorzystać ze wsparcia doradcy podatkowego. W przeszłości kilka razy pomógł spółce, a nawet wyciągnął ją z opresji. Prezes spółki i główna księgowa spotkali się z doradcą podatkowym.
● ETAP 1 Charakter transakcji i miejsce jej dokonania
– Panie Jakubie – zwrócił się do doradcy prezes – proszę nam wyjaśnić, jak to jest z tymi dostawami wewnątrzwspólnotowymi. Pani Iwona – prezes wskazał na główną księgową – chce od nas dokumentów, potwierdzeń itp., a ostatnio pojawiły się wątpliwości, czy na pewno to jest konieczne.
– Panie prezesie, to przecież nie ja wymyśliłam – księgowa poczuła się zmuszona do obrony.
– Ależ nikt cię nie oskarża – uspokoił księgową prezes. – Ważne, byśmy to wszystko sobie dobrze poukładali. Zwłaszcza że Francuzi jeszcze coś planują z tymi dostawami do Galwana, a to przecież jest polska firma.
– No właśnie – zdołał wreszcie zabrać głos doradca podatkowy – w pierwszej kolejności powinniśmy sobie wyjaśnić, jakie warunki muszą być spełnione, abyśmy w ogóle mieli do czynienia z dostawą wewnątrzwspólnotową towarów.
– To jest sprawa oczywista – księgowa nie chciała tracić czasu na sprawy podstawowe.
– Myślę, że warto przypomnieć – prezes był innego zdania niż księgowa. – Ja się tym nie zajmuję na co dzień, a zresztą czasem jest tak, że problem ma swoje źródło w oczywistych sprawach. Jeszcze jedna sprawa. Zastanawialiśmy się kiedyś, co z wysyłką próbek, czy ich nie powinniśmy również w jakiś sposób rozliczać w VAT.
– Lepiej tego nie można powiedzieć – doradca wyraźnie był zadowolony z takiego sojusznika. – Krótko, byśmy nie tracili na to dużo czasu. Co do wysyłki nieodpłatnej towarów do unijnego kontrahenta tutaj również może wystąpić czynność opodatkowana, która stanowi WDT.
CO NA TO PRAWO? RADA 1
W kilku zdaniach doradca wyjaśnił, jakie warunki muszą być spełnione, aby dostawa była sklasyfikowana jako WDT.
– Oczywiście, aby czynność taka w ogóle podlegała polskiemu VAT, miejsce jej świadczenia powinno być na terytorium Polski – podsumował swoją wypowiedź doradca.
– Ale przecież towar ma wyjechać za granicę – ostatnie zdanie zdawało się zmylić księgową.
– Tak, oczywiście, jednak proszę pamiętać, jak identyfikujemy miejsce dostawy na potrzeby VAT – wyjaśnił doradca. – Dla dostawy ruchomej co do zasady jest to miejsce wysyłki.
– Czyli wszystko pasuje – skwitował prezes. – Ale proszę nam jeszcze wyjaśnić, co z tą dostawą, w ramach której towar mamy wysłać do Galwana, a nie do Francji.
– Galwan to spółka w Polsce – wyjaśniła księgowa.
– W tym przypadku również możemy zastosować stawkę VAT 0 proc., tylko musimy spełnić warunki zapisane w rozporządzeniu. W szczególności, towar finalnie musi wyjechać do innego państwa unijnego.
CO NA TO PRAWO? RADA 2
● ETAP II Status kontrahenta – czy jest czynnym podatnikiem VAT
– Dobrze, to wiemy, jakie są warunki do tego, byśmy uznali dostawę za WDT. Ale o co chodzi z tym numerem unijnym VAT nabywcy? – dopytywał prezes. – Tak naprawdę to jakiś wyrok w tej sprawie sprowokował dyskusję, która toczy się w firmie.
– Trybunał uznał, że nabywca nie musi być podatnikiem VAT UE, a i tak można stosować zerową stawkę do WDT – księgowa starała się pokazać, że jest przygotowana do rozmowy na ten temat.
– To jest jednak pewne uproszczenie – delikatnie zaoponował doradca. – Owszem, w swoim wyroku trybunał wskazał, że sam brak statusu podatnika VAT UE i takiego numeru VAT po stronie nabywcy nie może definitywnie przesądzić o braku możliwości zastosowania preferencyjnej stawki VAT 0 proc. dla dostawy wewnątrzunijnej. Jednak musimy zwrócić uwagę na dodatkowe warunki, jakie muszą być spełnione, abyśmy nie zapłacili krajowego VAT.
CO NA TO PRAWO? RADA 3
– Czyli jak to zwykle bywa, lepiej dmuchać na zimne – prezes zrozumiał, że rezygnacja z weryfikacji statusu kontrahentów nie jest najlepszym pomysłem.
– Tak – potwierdził doradca podatkowy. – Warto mieć świadomość, że w wyjątkowych przypadkach możemy szukać wsparcia w orzeczeniu TSUE, jednak w codziennej pracy należy stosować dotychczasowe procedury i weryfikować nabywców, żądać od nich numerów VAT UE i posługiwać się nimi.
– No właśnie – księgowa uświadomiła sobie oczywistą sprawę – przecież jak nie będę znała numeru VAT UE nabywcy, to będę miała problem z prawidłowym przygotowaniem informacji podsumowującej.
– Tak, to prawda – potwierdził doradca.
– Zatem musimy przypomnieć logistyce i sprzedaży, że jednak mają zdobywać numery unijne VAT klientów – księgowa była wyraźnie zadowolona z takiego obrotu sprawy, bo to oznaczało, że nie była nadgorliwa.
– Tak, a dopiero gdyby takich numerów nie było, będziemy indywidualnie rozpatrywać każdą sprawę, i...
– ...i jeżeli stwierdzicie, że w tym konkretnym przypadku jest to w miarę bezpieczne, zastosujecie stawkę VAT 0 proc. – dokończył za prezesa doradca podatkowy.
● Etap III Dokumenty potwierdzające możliwość zastosowania stawki VAT 0 proc.
– Ale, ale – księgowa, myśląc, że spotkanie zbliża się ku końcowi, nie chciała pozostawić jeszcze jednej kwestii bez omówienia. – A co z tymi nieszczęsnymi potwierdzeniami?
– No właśnie, Iwona nas prześladuje tutaj jeszcze za dokumenty dostawy.
– I zasadniczo ma rację – potwierdził doradca.
– Zasadniczo, czyli jednak coś można tutaj ugrać – zaciekawił się prezes.
– Nie jestem pewien, czy słowo ugrać jest właściwe – zastanowił się doradca. – Ale faktycznie, gdy nie dysponujemy tymi dokumentami, których od nas żąda prawodawca jako podstawowych, również niekiedy zastosujemy stawkę zero procent.
– Na co wówczas trzeba zwrócić uwagę? – zapytał prezes.
– W praktyce najczęściej problem jest z listem przewozowym. Warto zadbać, aby nasza karta była prawidłowo zarchiwizowana i do niej dołożymy dodatkowe dokumenty, z których powinno jednoznacznie wynikać, że towar został dostarczony.
CO NA TO PRAWO? RADA 4
– Jakie to mają być dokumenty – księgowa najwyraźniej chciała, by doradca podał listę.
– Mamy tutaj szerokie spektrum. Prawodawca nie tworzy zamkniętego katalogu, a jedynie podaje przykładowe dowody, takie jak korespondencja handlowa, dokumenty transportowe, ubezpieczenie, dowód zapłaty itp.
– Czyli nie możemy stworzyć takiej listy – księgowa była wyraźnie zawiedziona.
– Ale przecież możemy w procedurze wewnętrznej wymienić kilka czy kilkanaście przykładów i jednocześnie zapisać, że po konsultacji z księgowością mogą być również inne dokumenty – prezes nie widział problemu.
– To może być rozwiązanie – zaakceptowała propozycję księgowa.
● Etap IV Prawidłowy raport WDT do urzędu skarbowego
– Oczywiście muszą państwo pamiętać o prawidłowym raportowaniu dostaw wewnątrzunijnych – przypomniał doradca.
– Tak, Iwona tego pilnuje. Całe biuro chodzi na paluszkach, jak mija termin do składania VAT-7 i VAT UE – zażartował prezes.
– Bo zawsze dostaję dokumenty w ostatniej chwili i później muszę siedzieć do nocy, by się wyrobić.
– Czasem jest tak, że nie musimy składać informacji podsumowującej, to przynajmniej wówczas końcówka miesiąca jest spokojna – prezesa nie opuszczał dobry nastrój.
– Jak przez kilka miesięcy nie złożę informacji podsumowującej, to przestaniecie sobie żartować – zagroziła księgowa.
– Przy okazji warto przypomnieć – wtrącił doradca – że państwa firmie to zapewne nie grozi, bo macie częste dostawy do Unii, ale zaniedbanie w zakresie obowiązku składania informacji podsumowujących może wywołać negatywne skutki, m.in. spowodować, że organ wyrejestruje podatnika, pozbawiając go statusu VAT UE. Trzeba na to uważać, bo skutki tego mogą być nieprzyjemne.
CO NA TO PRAWO? RADA 5
– Pewnie byłby problem ze stosowaniem zerowej stawki – zastanowił się prezes.
– Dokładnie tak. Wprawdzie w obecnym stanie prawnym nie trzeba być zarejestrowanym jako podatnik VAT UE w dacie dostawy, a wystarczy do dnia złożenia deklaracji, ale może się zdarzyć, że dowiemy się o wyrejestrowaniu już po takim terminie.
– Na szczęście nas to nie dotyczy, bo chyba nie zdarzyło się, byśmy przez sześć miesięcy pod rząd nie składali informacji podsumowującej – o to księgowa była spokojna.
– Teraz wystarczy nie składać VAT UE przez trzy miesiące – poprawił księgową doradca.
– To się kiedyś zdarzyło, jak mieliśmy dużo zamówień krajowych – zastanowił się prezes.
– Czyli to tylko potwierdza to, co zawsze mówię, że trzeba terminowo dostarczać dokumenty do księgowości. Krótko mówiąc, dobrze, że was pilnuję.
– Nie da się ukryć – potwierdził doradca.
– Dobrze, czyli wszystko już wiemy. Pozostaje brać się do roboty. Jak będzie potrzebna pomoc pana Jakuba – prezes wskazał księgowej na doradcę podatkowego – to macie moją zgodę. I działamy – zakończył spotkanie.
RADA 1
Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów występuje jedynie wówczas, gdy miejsce jej dokonania znajduje się na terytorium Polski
Wbrew temu, co mogłoby się wydawać, dostawa wewnątrzwspólnotowa towaru z terytorium Polski musi mieć miejsce świadczenia w kraju. A w przypadku dostaw ruchomych, tj. towarów wysyłanych lub transportowanych przez dokonującego ich dostawy, ich nabywcę lub przez osobę trzecią, miejsce dostawy, w którym towary znajdują się w momencie rozpoczęcia wysyłki lub transportu do nabywcy. Podkreślić należy, że WDT nie wystąpi, jeżeli towar będzie wysyłany z kraju, ale podatnik będzie go instalował lub montował za granicą. Wówczas dostawa w ogóle nie podlega opodatkowaniu polskim VAT, a w konsekwencji nie ma mowy o dostawie wewnątrzwspólnotowej.
W tym miejscu warto przypomnieć, jakie warunki prawodawca stawia czynności pomiędzy dwoma podmiotami, by ta uznana była za WDT (nie zajmujemy się w tym miejscu WDT w warunkach przemieszczenia wewnątrz podatnika). Przez WDT rozumie się wywóz towarów z terytorium kraju w wykonaniu czynności opodatkowanych określonych w art. 7 ustawy o VAT. Dodatkowo prawodawca zastrzegł, że WDT ma miejsce pod warunkiem, iż nabywca towarów jest:
1) podatnikiem podatku od wartości dodanej zidentyfikowanym na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju;
2) osobą prawną niebędącą podatnikiem podatku od wartości dodanej, która jest zidentyfikowana na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju;
3) podatnikiem podatku od wartości dodanej lub osobą prawną niebędącą podatnikiem podatku od wartości dodanej, działającymi w takim charakterze na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju, niewymienionymi w pkt 1 i 2, jeżeli przedmiotem dostawy są wyroby akcyzowe, które zgodnie z przepisami o podatku akcyzowym, są objęte procedurą zawieszenia poboru akcyzy lub procedurą przemieszczania wyrobów akcyzowych z zapłaconą akcyzą;
4) podmiotem innym niż wymienione w pkt 1 i 2, działającym (zamieszkującym) w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim, jeżeli przedmiotem dostawy są nowe środki transportu.
Czyli prawodawca nie warunkuje istnienie WDT tym, czy nasz kontrahent, o ile jest podatnikiem VAT (czyli wykonuje działalność gospodarczą), jest zarejestrowany jako podatnik VAT UE.
Jednocześnie definicja dostawy wewnątrzunijnej wyraźnie wskazuje na to, że do tej kategorii mogą być zaliczone również czynności nieodpłatne.
Skoro bowiem prawodawca wskazuje na dostawy, o których mowa w art. 7 ustawy o VAT, a nie jak w przypadku WNT o świadczeniu za wynagrodzeniem (czyli odpłatnym), to istotne jest to, czy nieodpłatne przekazanie spełnia warunki do sklasyfikowania go jako czynność opodatkowana VAT uznawana za dostawę. Takim jest przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:
1) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
2) wszelkie inne darowizny
– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Zatem kluczowe znaczenie ma to, czy podatnik miał prawo do rozliczenia podatku naliczonego, względnie czy były nakłady na nią.
Oczywiście, prawodawca wyłączył z grupy czynności opodatkowanych wydanie darmowe prezentów małej wartości i próbek, jeżeli przekazanie dokonywane jest w ramach działalności gospodarczej.
To oznacza, że WDT występuje również w przypadku nieodpłatnego przekazania towarów kontrahentowi z innego państwa Wspólnoty, z przemieszczeniem towaru, o ile towar nie jest prezentem małej wartości ani próbką wyłączonymi z opodatkowania VAT.
Jeżeli spełnione są warunki ustawowe, czynność taka objęta jest opodatkowaniem VAT według stawki 0 proc.
Uwaga: dla prawidłowego rozliczenia WDT konieczne jest wykazanie, że miejsce dostawy znajduje się w kraju, a w wyniku takiej czynności towar jest przemieszczany do innego państwa Unii Europejskiej. Dostawa wewnątrzwspólnotowa może wystąpić również w przypadku czynności nieodpłatnej. W takiej sytuacji, dla rozstrzygnięcia, czy ma miejsce czynność opodatkowana VAT, stosujemy takie same kryteria jak przy zwykłej dostawie krajowej.
RADA 2
Stawka VAT 0 proc. tylko w wyjątkowych przypadkach
Pomimo że jednym z warunków wystąpienia WDT jest to, że towar ma być dostarczony do kontrahenta w innym państwie Wspólnoty, to jednak prawodawca wprowadził szczególny rodzaj operacji o charakterze niemal identycznym do WDT, i prezentowanej jako dostawa wewnątrzunijna, jeszcze nim towar opuścił terytorium Polski.
W przepisach wykonawczych została wyrażona zgoda na zastosowanie obniżonej stawki VAT do dostawy towarów nabywanych przez podatnika podatku od wartości dodanej zidentyfikowanego na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju, w przypadku gdy towary te są przeznaczone do wykonania na nich usług na rzeczowym majątku ruchomym na terytorium kraju, a następnie do wywozu na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju.
Przy czym stosuje się, pod warunkiem że podatnik dokonujący dostawy towarów:
1) składając deklarację podatkową, w której wykazuje tę dostawę towarów, jest zarejestrowany jako podatnik VAT UE;
2) przekaże nabyte przez podatnika podatku od wartości dodanej towary podmiotowi, który wykonuje usługi na rzeczowym majątku ruchomym;
3) wykaże w deklaracji podatkowej oraz w informacji podsumowującej za okres, w którym wystawił fakturę stwierdzającą dokonanie dostawy towarów, tę dostawę jako wewnątrzwspólnotową dostawę towarów;
4) otrzyma zapłatę na rachunek bankowy w terminie 60 dni od wydania towaru; otrzymanie zapłaty w terminie późniejszym uprawnia podatnika do dokonania korekty podatku należnego;
5) posiada dokumenty, z których wynika, że towary przekazywane podmiotowi, który wykonuje usługi na rzeczowym majątku ruchomym, zostaną po wykonaniu tych usług wywiezione z terytorium kraju.
Uwaga: w wyjątkowych przypadkach, na zasadach ściśle określonych w przepisach wykonawczych, transakcja może być opodatkowana stawką VAT 0 proc. na zasadach bardzo zbliżonych do WDT, gdy towar jest przemieszczany do kontrahenta krajowego i dopiero po poddaniu go obróbce jest wysyłany do innego państwa UE.
RADA 3
Nie może być przesłanek wskazujących na popełnienie oszustwa podatkowego
Samo tylko sklasyfikowanie świadczenia jako WDT nie przesądza automatycznie o zastosowaniu stawki VAT 0 proc. Polski prawodawca stawia dodatkowe warunki dla zerowej stawki. Według polskich przepisów nabywca ma być zarejestrowany jako podatnik VAT UE. Co ciekawe, z tego technicznego wymogu autor przepisu uczynił przesłankę materialną, a konsekwencją tego, że polski dostawca nie odnajdzie zagranicznego kontrahenta w systemie VIES, jest brak możliwości zastosowania stawki VAT 0 proc.
W tym roku dyskusja na temat wymogów co do statusu nabywcy powróciła za sprawą wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE. W orzeczeniu z 9 lutego 2017 r., sygn. C-21/16, stwierdził on, że: „Artykuł 131 i art. 138 ust. 1 dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej – dalej jako dyrektywa 2006/112, należy interpretować w ten sposób, iż stoją one na przeszkodzie temu, aby organ podatkowy danego państwa członkowskiego odmawiał zwolnienia wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów z VAT z tego tylko powodu, że w momencie tej dostawy nabywca, mający miejsce zamieszkania lub siedzibę w państwie członkowskim przeznaczenia i posiadający numer identyfikacyjny do celów VAT ważny do dokonywania transakcji w tym państwie, nie jest ani zarejestrowany w systemie wymiany informacji o podatku od wartości dodanej (VIES), ani objęty systemem opodatkowania wewnątrzwspólnotowego nabycia, chociaż nie istnieje żadna konkretna przesłanka wskazująca na popełnienie oszustwa podatkowego oraz ustalono, że materialnoprawne przesłanki zwolnienia z VAT zostały spełnione”.
Z powyższego wyroku wynika, że sam brak rejestracji nabywcy jako podatnika VAT UE nie powinien niweczyć prawa podatnika do zastosowania dla WDT stawki obniżonej do zera.
Jeżeli jednak podatnik zamierza stosować stawkę VAT 0 proc., musi zwrócić uwagę na dodatkowe zastrzeżenie, jakie zostało zamieszczone w wyroku TSUE. Według niego ważne jest, aby nie istniała żadna przesłanka wskazująca na popełnienie oszustwa podatkowego. Istotne są dobra wiara i należyta staranność dostawcy, ale ciężar dowodu spoczywa na podatniku. Warto zwrócić uwagę na zamieszczone w wyroku stwierdzenie: „W tym wypadku art. 138 ust. 1 ww. dyrektywy, interpretowany w świetle zasady proporcjonalności, stoi również na przeszkodzie takiej odmowie, jeżeli sprzedawca wiedział o sytuacji nabywcy w zakresie podatku od wartości dodanej i był przekonany, że nabywca zostanie w późniejszym czasie zarejestrowany ze skutkiem wstecznym jako wewnątrzwspólnotowy podmiot gospodarczy”.
Zatem, dokonując sprzedaży towaru dla podatnika niezarejestrowanego jako podatnik VAT UE, organy mogą oczekiwać, że nabywca uzyska wsteczną rejestrację. Według mnie byłaby to nadinterpretacja stojąca w sprzeczności z argumentacją powołaną w uzasadnieniu orzeczenia oraz z treścią powołanych w nim przepisów art. 138 i 131 dyrektywy 112: „Wynika z tego, że zasada neutralności podatkowej wymaga, aby zwolnienie z VAT było przyznawane, gdy zostały spełnione przesłanki materialne, nawet jeżeli niektóre wymogi formalne zostały pominięte przez podatników (wyrok z 20 października 2016 r., Plöckl, sygn. C-24/15, EU: C:2016:791, pkt 39)”.
Podsumowując, dokonując WDT, warto zadbać o to, by pozyskać od kontrahenta numer VAT UE, a wykładnię zaprezentowaną w wyroku TSUE traktować jako ostateczność i stosować ją z zachowaniem dużej ostrożności.
Uwaga: Dla sklasyfikowania czynności jako WDT opodatkowanej według stawki VAT 0 proc. polskie przepisy podatkowe wymagają, aby nabywca posiadał status podatnika VAT UE w innym państwie Wspólnoty. W wyroku z 7 lutego 2017 r. TSUE zanegował zgodność z prawem wspólnotowym analogicznych regulacji prawa portugalskiego, jednak stosując taką wykładnię, należy uwzględnić warunki brzegowe, jakie w wyroku zdefiniował TSUE.
RADA 4
Niezbędne jest posiadanie wymaganych dokumentów
Powyżej przywołane zostały wymogi stosowania stawki 0 proc. dla WDT. Ale to nie wszystkie warunki. Konieczne jest posiadanie potwierdzenia, że towary będące przedmiotem WDT zostały wywiezione z terytorium kraju i dostarczone do nabywcy na terytorium państwa członkowskiego innego niż terytorium kraju. Według prawodawcy potwierdzeniem takim są: 1) dokumenty przewozowe otrzymane od przewoźnika (spedytora) odpowiedzialnego za wywóz towarów z terytorium kraju, z których jednoznacznie wynika, że towary zostały dostarczone do miejsca ich przeznaczenia na terytorium państwa członkowskiego innego niż terytorium kraju – w przypadku gdy przewóz towarów jest zlecany przewoźnikowi (spedytorowi),
2) specyfikacja poszczególnych sztuk ładunku.
Ale brak powyższych dokumentów nie niweczy możliwości zastosowania zerowej stawki. W przypadku gdy powyższe dokumenty nie potwierdzają jednoznacznie dostarczenia do nabywcy znajdującego się na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju towarów, dowodami takimi mogą być również inne dokumenty wskazujące, że nastąpiła dostawa wewnątrzwspólnotowa, w szczególności:
1) korespondencja handlowa z nabywcą, w tym jego zamówienie;
2) dokumenty dotyczące ubezpieczenia lub kosztów frachtu;
3) dokument potwierdzający zapłatę za towar, z wyjątkiem przypadków, gdy dostawa ma charakter nieodpłatny lub zobowiązanie jest realizowane w innej formie, w takim przypadku inny dokument stwierdzający wygaśnięcie zobowiązania;
4) dowód potwierdzający przyjęcie przez nabywcę towaru na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju.
Warto w tym miejscu przywołać uchwałę siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 11 października 2010 r., sygn. akt I FPS 1/10. Wskazane w niej, że: „Dla zastosowania stawki 0 proc. przy wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów wystarczające jest, aby podatnik posiadał jedynie niektóre dowody, o jakich mowa w art. 42 ust. 3 u.p.t.u., uzupełnione dokumentami wskazanymi w art. 42 ust. 11 u.p.t.u. lub innymi dowodami w formie dokumentów, o których mowa w art. 180 par. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, o ile łącznie potwierdzają fakt wywiezienia i dostarczenia towarów będących przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy do nabywcy znajdującego się na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju”.
Zatem w przypadku gdy podatnik nie dysponuje kompletem dokumentów (list przewozowy + specyfikacja), wówczas powinien zgromadzić inne dokumenty, jak np. potwierdzenie wywozu itp. (ale potwierdzenie wywozu poza Polskę, a nie oświadczenie, że towar dopiero będzie wywieziony). Warto w takiej sytuacji dokładnie zidentyfikować środek transportu itd. Wskazane byłoby, aby dostawca posiadał chociaż kopię nadawczą listu przewozowego.
Uwaga: dla zastosowania stawki VAT 0 proc. w WDT należy dysponować dokumentami wymaganymi przez prawodawcę. Warto pamiętać, że katalog takich dowodów nie ma charakteru zamkniętego, jednak muszą one potwierdzać dostarczenie towaru do innego państwa Wspólnoty.
RADA 5
Konieczne jest prawidłowe raportowanie w systemie unijnym
Stawka VAT 0 proc. dla WDT związana jest bezpośrednio z tym, że na nabywcy spoczywa obowiązek rozliczenia WNT. Właśnie z tego powodu niezwykle istotne jest to, by organy podatkowe państw członkowskich miały możliwość przekazywania sobie wzajemnie informacji o dokonanych transakcjach. Dlatego podatnik dokonujący WDT musi zaprezentować transakcję nie tylko w deklaracji VAT-7/VAT-7K, ale i miesięcznej VAT UE, która stanowi podstawowy nośnik informacji służący do tego, aby organy mogły dokonać wymiany danych. Od początku 2017 r. nie tylko konieczne jest w takiej sytuacji składanie miesięcznych informacji podsumowujących, i to w formie elektronicznej, ale dodatkowo, jeżeli podatnik nie złoży deklaracji VAT UE za trzy następujące po sobie miesiące pomimo takiego obowiązku, organ pozbawi go statusu podatnika VAT UE. To z kolei może w praktyce uniemożliwić stosowanie stawki VAT 0 proc.
Uwaga: ze względu na to, że stawka VAT 0 proc. dla dostawy wewnątrzwspólnotowej determinowana jest m.in. zasadą, wedle której czynność powinna być opodatkowana w miejscu konsumpcji, konieczne jest prawidłowe raportowanie takiej czynności w systemie unijnym. Uchybienie takim obowiązkom może skutkować pozbawieniem podatnika statusu VAT UE.
! PODSUMOWANIE
Problem opodatkowania dostawy wewnątrzwspólnotowej, stosowania stawki VAT 0 proc. od lat jest przedmiotem dyskusji i niejednokrotnie stanowi zarzewie sporów pomiędzy podatnikami i przedstawicielami fiskusa.
Obecnie podatnikom znacznie łatwiej jest stosować zerową stawkę VAT dla dostaw wewnątrzunijnych, a dzięki temu zasadę neutralności czy opodatkowania czynności w miejscu konsumpcji.
Wyrok TSUE z 9 lutego 2017 r. i zaprezentowana w nim wykładnia mogą stanowić poważne wsparcie przy odformalizowaniu transakcji wewnątrzunijnych. Nie zmienia to jednak tego, że podatnicy dokonujący takich czynności muszą zachowywać należytą staranność, bo tylko wówczas mogą ograniczyć ryzyko niepotrzebnych sporów z fiskusem.
Podstawa prawna
Art. 5 ust. 1 pkt 5, art. 7, art. 13 ust. 1 i 2, art. 42, art. 97 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 710 ze zm.).
Par. 7 rozporządzenia ministra finansów z 23 grudnia 2013 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 839).
Art. 131, art. 138 dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE z 2006 r. L 347, s. 1).
