Od dziś można składać deklarację po kontroli celno-skarbowej

Deklaracja, a nie tylko korekta

Co się zmienia dzięki nowelizacji? Jest już jasne, że deklarację można złożyć po raz pierwszy w ciągu 14 dni od wszczęcia kontroli celno-skarbowej. Jeżeli organ ją uwzględni, będzie to oznaczać zakończenie takiej kontroli. Zmieniony został bowiem art. 62 ust. 4 ustawy o KAS. Dotychczas mówił on jedynie o korygowaniu deklaracji w terminie 14 dni od dnia doręczenia upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej.

Deklarację podatkową można złożyć także po zakończeniu kontroli, jeżeli podatnik nie uczynił tego przed ani po jej wszczęciu. Znowelizowany został bowiem też art. 82 ust. 3 ustawy o KAS. Wcześniej przepis ten pozwalał złożyć jedynie korektę – w ciągu 14 dni od doręczenia wyniku kontroli celno-skarbowej.

Nowelizacja umożliwia również składanie korekty deklaracji po zakończeniu kontroli celno-skarbowej, nawet jeżeli podatnik tylko częściowo uwzględni ustalenia kontroli (art. 83 ust. 2a ustawy o KAS). Organ może uwzględnić taką częściową korektę podczas postępowania. W takim przypadku zawiadomienie o uwzględnieniu częściowej korekty zostanie zawarte w postanowieniu o przekształceniu kontroli w postępowanie.

Jak wyjaśniło Ministerstwo Finansów na swojej stronie internetowej, jeżeli podatnik złoży jeden z tych dokumentów i zapłaci zobowiązanie podatkowe w nim ujęte, nie będą od tego zobowiązania naliczane dalsze odsetki za zwłokę.

Co więcej – złożenie deklaracji w ciągu 14 dni od dnia wszczęcia kontroli (tj. w trybie art. 62 ust. 4 ustawy o KAS) będzie skutkować zastosowaniem maksymalnie 15-proc. stawki sankcji VAT (znowelizowany art. 112b ust. 2a ustawy o VAT). Zgodnie z dotychczasowym przepisem taka stawka jest przewidziana tylko w przypadku złożenia korekty deklaracji po wszczęciu kontroli.

Bez nowelizacji kodeksu karnego

A co z odpowiedzialnością karną skarbową? Wchodząca dziś w życie nowelizacja nie wprowadza żadnych zmian w kodeksie karnym skarbowym. Przypomnijmy, że na etapie prac nad zmianami eksperci zwracali uwagę, że nie zawierają one mechanizmów wyłączających lub przynajmniej ograniczających ryzyko odpowiedzialności karnej skarbowej w razie złożenia deklaracji na samym początku kontroli lub po jej zakończeniu. Słowem – brak zmian w art. 16a kodeksu karnego skarbowego. Chodzi o przepis, który wyłącza odpowiedzialność karną skarbową, jeżeli podatnik złoży korektę zeznania. Nie ma w nim mowy o złożeniu deklaracji.

Wówczas jednak Zbigniew Stawicki, podsekretarz stanu, zastępca szefa Krajowej Administracji Skarbowej, tłumaczył, że zmiana w tym przepisie nie jest potrzebna.

Wyjaśnił, że nie ma podstaw do przypisania odpowiedzialności karnej skarbowej, gdy nie można mówić o umyślności w działaniu sprawcy.

– W związku z tym każda sprawa będzie podlegać indywidualnej ocenie pod tym kątem. Natomiast gdy dochodzi do celowego (umyślnego) uchylania się od opodatkowania, nie ma uzasadnienia do automatycznego, z mocy ustawy, zwalniania sprawców takich czynów zabronionych z odpowiedzialności karnej skarbowej – mówił w maju 2025 w rozmowie z DGP Zbigniew Stawicki („Nie będzie kolejnych odroczeń KSeF”, DGP nr 105/2025). ©℗

Nowelizacja może zmniejszyć poziom formalizmu

dr Krzysztof Staniek, radca prawny i partner zarządzający w kancelarii Staniek & Partners

Zmiana w art. 62, 82 i 83 ustawy o KAS to krok w dobrym kierunku, który przybliża procedurę kontrolną do realiów obrotu gospodarczego. Dotychczasowe regulacje były zbyt sztywne – podatnik miał do wyboru albo pełne uznanie ustaleń organu i korektę całości deklaracji, albo spór o wszystko. Teraz możliwe będzie zarówno złożenie pierwotnej deklaracji już po wszczęciu czy zakończeniu kontroli, jak i korekta obejmująca jedynie część zakwestionowanych elementów.

Praktycznie oznacza to, że podatnik zyskuje szansę ograniczenia negatywnych skutków uchybień, np. dalszego naliczania odsetek, a także szybszego zakończenia sporu w obszarach, w których zgadza się z organem. Organy z kolei będą mogły skupić się na kwestiach rzeczywiście spornych, co powinno przełożyć się na efektywność kontroli i ograniczenie niepotrzebnych postępowań podatkowych. Szczególnie istotna jest możliwość częściowego uwzględnienia korekty. To rozwiązanie porządkuje praktykę i daje podatnikom instrument minimalizacji ryzyka – zarówno finansowego, jak i karnoskarbowego. Zmiana ma także wymiar systemowy: buduje większe zaufanie do administracji, bo sygnalizuje, że państwo nie wymaga konfrontacji „wszystko albo nic”, lecz dopuszcza częściową zgodność stanowisk. Zastrzec jednak trzeba, że skuteczność nowych regulacji zależy od praktyki organów. Transparentne dokumentowanie zakresu przyjętej deklaracji oraz rzetelne rozdzielenie obszarów spornych i bezspornych będą kluczowe. Jeśli zostanie to właściwie wdrożone, nowelizacja może realnie zmniejszyć poziom formalizmu w kontrolach i usprawnić relacje podatnik–KAS. ©℗

Doprecyzowano obowiązujące regulacje

Zmiany wprowadzone nowelizacją traktuję raczej jako doprecyzowanie obowiązujących regulacji niż istotny przełom. W mojej ocenie dotychczasowe przepisy nie ograniczały podatników w składaniu pierwotnych deklaracji ani w częściowym korygowaniu już złożonych zeznań. Nie oznacza to jednak, że doprecyzowanie nie jest potrzebne – jeśli w praktyce pojawiają się trudności, to oczywiście zasadne jest uściślenie przepisów.

Nowelizacja podkreśla znaczenie etapu kontroli celno-skarbowej. Jej zakończenie oznacza, że podatnik ma jedynie 14 dni na podjęcie kluczowej decyzji: czy złożyć korektę (w tym częściową), czy też pierwotną deklarację uwzględniającą ustalenia kontroli. To bardzo krótki termin, a podatnicy, którzy wcześniej nie przygotowali się na zakończenie kontroli, mają w praktyce trudność z podjęciem właściwej decyzji w tak krótkim czasie.

Należy przy tym pamiętać, że decyzja o złożeniu korekty lub pierwotnej deklaracji nie może być pochopna. Wycofanie lub zmiana takiej deklaracji może być bardzo trudna, co oznacza, że podatnik może być związany swoim działaniem – nawet jeśli decyzję podejmował bez pełnej analizy.

Uważam, że przy okazji kolejnej nowelizacji warto rozważyć, czy uzasadnione jest nadawanie korektom składanym po kontroli większej wagi i znaczenia niż ostatecznym decyzjom organów podatkowych. Dla wielu zaskakujący może być fakt, że istnieje znacznie więcej przesłanek pozwalających na wzruszenie decyzji organu niż na zmianę złożonej przez podatnika deklaracji lub jej korekty. ©℗