OPIS SYTUACJI: Kowbud sp. z o.o. wykonuje działalność gospodarczą m.in. w zakresie budowy budynków i lokali na sprzedaż. Od 2014 r. spółka nie korzysta już z wysokiej linii kredytowej, którą wcześniej dysponowała, lecz na potrzeby realizacji poszczególnych przedsięwzięć zaciąga kredyty i pożyczki. Niekiedy są to środki pochodzące z kredytów bankowych, innym razem z pożyczek mających swoje źródło w umowach zawartych ze wspólnikami spółki, którymi są osoby fizyczne niewykonujące działalności gospodarczej.
W przypadku kredytów i pożyczek przyznawanych przez banki i inne podmioty udzielające finansowania w ramach prowadzonych działalności gospodarczych świadczenia podlegają opodatkowaniu VAT (ale są zwolnione). Uzyskanie środków w ramach takich usług nie skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych.
W związku z tym, że część pożyczek jest udzielana przez wspólników będących osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej (a dokładniej nieudzielających pożyczek w ramach działalności gospodarczych), spółka musi opodatkować umowę pożyczki (jako czynność cywilnoprawną) podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
W przeszłości zdarzało się, że spółka zaciągała pożyczki, których kwota była określona w drodze limitu, a po spłacie części kapitału spółka mogła dobrać pożyczki do maksymalnego limitu. W takiej sytuacji spółka płaciła podatek od czynności cywilnoprawnych tylko raz, po zawiązaniu umowy, identyfikując go od kwoty limitu pożyczki. Późniejsze dobranie pożyczki w ramach limitu nie było opodatkowywane przez spółkę jako pożyczkodawcę.
Główna księgowa spółki, pani Ewa, przeczytała w prasie, że od 2016 r. zostały wprowadzone zmiany do ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (dalej: ustawa o PCC) i jedna z nich dotyczy właśnie umów pożyczek. Z tego, co udało się ustalić głównej księgowej, wprowadzone zmiany dotyczą również sprzedaży egzekucyjnej. Tymczasem w pierwszych dniach 2016 r. firma nabyła maszyny w ramach sprzedaży egzekucyjnej dokonywanej przez komornika, które mają być wykorzystywane w jej działalności. Od takiego nabycia spółka nie opłaciła podatku od czynności cywilnoprawnych. Stąd właśnie panią Ewę zainteresowało to, że ustawodawca zlikwidował wyłączenie do tego rodzaju umów sprzedaży.
Sprzedaż nieruchomości: Umowa przedwstępna sposobem na niższy podatek
Sprzedaż nieruchomości: Umowa przedwstępna sposobem na niższy podatek

Zobacz również
Jednym słowem informacje, jakie główna księgowa znalazła w publikacjach, wzbudziły w niej niepokój i obawy, czy przypadkiem nie powstała po stronie spółki jakaś zaległość w podatku od czynności cywilnoprawnych.
W związku z tym księgowa uznała, że powinna się więcej dowiedzieć na temat zmian w ustawie o PCC. W szczególności postanowiła ustalić, czy w związku z dokonanym na początku roku zakupem od komornika nie powinna zapłacić podatku od czynności cywilnoprawnych. Oprócz tego zaniepokoiła ją informacja, jaką znalazła, czytając o zmianach w podatku od czynności cywilnoprawnych, dotycząca lat ubiegłych. Otóż w kilku wyjaśnieniach do zmian ich autorzy podnosili, że już w poprzednich latach, w dotychczasowym stanie prawnym organy twierdziły, że każda wypłata środków w ramach umowy pożyczki rewolwingowej skutkowała obowiązkiem zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych, i że wykładnię taką potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny.
W związku z tym księgowa postanowiła niezwłocznie spotkać się z doradcą podatkowym, z którym firma współpracuje od lat, aby dowiedzieć się więcej na temat zmian. Chciała się również upewnić, że w przeszłości nie popełniała błędów, opodatkowując pożyczki podatkiem od czynności cywilnoprawnych jedynie w związku z zawarciem umowy, a nie z kolejnymi wypłatami, również tymi dokonywanymi w ramach limitu.
Przed spotkaniem przesłała do doradcy podatkowego kilka pytań, a także umowę pożyczki zawartą w 2015 r. i projekt umowy, która ma być podpisana w najbliższym czasie.
Analiza umowy pożyczki z 2015 r. jest konieczna, bo zostało w niej zastosowane rozwiązanie, w ramach którego został określony limit kwotowy pozwalający na to, by środki były wpłacane jednorazowo lub w transzach. Po dokonaniu całościowej lub częściowej spłaty pożyczki spółka może dobrać środki do limitu określonego w umowie. Część pożyczki została spłacona w 2015 r. i spółka zamierza właśnie zwrócić się do pożyczkodawcy, by ten dokonał wypłaty kolejnej transzy w ramach umownego limitu.
W poniedziałek rano główna księgowa spotkała się w tej sprawie z doradcą podatkowym.
● Etap I
Zidentyfikowanie obszarów zmian w PCC, które dotyczą firmy
– Wydaje mi się, że mamy problem z podatkiem od czynności cywilnoprawnych – księgowa zastosowała hitchcockowską metodę budowania napięcia – i to nie tylko od 2016 r., ale już we wcześniejszych latach.
– Zaraz wszystko sobie zdiagnozujemy – na doradcę nie działały takie metody i nie dał się wciągnąć w paniczne rozważania. – Najpierw musimy ustalić, które zmiany w ustawie o PCC w ogóle dotyczą państwa firmy – mówiąc to, doradca wyświetlił na ekranie swojego komputera przepisy zmieniające ustawę o PCC od 2016 r.
– Poszperałam w internecie i naczytałam się już na temat tych zmian – próbowała opierać się księgowa. – Po co więc tracić czas?
RADA 1
– Pani Ewo, zapewniam panią, że warto wypunktować sobie najważniejsze zmiany merytoryczne chociażby po to, aby jednoznacznie stwierdzić, że nas nie interesują – doradca twardo trzymał się swojego planu działania. – To naprawdę nie jest nowela CIT, PIT czy VAT, na analizę zmian w których faktycznie moglibyśmy poświęcić cały dzień.
– Dobrze, ale tylko punktujemy i to te najistotniejsze – poddała się księgowa, ale nie bezwarunkowo.
– Oczywiście, nie śmiałbym trwonić pani cennego czasu – nie bez sarkazmu przytaknął doradca, ale znali się od wielu lat i wiedział, że może sobie na to pozwolić.
– Dobra, to zaczynajmy, bo licznik bije – odwdzięczyła się księgowa, nawiązując do czasowego rozliczania doradztwa.
– Ok, zrozumiałem aluzję – zaśmiał się doradca i przeszedł do rzeczy. – Odpłatne zniesienie współwłasności nas nie interesuje, likwidacja wyłączenia spod opodatkowania sprzedaży w ramach egzekucji lub postępowania upadłościowego ...
– Tak, i to bardzo.
– ...nas nie interesuje i zaraz to pani udowodnię – kontynuował doradca. – Umowy pożyczki... – doradca zawiesił głos, spodziewając się kolejnego wtrącenia księgowej, ale tym razem nie zareagowała. – Zaraz wykażę, że przy tych umowach, które mamy, nas nie interesują.
– Ciekawa jestem jak – tym razem nie wytrzymała księgowa.
– Wszystko po kolei. Nie mówię, że w przyszłości problem nie wystąpi, ale na razie go nie ma. Ograniczenie zwolnienia przy zbyciu gospodarstw rolnych nie jest dla nas. Zmiany umowy spółki, póki co nie, ale powiem, o co chodzi i obowiązki notariusza jako płatnika... – doradca zastanowił się przez chwilę – na razie nas nie dotyczą, ale na jedną sprawę musimy zwrócić uwagę.
– Przyznam, że co najmniej w dwóch punktach pana diagnoza mnie zaintrygowała. Już zżera mnie ciekawość, jak pan to wyjaśni.
– Wszystko po kolei.
● Etap II Sprawdź, jak do tej pory rozliczałeś PCC w ramach zmienianych przepisów
– Pochylmy się przez chwilę nad tym, co było do tej pory w firmie w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych – zaproponował doradca – oczywiście w kontekście zmian – zaraz doprecyzował, spodziewając się veta, że nie mają całego dnia.
– Właśnie, szczególnie niepokoją mnie te nasze nieszczęsne pożyczki. Czytałam, że już w poprzednich latach urzędy i sądy kazały opodatkowywać każdą wypłatę. Podesłałam panu wyrok.
RADA 2
– Na tym właśnie polega problem – westchnął doradca. – Musimy wziąć pod uwagę cały stan faktyczny i weryfikować, czy istotnie dla nas dane orzeczenie jest ważne.
– Sugeruje pan, że to nie nasza sytuacja – w głosie księgowej można było usłyszeć nutkę nadziei, ale i powątpiewania.
– Jeżeli chodzi o umowy, które od pani dostałem przed tym spotkaniem, ale i wcześniej – doradca zrobił przerwę, by podkreślić wagę tego, co za chwilę zamierzał obwieścić – z tego wyroku absolutnie nie wynika, abyście państwo musieli płacić, czy nawet tylko deklarować podatek od czynności cywilnoprawnych.
– Ale to przecież wypisz wymaluj nasze pożyczki.
– Tak, same pożyczki faktycznie są podobne, ale sytuacje różne. W państwa przypadku nie powstał obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych – zapewnił doradca.
– Nie rozumiem...
– Abstrahując już od tego, że orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjengo z 20 listopada 2012 r., sygn. akt II FSK 661/11, chociaż ważne, to nie rozwiało całkowicie wątpliwości w tym zakresie, proszę wziąć po uwagę to, od kogo pożyczacie.
– Od wspólników – odpowiedziała niepewnie księgowa.
– No właśnie. A przecież wasza spółka jest kapitałowa...
– Bez dwóch zdań.
– Skoro jesteście spółką kapitałową, a pożycza wam wspólnik...
– ...to mamy zwolnienie od podatku od czynności cywilnoprawnych – dokończyła księgowa.
– Właśnie.
– A deklaracja?
RADA 3
– Wobec takiego zwolnienia deklaracja PCC-3 nie jest składana.
– To faktycznie fałszywy alarm – ucieszyła się księgowa.
– Lepiej dwa razy za dużo, niż raz za mało. A co do sprzedaży komorniczej...
– Ona wystąpiła w tym roku pierwszy raz, więc firma nie miała takiego przypadku. W zeszłym roku było w tym zakresie wyłączenie spod opodatkowania, ale w tym roku już nie ma.
Etap III
Zweryfikuj wpływ zmian na twoje obciążenia w PCC
– Istotnie, od początku 2016 r. nie obowiązuje już wyłączenie, w myśl którego opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie podlegała sprzedaż rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym.
– No właśnie, jeżeli więc kupiliśmy w tym roku maszyny w ramach takiej sprzedaży egzekucyjnej, to powinniśmy zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych – bardziej stwierdziła niż zapytała księgowa.
– Nic z tych rzeczy. Nie znam szczegółów, ale domyślam się, że skoro mówimy o maszynach, to zapewne sprzedaż była opodatkowana VAT.
– Tak, komornik wystawił fakturę, ale jako sprzedawca był dłużnik.
– Właśnie. Czyli mamy sprzedaż opodatkowaną VAT – triumfalnie stwierdził doradca.
– Tak, ale przecież w ramach sprzedaży komorniczej – próbowała oponować księgowa.
RADA 4
– W tym przypadku to bez znaczenia, skoro sprzedaż jest opodatkowana VAT.
– No dobrze, a co z tą pożyczką – bardziej dla upewnienia się zapytała księgowa.
RADA 5
– Obecnie ustawodawca wprost wskazuje, że przy pożyczkach rewolwingowych opodatkowana jest każda wypłata pożyczki. Ale nas to nie interesuje tak długo, jak długo pożyczamy od właścicieli. Gdyby pojawiła się pożyczka od kogoś innego, kto nie jest z tego tytułu podatnikiem VAT i w umowie będzie zapisane, że wypłata nastąpi niejednokrotnie, a suma wypłat nie jest znana, wówczas każda wypłata będzie skutkowała powstaniem obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych. Tak przy okazji, chociaż was to nie dotyczy, muszę zastrzec, że ma to zastosowanie również do umów zawartych przed 2016 r., dla których wypłata jest po zakończeniu 2015 r.
– Czyli biorąc pod uwagę dotychczasową sytuację naszej firmy, możemy podsumować, że zmiany w podatku od czynności cywilnoprawnych obowiązujące od 2016 r. w żaden sposób nie wpływają na nasze obowiązki w tym podatku – skwitowała księgowa.
● Etap IV
Wyznacz ewentualne inne skutki w PCC od 2016 roku
– Dokładnie tak. Dodatkowo warto wskazać, że zmieniły się m.in. zasady opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych w przypadku zmiany umowy spółki.
– To znaczy...
– ... to znaczy, że jeżeli zamierzalibyśmy podwyższyć kapitał zakładowy np. o milion złotych, a sąd zarejestruje tylko siedemset tysięcy podwyższenia, to zwrócą nam podatek od czynności cywilnoprawnych od trzystu tysięcy. Wcześniej nie było takiej możliwości – wyjaśnił doradca.
– To zdecydowana poprawa. Ale jak często mają miejsce takie sytuacje – zastanowiła się księgowa – u nas nigdy tak nie było.
– Stąd hojność prawodawcy – zaśmiał się doradca podatkowy.
– A co z tym notariuszem i jak to nas dotyczy?
– Pozornie nie dotyczy, ale jednak. Ustawodawca wprost wyłącza odpowiedzialność notariuszy jako płatników w tych przypadkach, w których wykażą, że podatek nie był pobrany nie z ich winy.
– No tak, ale ktoś musi odpowiadać – zastanowiła się pani Ewa. – Czyli sam podatnik, na przykład my.
– Dokładnie – potwierdził doradca.
– Niby to jakieś szczególne sytuacje, ale faktycznie warto o tym pamiętać.
– Oprócz tego przy zamianach zostało wprost wskazane, że właściwy jest polski podatek od czynności cywilnoprawnych, gdy co najmniej jedna rzecz znajduje się na terytorium Polski. Ustawodawca wprowadził też kilka zmian doprecyzowujących – podsumował doradca podatkowy.
– Najważniejsze, że nie mamy żadnych zaległości, a nawet przy kolejnych pożyczkach od właścicieli nie wystąpi podatek od czynności cywilnoprawnych – odetchnęła z ulgą główna księgowa.
1. RADA PRAWNIKA
Trzeba dokonać analizy, czy nowe lub zmodyfikowane przepisy nas dotyczą
W przypadku wprowadzenia zmian do ustawy, w szczególności do przepisów prawa podatkowego, warto zadać sobie trochę trudu i poddać je szczegółowej analizie. Oczywiście można w tym celu posłużyć się komentarzami, opracowaniami itp. (a nawet jest to wskazane), ale warto sięgnąć do źródła, czyli do ustawy zmieniającej. W praktyce bowiem może się okazać, że wprowadzone w wyniku nowelizacji rozwiązania prawne nie mają zastosowania w naszym konkretnym przypadku, bo ten, chociaż podobny do objętego dyspozycją przepisu, nieznacznie się różni, a to przesądza o tym, iż zmiana nas nie dotyczy. Tak jest np. w przypadku sprzedaży w toku postępowania upadłościowego, ale podlegającej opodatkowaniu VAT. Wówczas fakt, że czynność jest obciążona VAT, eliminuje zastosowanie podatku od czynności cywilnoprawnych. Może się jednak okazać, że unormowania, które pozornie nas nie dotyczą, mogą mieć wpływ na naszą sytuację fiskalną (np. kwestia zniesienia odpowiedzialności notariusza jako płatnika, gdy ten wykaże, że podatek nie został pobrany bez jego winy).
2. RADA PRAWNIKA
Odwołując się do orzeczeń, trzeba je dopasować do sytuacji podatnika
Zmiany wprowadzone od 1 stycznia 2016 r. do ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych spowodowały, że powrócił problem pożyczek rewolwingowych, tj. takich, w ramach których umowa pożyczki określa jedynie limit maksymalny pożyczki (jednorazowego zobowiązania pożyczkobiorcy z tytułu kwoty głównej). Jest to pożyczka o charakterze odnawialnym. W ramach zawartej umowy strony precyzują, że pożyczkodawca zobowiązuje się do wypłaty określonej kwoty według potrzeb pożyczkobiorcy, byle jednorazowo łączna kwota główna zobowiązania pożyczkobiorcy nie przekraczała ustalonego limitu. Wypłata pożyczki może być dokonywana jednorazowo, w transzach, wielokrotnie po spłacie wcześniejszego zobowiązania. W konsekwencji w ramach jednej pożyczki mogą być wypłacone kwoty wielokrotnie przekraczające limit, a zatem chociaż w samej umowie jest wskazana kwota, to może ona się mieć nijak do podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Wcześniej w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 listopada 2012 r., sygn. akt II FSK 661/11 zostało wskazane, że opodatkowanie powinno być powiązane nie z samą spisaną umową, ale z wypłatą konkretnych środków. Obecnie stanowią o tym przepisy podatkowe. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą każdorazowej wypłaty środków pieniężnych, jeżeli umowa pożyczki określa, że wypłata nastąpi niejednokrotnie, a ostateczna suma nie jest znana w chwili zawarcia umowy. Przy czym podstawą opodatkowania jest w takiej sytuacji kwota każdorazowej wypłaty.
Jednak zarówno orzeczenie i potwierdzona w nim wykładnia, jak i obowiązujące przepisy pozostają bez wpływu na działalność podatnika, jeżeli pożyczkobiorcą jest spółka kapitałowa, a udzielającym takiego finansowania jest jej właściciel. Skoro bowiem ustawodawca podatkowy nie tworzy odrębnej kategorii czynności opodatkowanej w postaci pożyczki odnawialnej, a jedynie w ramach czynności pożyczki wprowadza szczególny sposób identyfikacji momentu powstania obowiązku podatkowego i podstawę opodatkowania, to również zwolnienie przewidziane dla pożyczek ma wobec nich zastosowanie.
Warto więc pamiętać, że w praktyce nie każdy przypadek pożyczki odnawialnej skutkuje koniecznością zapłaty podatku od każdej wypłaconej transzy. Co ważne, stwierdzenie jest aktualne zarówno przed, jak i od 1 stycznia 2016 r. (wcześniej pomimo orzeczenia, a obecnie nowelizacji).
3. RADA PRAWNIKA
Bez deklaracji, jeśli pożyczkodawcą jest udziałowiec, a pożyczkobiorcą spółka
W tych przypadkach, w których nie występuje płatnik podatku od czynności cywilnoprawnych, podatnicy są zobowiązani bez wezwania organu podatkowego złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych według ustalonego wzoru oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego. Brak odrębnego zastrzeżenia mógłby sugerować, że obowiązek taki powstaje również wówczas, gdy podatnik korzysta ze zwolnienia od podatku od czynności cywilnoprawnych. Jednak należy wskazać, że prawodawca wyraźnie, w jednym przepisie, wiąże obowiązek złożenia deklaracji z zapłatą podatku. To oznacza, że jeżeli podatnik korzysta ze zwolnienia i w efekcie nie płaci podatku od czynności cywilnoprawnych, to co do zasady nie ciąży na nim również obowiązek złożenia deklaracji.
Pogląd taki został potwierdzony np. w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 1 lipca 2010 r., sygn. akt III SA/Po 316/10: „W sytuacji, w której podatnik jest zwolniony z obowiązku zapłaty podatku, nie może być adresatem normy wynikającej z przepisu art. 10 ust. 1 ustawy o PCC i termin, o którym tam mowa, nie ma do niego zastosowania”.
W jednym tylko przypadku prawodawca wprost warunkuje zastosowanie zwolnienia w podatku od czynności cywilnoprawnych złożeniem deklaracji. W razie pożyczki w formie pieniężnej na podstawie umowy zawartej między osobami, o których mowa w art. 4a ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 86 i 211), w wysokości przekraczającej kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, zwolnienie ma zastosowanie pod warunkiem:
– złożenia deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych właściwemu organowi podatkowemu w terminie 14 dni od daty dokonania czynności z wyłączeniem przypadku, gdy umowa została zawarta w formie aktu notarialnego,
– udokumentowania otrzymania pieniędzy przez biorącego pożyczkę dowodem przekazania na jego rachunek płatniczy lub na jego inny rachunek w banku lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, lub przekazem pocztowym.
Brak analogicznego zapisu przy pożyczce udzielanej spółce kapitałowej przez jej właściciela ewidentnie świadczy o braku obowiązku złożenia deklaracji PCC-3 przy takich zwolnionych pożyczkach.
4. RADA PRAWNIKA
Zmiana w ramach postępowania egzekucyjnego i upadłościowego nie wprowadza nowej kategorii czynności opodatkowanej PCC
Należy zawsze pamiętać o tym, że podatek od czynności cywilnoprawnych jest daniną, która cechuje się tym, że są nim obciążone wyłącznie te czynności, które wprost zostały wskazane przez ustawodawcę. Przy czym prawodawca stworzył zamknięty katalog czynności opodatkowanych podatkiem od czynności cywilnoprawnych. W ramach takiego odnajdziemy m.in. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw.
W tej kategorii zawiera się również sprzedaż dokonywana w ramach prowadzonych postępowań egzekucyjnych i upadłościowych.
Do końca 2015 r. wśród czynności, do których nie ma zastosowania podatek od czynności cywilnoprawnych, prawodawca wymieniał m.in. sprzedaż rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym i upadłościowym. Od 1 stycznia 2016 r. wyłączenie takie nie ma już zastosowania. W efekcie sprzedaż rzeczy dokonywana w ramach prowadzonych postępowań egzekucyjnych i upadłościowych rozliczana jest na zasadzie ogólnej. To oznacza, że w takich przypadkach zastosowanie mają inne wyłączenia, w tym czynności cywilnoprawne inne niż umowa spółki i jej zmiany:
● w zakresie, w jakim są opodatkowane podatkiem od towarów i usług,
● jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności, z wyjątkiem:
– umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,
– umów sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.
To oznacza, że jeżeli sprzedaż w ramach postępowania egzekucyjnego lub upadłościowego podlega VAT (j.w.), w tym z udziałem płatnika, wówczas nie ma do niej zastosowania podatek od czynności cywilnoprawnych.
5. RADA PRAWNIKA
Jeżeli umowa pożyczki została zawarta przed 2016 r., to i tak wypłata obecnie dokonana jest objęta zastosowaniem nowych regulacji
Nawet jeżeli w stanie prawnym obowiązującym do końca 2015 r. podatnik negował obowiązek opodatkowania każdej wypłaty w ramach pożyczki rewolwingowej, to musi się pogodzić z tym, że jeżeli zawiązał umowę na taką pożyczkę przed 2016 r., wypłata dokonana w aktualnym stanie prawnym będzie objęta obowiązkiem podatkowym w PCC. Podkreślić bowiem należy, że prawodawca nie zastosował żadnych przepisów przejściowych, które chroniłyby podatników przed powinnością stosowana nowych reguł do wypłat dokonywanych na podstawie umów zawartych w poprzednim stanie prawnym.
W efekcie jeżeli wypłata jest dokonywana w 2016 r. podatnik musi rozpoznać obowiązek podatkowy w dacie otrzymania transzy pożyczki, a jako podstawę przyjąć otrzymaną kwotę.
PODSUMOWANIE
Wprowadzone wraz z początkiem 2016 r. zmiany w podatku od czynności cywilnoprawnych w ograniczonym tylko zakresie oddziałują na przedsiębiorców prowadzących działalność w formie spółki kapitałowej. Ustawodawca, zmierzając do zakończenia sporów dotyczących pożyczek odnawialnych (rewolwingowych), wyraźnie wskazał, że podlegają one opodatkowaniu w dacie wypłaty. Biorąc jednak pod uwagę to, że tego rodzaju pożyczki funkcjonują w relacjach pomiędzy przedsiębiorcami, zapewne w praktyce okaże się, że zmiana taka nie ma dużego znaczenia dla praktyki. Pamiętać bowiem należy, że cały czas – również do takich pożyczek – ma zastosowanie zasada wzajemnego wykluczania VAT i podatku od czynności cywilnoprawnych (z nielicznymi wyjątkami). To oznacza, że jeżeli pożyczkodawca jest podmiotem zajmującym się wykonywaniem działalności gospodarczej w takim zakresie, to problem podatku od czynności cywilnoprawnych nie ma prawa wystąpić. Z kolei pożyczki prywatne udzielane spółkom kapitałowym przez ich właścicieli korzystają ze zwolnienia od podatku od czynności cywilnoprawnych. Gdyby pożyczkobiorcą była spółka osobowa, a pożyczkodawcą wspólnik, wówczas czynność stanowiłaby zmianę umowy spółki, i jako taka, a nie jako pożyczka, byłaby opodatkowana.
Podobnie ograniczony wpływ na praktykę gospodarczą będą miały zmiany dotyczące opodatkowania sprzedaży w ramach postępowania egzekucyjnego lub upadłościowego. O ile bowiem czynność jest opodatkowana VAT, to podatek od czynności cywilnoprawnych nie ma zastosowania. Wyłączenie takie ma zdecydowanie większy wpływ na sprzedaże egzekucyjne nieruchomości. Tutaj z uwagi na dotychczasową praktykę, ale i kwoty, jakie wchodzą w grę, skutki nowelizacji mogą być nieprzyjemnie odczuwalne.
Należy zatem stwierdzić, że zmiany podatku od czynności cywilnoprawnych, jakie ustawodawca ufundował podatnikom od 2016 r., będą najbardziej odczuwalne poza obrotem gospodarczym (co zresztą wpisuje się w niegospodarczy charakter podatku od czynności cywilnoprawnych).
Podstawa prawna
Art. 1, art. 2, art. 3, art. 6, art. 9 pkt 10, art. 10 ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 626 ze zm.).