Subskrybuj nas na Youtube
Jeżeli polski podatnik zarobi na odsetkach za granicą, to fiskus chce o tym wiedzieć. Konieczna jest więc współpraca aparatu skarbowego w całej UE.
/>
/>
Obecnie, pozostając w zaciszu swojego gabinetu czy domu, bez ruszania się sprzed komputera, niemalże kilkoma kliknięciami możemy zacząć zarabiać (albo tracić) na produktach finansowych oferowanych i obsługiwanych przez jednostkę mającą swoją siedzibę w odległym państwie. Jeżeli uda nam się zarobić, to również fiskus chce skorzystać na naszym zarobku. Tylko musi się o nim dowiedzieć. Również polskie podmioty, w których zagraniczni podatnicy osiągnęli dochody z odsetek, muszą o tym poinformować aparat skarbowy innego państwa (oczywiście przekazując informację do polskiego aparatu skarbowego, a ten ewentualnie zainteresowanym organom zagranicznym).
Integracja na obszarze fiskalnym
Odcinając się od głośnych ostatnio dyskusji, a nawet sporów na temat kształtu Unii Europejskiej, możliwości ingerencji instytucji unijnych w prawodawstwo i nie tylko poszczególnych państw członkowskich itp., należy stwierdzić, że na obszarze fiskalnym ma miejsce postępująca integracja. A dotyczy ona informacji!
To właśnie przepływ informacji w sprawie zarobkowania przez osoby fizyczne za pomocą produktów finansowych oferowanych przez instytucje z różnych państw stał się przedmiotem troski unijnych włodarzy i autorów prawa wspólnotowego. Na celownik zostały wzięte odsetki, które stanowią zarobek osób fizycznych.
Stworzone zostały nowe regulacje właśnie po to, aby usprawnić komunikację w tym zakresie, umożliwić krajowym organom identyfikację nie tylko kwoty odsetek zarabianych przez ich obywateli, ale nade wszystko identyfikację konkretnych osób, którym udało się takie odsetki pozyskać. Chodzi o to, by wyeliminować dotychczasowe praktyki omijania obowiązku informacyjnego. Najpierw to prawodawca unijny poprzez dyrektywę Rady z 24 marca 2014 r. 2014/48/UE zmieniającą dyrektywę 2003/48/WE (Dz.U. UE z 2004 r. L 111, s. 50) doprecyzował pojęcia, zakreślił schemat postępowania, zdefiniował obszar inwigilacji fiskalnej. Następnie nasz ustawodawca krajowy wprowadził stosowne regulacje do ustawy o PIT.
W nowym rozdziale 7a znalazły się kompleksowe regulacje dotyczące zasad przekazywania informacji o wypłaconych odsetkach. Jednostka redakcyjna jest nowa, ale pomysł nie do końca. RAMKA 1
Nowe mechanizmy...
Okazało się jednak, że przepisy te były niewystarczające, stosunkowo łatwe do ominięcia i jako takie musiały być zastąpione nowymi, w założeniu bardziej skutecznymi. A raczej prawie nowymi, gdyż znaczna część instytucji powiela wcześniejsze rozwiązania, ale są i nowe mechanizmy. Jednak o nowatorskim podejściu świadczy przede wszystkim to, że prawodawca nie zdecydował się na uzupełnianie tych regulacji, które wcześniej były zapisane w art. 42c i 42d ustawy o PIT, a całkowicie je derogował, zamieszczając w ustawie o PIT odrębny rozdział poświęcony informacji o wypłaconych odsetkach.
Co ważne, ani przepisy poprzednie nie były, ani obecne nie są dla przeciętnego Nowaka, chyba że pracuje on w podmiocie wypłacającym odsetki. Nie są to nawet unormowania dla przeciętnego Wiśniewskiego, któremu podmiot zagraniczny wypłaca odsetki. Są to regulacje dla wypłacającego oraz pośredniczącego, na których nakładają nowe obowiązki w zakresie identyfikacji podatnika z innego państwa UE (np. Müllera, Grubera czy Dubois’a). Jednak są one ważne i co musimy się liczyć z tym, że jeżeli zarabiamy odsetki w innym państwie unijnym, to tam zapewne rozwiązania są zbliżone. Dlatego warto się przyjrzeć, jak polski prawodawca implementował zasady unijne.
...i pojęcia
W nowym rozdziale ustawy o PIT ustawodawca doprecyzował pewne pojęcia. To z nich dowiemy się, kto i wobec jakich wypłat musi poddać się procedurze informowania.
Słowniki ustawowe, słowniki do poszczególnych działów są to zabiegi, jakie stosuje prawodawca, gdy zamierza ujednolicić znaczenie pojęć na potrzeby stosowania konkretnych regulacji. Niekiedy poprzez definicje zapisane w przepisach poszczególnym pojęciom nadawane są szczególne, odmienne od potocznego, znaczenia.
Taką taktykę zastosował prawodawca w art. 44c ustawy o PIT. Co istotne, nie silił się przy tym na żadne szczególne autorskie rozwiązania, lecz zaczerpnął z dyrektywy Rady 2014/48/UE z 24 marca 2014 r. Niewątpliwie jest to racjonalne, a nawet niezbędne działanie, skoro bezpośrednim powodem wprowadzenia takich rozważań jest konieczność implementacji prawa unijnego.
Nie powinny nas przy tym zmylić różniące się nieco pojęcia, nawet te podstawowe i zasadnicze, jak „właściciel odsetek” w dyrektywie i odpowiadający mu w prawie krajowym „faktyczny odbiorca”.
WAŻNE Od 31 grudnia 2015 r. mamy w ustawie o PIT nowy rozdział 7a, zatytułowany „Informacje o wypłatach odsetek”.
RAMKA 1
Jak było dotychczas
W poprzednich latach na podstawie art. 42c i 42d ustawy o PIT imienne informacje IFT-3/IFT-3R obejmowały przychody:
● z odsetek wypłacanych, kapitalizowanych lub stawianych do dyspozycji związanych z wierzytelnościami wszelkiego rodzaju, bez względu na to, czy są one zabezpieczone hipoteką lub czy wiąże się z nimi prawo do udziału w zyskach dłużnika, a w szczególności odsetek lub dyskonta ze skarbowych papierów wartościowych, z obligacji lub skryptów dłużnych, włącznie z premiami i nagrodami mającymi związek z takimi papierami, obligacjami i skryptami dłużnymi, z wyjątkiem opłat z tytułu opóźnionej zapłaty; z odsetek naliczonych lub skapitalizowanych w momencie sprzedaży, zwrotu lub umorzenia wierzytelności, o których mowa w pkt 1,
● uzyskane z odsetek, bezpośrednio lub za pośrednictwem pośredniego odbiorcy, wypłacane przez:
a) podmioty będące przedsiębiorstwem zbiorowego inwestowania typu otwartego działającym w państwie swojej siedziby na podstawie przepisów o przedsiębiorstwach zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe, uznanym zgodnie z prawem UE za takie przedsiębiorstwo lub tak traktowanym,
b) przedsiębiorstwa wspólnego inwestowania ustanowione poza terytorium UE,
● uzyskane w związku ze sprzedażą, zwrotem lub umorzeniem akcji, udziałów lub jednostek w:
a) podmiotach będących przedsiębiorstwem zbiorowego inwestowania typu otwartego działającym w państwie swojej siedziby na podstawie przepisów o przedsiębiorstwach zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe, uznanym zgodnie z prawem UE za takie przedsiębiorstwo lub tak traktowanym,
b) przedsiębiorstwach wspólnego inwestowania ustanowionych poza terytorium UE
- jeżeli zainwestowały one bezpośrednio lub pośrednio przez inne podmioty lub przedsiębiorstwa ponad 40 proc. swoich aktywów w wierzytelności, o których mowa w pkt 1, w zakresie, w jakim przychód (dochód) ten odpowiada zyskom osiąganym bezpośrednio lub pośrednio z odsetek w rozumieniu pkt 1 i 2.
Kogo dotyczą obowiązki informacyjne
Wyróżnić tu można trzy rodzaje podmiotów: podmiot wypłacający, faktycznego odbiorcę i pośredniego odbiorcę
Dla zastosowania regulacji odnoszących się do procesu informowania niezbędne jest zakreślenie kręgu podmiotowego, tj. wskazanie jego uczestników. Zaznaczyć przy tym należy, że są tutaj zarówno czynni, jak i bierni aktorzy takiego spektaklu fiskalnego.
Na poziomie definicji mamy do czynienia z trzema pojęciami o charakterze podmiotowym, które identyfikują uczestników procesu wypłaty objętego obowiązkiem informacyjnym.
Co ważne, ustawodawca podatkowy stara się wyraźnie wyjaśnić, kogo należy uznać za podmiot wypłacający, de facto zawężając znaczenie, jakie pojęcie to miałoby w mowie potocznej.
Podmiot wypłacający
I tak podmiotem wypłacającym jest podmiot gospodarczy RAMKA 2 mający siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Polski, który dokonuje wypłaty odsetek lub zapewnia wypłatę odsetek:
a) bezpośrednio na rzecz faktycznego odbiorcy,
b) na rzecz innego podmiotu gospodarczego, w tym swojego zagranicznego zakładu lub swojej spółki zależnej, mającego siedzibę lub zarząd poza terytorium Unii Europejskiej lub państwa lub terytorium, z którym Polska jest związana umową w sprawie środków równoważnych do środków określonych w niniejszym rozdziale, i na podstawie dostępnych mu informacji może domniemywać, że ten podmiot gospodarczy dokona wypłaty odsetek lub zabezpieczy wypłatę odsetek bezpośrednio na rzecz faktycznego odbiorcy mającego miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej.
Inni
Oprócz wymienionych powyżej za podmiot wypłacający uznaje się również podmiot gospodarczy będący instytucją obowiązaną według ustawy z 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 455 ze zm.), jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki:
1) dokonuje on wypłaty odsetek lub zabezpiecza ich wypłatę na rzecz podmiotu lub przedsięwzięcia, umieszczonego na liście ministra finansów, lub innego podmiotu lub przedsięwzięcia, które nie podlegają faktycznemu opodatkowaniu (tj. od całości swoich dochodów lub części tych dochodów przypadającej niebędącym rezydentami osobom uprawnionym do części dochodu podmiotu lub uczestnikom przedsięwzięcia, w tym od wypłat odsetek), mających siedzibę lub miejsce faktycznego zarządu poza terytorium UE lub państwa lub terytorium, z którym Polska jest związana umową w sprawie środków równoważnych do środków określonych w niniejszym rozdziale;
2) ustali on z zastosowaniem środków bezpieczeństwa finansowego wobec klientów, zgodnie z przepisami o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, tożsamość faktycznego odbiorcy, za którego uznaje się beneficjenta rzeczywistego w rozumieniu tych przepisów, posiadającego miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Polska państwie członkowskim UE.
Kto jest faktycznym odbiorcą...
Aby podmiot wypłacający był zobligowany do przekazania informacji o wypłaconych odsetkach, musi wystąpić druga, kluczowa przesłanka podmiotowa. Mianowicie konieczne jest, aby beneficjentem wypłaty był faktyczny odbiorca.
I tutaj znów prawodawca odrzuca potoczne znaczenie takiego pojęcia, wskazując, że dla niego faktycznym odbiorcą jest osoba fizyczna, na rzecz której są dokonywane wypłaty odsetek lub dla której wypłata odsetek jest zabezpieczana.
...a kto nie
Osoba fizyczna nie jest uznawana za faktycznego odbiorcę, jeżeli udowodni, że:
● działa jako podmiot wypłacający lub
● działa w imieniu innego podmiotu i ujawni podmiotowi dokonującemu wypłaty lub zabezpieczającemu wypłatę odsetek nazwę, formę prawną, adres siedziby lub zarządu podmiotu, w którego imieniu działa, oraz adres miejsca jego faktycznego zarządu - jeżeli to miejsce znajduje się na terytorium innego państwa, lub
● działa w imieniu przedsięwzięcia i ujawni podmiotowi dokonującemu wypłaty odsetek lub zabezpieczającemu wypłatę odsetek nazwę, formę prawną, adres miejsca faktycznego zarządu przedsięwzięcia, oraz nazwę osoby prawnej lub imię i nazwisko osoby fizycznej, lub
● działa w imieniu innej osoby fizycznej będącej faktycznym odbiorcą i ujawni tożsamość tej osoby fizycznej podmiotowi dokonującemu wypłaty odsetek lub zabezpieczającemu wypłatę odsetek.
Pośredni odbiorca
Za pośredniego odbiorcę uznaje się podmiot lub przedsięwzięcie, umieszczone na liście stworzonej przez ministra finansów (w rozporządzeniu z 4 grudnia 2015 r. w sprawie listy podmiotów o przedsięwzięć, które uznaje się za niepodlegające faktycznemu opodatkowaniu; Dz.U. poz. 2124), lub inny podmiot lub przedsięwzięcie, mające miejsce faktycznego zarządu w państwie członkowskim UE, które nie podlegają faktycznemu opodatkowaniu podatkiem dochodowym w tym państwie albo w państwie siedziby, i które otrzymują wypłatę odsetek lub którym wypłata odsetek jest zabezpieczana - chyba że każdy z nich udokumentuje podmiotowi wypłacającemu, że:
a) jest instytucją wspólnego inwestowania:
– zarejestrowaną lub działającą na podstawie przepisów państwa członkowskiego UE lub innego państwa należącego do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, lub
– mającą siedzibę poza obszarem określonym w tiret pierwszym (UE i EOG) i niebędącą przedsiębiorstwem zbiorowego inwestowania,
b) na podstawie zaświadczenia wydanego przez właściwy organ państwa członkowskiego UE, w którym ma miejsce faktycznego zarządu, jest traktowany jako instytucja wspólnego inwestowania,
c) jest instytucją prowadzącą działalność w zakresie gromadzenia oszczędności na cele emerytalne lub działalność ubezpieczeniową lub jest przedsiębiorstwem zarządzającym aktywami takiej instytucji,
d) jest podmiotem zwolnionym z opodatkowania podatkiem dochodowym lub podatkiem majątkowym, prowadzącym wyłącznie działalność pożytku publicznego,
e) jest wspólnym przedsięwzięciem obejmującym własność odsetek, w odniesieniu do której podmiot gospodarczy dokonujący wypłaty odsetek lub zabezpieczający wypłatę odsetek ustalił tożsamość i miejsce zamieszkania wszystkich faktycznych odbiorców, w wyniku czego ten podmiot gospodarczy jest podmiotem wypłacającym.
Włączenie do kategorii pośredniego odbiorcy również podmiotów spoza UE ma na celu zapobieżenie unikania realizacji obowiązku informacyjnego poprzez dokonywanie wypłat pośrednim podmiotom lub konstrukcjom prawnym spoza Wspólnoty.
Uwaga! Samo pojęcie pośredniego odbiorcy nie jest nowe, ale obecnie ma ono szerszy, a przy tym bardziej precyzyjny charakter niż to, które do końca 2015 r. znaliśmy z art. 42c ustawy o PIT. Dodatkowo minister finansów zyskał uprawnienie (i skorzystał z niego) do stworzenia listy podmiotów, które są pośrednimi odbiorcami.
Za faktycznego odbiorcę wypłaty odsetek dokonanej lub zabezpieczonej na rzecz pośredniego odbiorcy uznaje się osobę fizyczną, która:
1) jest uprawniona do otrzymania dochodu pochodzącego z aktywów skutkujących wypłatą odsetek lub do otrzymania innych aktywów stanowiących wypłatę odsetek - w części odpowiadającej przysługującemu uprawnieniu;
2) wniosła bezpośredni lub pośredni wkład do aktywów tego pośredniego odbiorcy - w części dochodu pochodzącego z aktywów skutkujących wypłatą odsetek lub z innych aktywów stanowiących wypłatę odsetek, do której nie są uprawnione osoby fizyczne, o których mowa w pkt 1;
3) w późniejszym okresie uzyskuje prawo do całości lub części aktywów skutkujących wypłatą odsetek lub do innych aktywów stanowiących wypłatę odsetek - w części odpowiadającej temu uprawnieniu, jeżeli w momencie otrzymania lub zabezpieczenia wypłaty na rzecz pośredniego odbiorcy osoby fizyczne, o których mowa w pkt 1 lub 2, nie są uprawnione łącznie lub oddzielnie do całości dochodu pochodzącego z aktywów skutkujących wypłatą odsetek lub do innych aktywów stanowiących wypłatę odsetek (do wysokości nie wyższej niż różnica kwoty wypłaconej pośredniemu odbiorcy i przypadającej na faktycznych odbiorców z pkt 1 i 2).
WAŻNE Obowiązek informacyjny występuje również wtedy, gdy w operacji wypłaty uczestniczy podmiot trzeci, którym jest pośredni odbiorca.
WAŻNE Podmiotem wypłacającym nie jest instytucja, która wypłaca odsetki krajowej osobie fizycznej. Wynika to z przepisów nakładających wprost obowiązek przygotowania informacji.
WAŻNE Nie każdy wypłacający odsetki jest zobligowany do składania informacji, a tylko ten, który spełnia określone warunki.
!Prawodawca wprowadził domniemanie statusu faktycznego odbiorcy. Jeżeli otrzymujący odsetki uważa, że jest inaczej, musi to udowodnić podmiotowi wypłacającemu. Sama wiedza wypłacającego nie jest wystarczająca.
!Dla operacji, w której uczestniczy pośredni odbiorca, został stworzony szczególny rodzaj faktycznego odbiorcy.
!Postacią, która w sposób aktywny (czynny) musi stosować regulacje rozdziału 7a ustawy o PIT, jest podmiot wypłacający.
RAMKA 2
Podmiot gospodarczy
Uwaga! W słowniku do rozdziału 7a ustawodawca doprecyzował, że podmiotami gospodarczymi są:
● instytucja kredytowa lub finansowa,
● inna osoba prawna,
● jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej (np. spółka jawna),
● osoba fizyczna,
które w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą dokonują wypłaty odsetek lub zabezpieczają ich wypłatę.
Więcej odsetek w odsetkach
Ustawodawca w ramach uszczelnienia systemu przekazywania informacji uzupełnił listę wypłat rodzących taki obowiązek
Poprzednia konstrukcja prawna nie satysfakcjonowała organów podatkowych, gdyż pozwalała na unikanie (omijanie) obowiązków informacyjnych poprzez sięgnięcie do niektórych instrumentów finansowych.
Teraz pojęcie „wypłata odsetek” ma szersze znaczenie. W obecnym stanie prawnym oznacza to:
a) odsetki wypłacone, postawione do dyspozycji lub zapisane na rachunku, w tym skapitalizowane, związane z wierzytelnościami wszelkiego rodzaju, z wyjątkiem opłat z tytułu opóźnionej zapłaty, bez względu na to, czy są one zabezpieczone hipoteką lub czy wiąże się z nimi prawo do udziału w zyskach dłużnika, oraz, w szczególności przychód (dochód) ze skarbowych papierów wartościowych, z obligacji lub skryptów dłużnych, włącznie z premiami i nagrodami mającymi związek z takimi papierami wartościowymi, obligacjami i skryptami dłużnymi,
b) przychód (dochód) wypłacony, uzyskany, w tym postawiony do dyspozycji, lub zapisany na rachunku, związany z papierami wartościowymi wszelkiego rodzaju, jeżeli nie uznaje się go bezpośrednio za wypłatę odsetek zgodnie z lit. a i c-e, oraz gdy:
– zgodnie z warunkami zwrotu kapitału określonymi w dniu emisji inwestor otrzyma w terminie wykupu co najmniej 95 proc. zainwestowanego kapitału, lub
– warunki określone w dniu emisji przewidują związek, w wysokości co najmniej 95 proc. dochodu z papieru wartościowego, z odsetkami lub dochodami, o których mowa w lit. a lub c-e,
c) odsetki naliczone lub skapitalizowane w momencie sprzedaży, spłaty lub umorzenia wierzytelności, o których mowa w lit. a, oraz przychód (dochód) naliczony lub skapitalizowany w momencie sprzedaży, spłaty lub umorzenia papierów wartościowych, o których mowa w lit. b,
d) przychód (dochód) uzyskany z wypłat odsetek, w rozumieniu lit. a-c, bezpośrednio lub za pośrednictwem pośredniego odbiorcy, wypłacany przez podmiot lub przedsięwzięcie, o których mowa w pkt 3 lit. a i b,
e) przychód (dochód) uzyskany w związku ze sprzedażą, spłatą lub umorzeniem akcji, udziałów lub jednostek w podmiotach lub w przedsięwzięciach, o których mowa w pkt 3 lit. a i b, jeżeli te podmioty lub te przedsięwzięcia zainwestowały bezpośrednio lub pośrednio przez inne takie podmioty, takie przedsięwzięcia lub przez podmioty pośredniczące, łącznie ponad 25 proc. swoich aktywów, w wierzytelności, o których mowa w lit. a, lub w papiery wartościowe, o których mowa w lit. b, z wyłączeniem tych aktywów, które muszą posiadać jako zabezpieczenie na realizację swoich celów inwestycyjnych i w odniesieniu do których inwestor nie ma uprawnień,
f) zysk z umowy ubezpieczenia na życie, jeżeli:
– umowa ta obejmuje gwarancję zysku, lub
– świadczenie wynikające z realizacji tej umowy jest w ponad 25 proc. związane z wypłatami odsetek w rozumieniu lit. a-e.
W poprzednim stanie prawnym za odsetki (z konsekwencją istnienia obowiązku informacyjnego) uznawane były odsetki wymienione w lit. a oraz częściowo w lit. c-e. Przy czym do tej kategorii nie zaliczało się wypłat dotyczących papierów wartościowych (lit. c, d) oraz podmiotów inwestujących w papiery wartościowe.
Biorąc pod uwagę specyfikę wypłat z umowy ubezpieczenia na życie, ale idąc tropem specyficznych narzędzi finansowych, jak np. różnych polisolokat, prawodawca uznał za stosowne doprecyzowanie, że zysk z umowy ubezpieczenia na życie oznacza:
a) nadwyżkę kwoty wypłaconej przez ubezpieczyciela lub zakład ubezpieczeń z umowy ubezpieczenia na życie, także przed dniem wymagalności wypłaty, ponad sumę wszystkich płatności dokonanych na rzecz ubezpieczyciela lub zakładu ubezpieczeń na mocy tej samej umowy ubezpieczenia na życie,
b) nadwyżkę wartości praw do świadczeń z tytułu umowy ubezpieczenia na życie ponad sumę wszystkich płatności dokonanych na rzecz ubezpieczyciela lub zakładu ubezpieczeń - w przypadku cesji, w całości lub w części, tych praw na rzecz osoby trzeciej,
c) wypłatę dokonaną przez ubezpieczyciela lub zakład ubezpieczeń lub cesję praw do świadczeń z tytułu umowy ubezpieczenia na życie na rzecz osoby trzeciej, które nastąpiły przed końcem okresu 5 lat - w przypadku umowy ubezpieczenia na życie, która przewiduje wyłącznie wypłatę przez okres co najmniej 5 lat emerytury lub stałych okresowych świadczeń
- z wyjątkiem kwot wypłaconych wyłącznie w związku ze śmiercią, niepełnosprawnością lub chorobą.
! Nowością jest włączenie do katalogu odsetek wypłat związanych z papierami wartościowymi oraz zysku kapitałowego z umowy ubezpieczenia na życie.
Informację czasami wystawia pośrednik
Nadal informacja o przychodach odsetkowych sporządzana jest raz do roku. Niekiedy musi ją przygotować również pośredni odbiorca
Już tylko z tego powodu oczywiste powinno być (na co zwracałem uwagę wcześniej), że przekazywane są informacje odnośnie do zagranicznych faktycznych odbiorców. Mimo że definicje zamieszczone w rozdziale 7a ustawy o PIT mogłyby sugerować, że informacja o odsetkach ma zastosowanie również przy wypłatach krajowym odbiorcom, to już przepisy wskazujące na obowiązek sporządzenia takich nie pozostawiają wątpliwości, że jest inaczej.
Tylko zagraniczny odbiorca
Tak bowiem, jak to było w poprzednim stanie prawnym, również obecnie informacja taka sporządzana jest wyłącznie wtedy, gdy beneficjentem jest osoba fizyczna (faktyczny odbiorca) mająca miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Polska państwie członkowskim UE lub w państwie bądź na terytorium zależnym lub terytorium stowarzyszonym Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz Królestwa Niderlandów, z którym Polska jest związana umową w sprawie środków równoważnych do środków określonych w rozdziale 7a.
Uwaga! Do końca 2015 r. realizując obowiązek informacyjny związany z wypłatą odsetek, podmiot wypłacający posługiwał się formularzem IFT-3/IFT-3R. RAMKA 3 Należy się spodziewać, że takie same symbole będą miały zastosowanie w obecnym stanie prawnym. Zaznaczyć przy tym należy, że zgodnie z przepisem przejściowym do momentu wydania nowego rozporządzenia (nie dłużej niż do końca 2016 r.) zastosowanie mają dotychczasowe formularze.
Mimo że pośredni odbiorca mający swoją siedzibę zarządu na terytorium Polski nie ma statusu podmiotu wypłacającego (jak to było do końca 2015 r.), to jednak na nim (czasami faktycznie na osobie zarządzającej aktywami lub podejmującej decyzje – RAMKA 4), a nie na podmiocie wypłacającym ciąży obowiązek, sporządzenia informacji o wypłaconych odsetkach.
Różne przypadki
Późniejsza konsumpcja odsetek wiąże się z koniecznością sporządzania informacji przez pośredniego odbiorcę. Będzie tak w sytuacji, gdy następuje wypłata pośredniemu odbiorcy, np. instytucji zbiorowego inwestowania, w której tytuł uczestnictwa ma wykupiony faktyczny odbiorca. Ponieważ jednak faktycznemu odbiorcy wypłata przysługuje w późniejszym terminie, to do sporządzenia informacji zobowiązany jest pośredni odbiorca.
W przypadku gdy wypłata dokonywana jest pośredniemu odbiorcy, a uprawnienie faktycznego odbiorcy powstaje w późniejszym terminie (w tym stopniowo, a nie jednorazowo), to ów pośredni odbiorca zobligowany jest do przekazania (przekazywania) informacji do urzędu skarbowego. Obowiązek ciąży na takim podmiocie aż do momentu wypłaty odsetek faktycznemu odbiorcy, nie dłużej jednak niż przez okres 10 lat od dnia otrzymania lub zabezpieczenia odsetek przez pośredniego odbiorcę, chyba że dopiero po tym dniu osoba fizyczna uzyskała prawo do aktywów skutkujących taką wypłatą odsetek lub do innych aktywów stanowiących wypłatę odsetek (tj. gdyby dopiero po takiej dacie osoba fizyczna nabyłaby prawa do odsetek).
! Jeżeli w okresie objętym obowiązkiem informacyjnym pośredni odbiorca zmieni miejsce faktycznego zarządu, to powinien poinformować o tym organ podatkowy. Ma na to 14 dni.
WAŻNE Od 2016 r. informację IFT-3/IFT-3R przekaże również wypłacający odsetki z udziałem pośrednika spoza UE.
RAMKA 4
Miejsce faktycznego zarządu
Pojęcie to oznacza:
● miejsce, w którym podejmowane są istotne decyzje dotyczące zarządzania podmiotem, lub miejsce, w którym podejmowana jest większość istotnych decyzji dotyczących zarządzania w odniesieniu do aktywów skutkujących wypłatą odsetek,
● w przypadku przedsięwzięcia:
– miejsce zamieszkania osoby fizycznej będącej główną osobą odpowiedzialną za podejmowanie istotnych decyzji dotyczących zarządzania aktywami tego przedsięwzięcia lub będącej odpowiedzialną za podejmowanie największej części istotnych decyzji dotyczących zarządzania w odniesieniu do aktywów skutkujących wypłatą odsetek, lub
– miejsce siedziby lub faktycznego zarządu osoby prawnej będącej główną osobą odpowiedzialną za zarządzanie aktywami lub będącej odpowiedzialną za podejmowanie największej części istotnych decyzji dotyczących zarządzania w odniesieniu do aktywów skutkujących wypłatą odsetek.
RAMKA 3
4 ważne uwagi dotyczące informacji IFT-3/IFT-3R
UWAGA 1. Obligatoryjnie składana jest w formie elektronicznej.
UWAGA 2. Standardowo trzeba ją przekazać do urzędu skarbowego w terminie do końca pierwszego miesiąca roku następującego po roku podmiotu wypłacającego.
UWAGA 3. W razie zaprzestania prowadzenia działalności przed upływem terminu dla złożenia informacji IFT-3/IFT-3R podmiot wypłacający składa ją nie później niż w dniu zaprzestania prowadzenia działalności.
UWAGA 4. Na pisemny wniosek faktycznego odbiorcy podmiot wypłacający w terminie 14 dni od dnia złożenia tego wniosku jest obowiązany do sporządzenia i przesłania finalnemu nabywcy oraz urzędowi skarbowemu imiennej informacji. W przypadku informacji IFT-3/IFT-3R prawodawca (inaczej niż przy pozostałych IFT) nie zastrzegł, że wysłanie informacji w trakcie roku nie eliminuje obowiązku ponownego jej sporządzenia po zakończeniu roku. Jednak z ostrożności fiskalnej zalecane jest stosowanie takiej zasady.
Jakie dane musi pozyskać podmiot wypłacający
Sporządzenie informacji o wypłaconych odsetkach jest łatwiejsze dzięki temu, że jest ona przygotowywana na urzędowym formularzu. Obecnie obowiązuje również katalog danych odbiorcy pośredniego
W informacji sporządzanej przez podmiot wypłacający muszą znaleźć się w szczególności:
● imię i nazwisko, adres zamieszkania, data i miejsce urodzenia faktycznego odbiorcy,
● numer podatkowy faktycznego odbiorcy nadany przez państwo członkowskie UE, w którym faktyczny odbiorca ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.
Warto pamiętać, że jeżeli faktyczny odbiorca deklaruje, że ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym państwie (robi to, przedstawiając paszport lub inny urzędowy dokument potwierdzający tożsamość lub terytorium), należy zażądać:
● certyfikatu rezydencji wydanego przez właściwy organ podatkowy zadeklarowanego państwa lub terytorium w okresie 3 lat, a jeżeli faktyczny odbiorca nie przedstawi certyfikatu rezydencji, podmiot wypłacający uznaje, że państwem lub terytorium, w którym faktyczny odbiorca ma miejsce stałego zamieszkania, jest państwo lub terytorium, które wydało paszport lub inny urzędowy dokument potwierdzający tożsamość,
● urzędowej dokumentacji, wskazującej miejsce zamieszkania dla celów podatkowych faktycznego odbiorcy, w związku z jego statusem dyplomatycznym lub innymi przywilejami ustalonymi zgodnie z prawem międzynarodowym, w innym państwie niż państwo, w którym ma miejsce stałego zamieszkania - jeżeli podmiot wypłacający dysponuje taką dokumentacją.
Co ze starymi umowami
Stare umowy ustawodawca pozwala traktować szczególnie. Dla wypłat na podstawie umów zawartych przed 1 stycznia 2004 r. (sprzed obowiązywania pierwszej wersji przepisów) wystarczy ustalić imię, nazwisko i adres zamieszkania. Dla wypłat odsetek dokonanych lub zabezpieczonych na podstawie umów zawartych w okresie od 1 stycznia 2004 r. do 30 czerwca 2015 r., a w przypadku braku umów - do wypłat odsetek dokonanych lub zabezpieczonych w okresie od 1 stycznia 2004 r. do 30 czerwca 2015 r., podmiot wypłacający ustala datę i miejsce urodzenia faktycznego odbiorcy wyłącznie w przypadku, gdy nie jest dostępny numer identyfikacji podatkowej lub jego odpowiednik. Należy zwrócić uwagę, że wobec wypłat za okres od 1 lipca 2015 r. konieczne jest zgromadzenie pełnych danych.
Zagraniczny pośredni odbiorca
W obecnych przepisach znajdziemy też katalog danych, jakie podmiot wypłacający musi zgromadzić i następnie przekazać organowi podatkowemu, w przypadku gdy dokonuje wypłaty odsetek lub zabezpiecza wypłatę odsetek na rzecz pośredniego odbiorcy mającego miejsce faktycznego zarządu w innym niż Polska państwie członkowskim Unii Europeskiej lub w państwie lub na terytorium zależnym lub terytorium stowarzyszonym Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz Królestwa Niderlandów, z którym Rzeczpospolita Polska jest związana umową w sprawie środków równoważnych do środków określonych w rozdziale 7a ustawy o PIT.
W takim przypadku informacja winna obejmować:
● nazwę i formę prawną pośredniego odbiorcy,
● miejsce faktycznego zarządu pośredniego odbiorcy,
● całkowitą kwotę wypłat odsetek wypłaconą lub zabezpieczoną na rzecz pośredniego odbiorcy,
● datę ostatniej wypłaty odsetek.
Dodatkowe obowiązki
O swoich dodatkowych obowiązkach jako wypłacającego musi pamiętać podmiot, który ma status instytucji obowiązanej według ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
Jak interpretować niejasności
W transakcjach międzynarodowych, a zwłaszcza tych o charakterze inwestycyjnym, często trudno ustalić stan faktyczny. Niestety w wielu przypadkach wątpliwości nie będą rozstrzygane na korzyść odbiorcy.
Aby wyeliminować dyskusje na temat tego, czy w danym przypadku są spełnione przesłanki materialne do stosowania obowiązku informacyjnego, prawodawca uznał, że jeśli podmiot wypłacający nie posiada informacji w zakresie:
1) kwoty przychodu (dochodu) związanego z papierami wartościowymi (art. 44c ust. 1 pkt 4 lit. b ustawy o PIT), kwoty odsetek lub przychodu (dochodu) w momencie sprzedaży, spłaty lub umorzenia wierzytelności lub papierów wartościowych (art. 44c ust. 1 pkt 4 lit. c ustawy o PIT), oraz zysku z umowy ubezpieczenia (art. 44c ust. 1 pkt 4 lit. f ustawy o PIT) - wskazuje całość wypłaconej lub uzyskanej kwoty;
2) części przychodu (dochodu) uzyskanego z wypłat, o którym mowa w art. 44c ust. 1 pkt 4 lit. d i e ustawy o PIT - wskazuje cały przychód (dochód);
3) udziału aktywów zainwestowanych w wierzytelności, papiery wartościowe, akcje, udziały lub jednostki, o których mowa w art. 44c ust. 1 pkt 4 lit. e ustawy o PIT - przyjmuje, że udział aktywów wynosi ponad 25 proc., a w przypadku gdy podmiot wypłacający nie jest w stanie określić kwoty przychodu uzyskanego przez faktycznego odbiorcę - przyjmuje, że dochód odpowiada wpływom ze sprzedaży, spłaty lub umorzenia akcji, udziałów lub jednostek;
4) części, w jakiej świadczenie wynikające z realizacji umowy ubezpieczenia na życie jest związane z wypłatą odsetek w rozumieniu art. 44c ust. 1 pkt 4 lit. a-e ustawy o PIT - przyjmuje, że część ta wynosi ponad 25 proc.
Biorąc pod uwagę to, że cały czas mówimy tylko o obowiązku w zakresie przekazywania informacji, a nie płatniczym, faktycznie rozwiązanie takie może być uznane za akceptowalne, bo nie powoduje żadnego automatycznego obciążenia fiskalnego.
WAŻNE Podmiot mający status instytucji obowiązanej ustala formę prawną, adres, a także weryfikuje prawdziwość informacji o niepodleganiu lub podleganiu opodatkowaniu przez pośredniego odbiorcę.
RAMKA 5
3 kroki przy sporządzaniu informacji o wypłaconych odsetkach
KROK 1. Sprawdź imię i nazwisko, adres zamieszkania, datę i miejsce urodzenia faktycznego odbiorcy. W tym celu obejrzyj jego paszport lub urzędowy dokument potwierdzający tożsamość.
KROK 2. Ustal numer podatkowy. Poproś podatnika, by dostarczył jakiś urzędowy dokument zawierający taki numer.
KROK 3. Ustal rezydencję podatkową. Można to zrobić przyjmując, że faktyczny odbiorca ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w państwie lub na terytorium wskazanym w przedstawionym przez niego certyfikacie rezydencji, wydanym w okresie 3 lat poprzedzających dzień wypłaty odsetek lub dzień, w którym wypłata odsetek przysługiwała faktycznemu odbiorcy, pod warunkiem że okres ważności certyfikatu obejmuje odpowiednio dzień wypłaty odsetek lub dzień, w którym wypłata odsetek przysługiwała faktycznemu odbiorcy, a w razie nieprzedstawienia takiego certyfikatu - w państwie lub na terytorium, w którym ma on miejsce stałego zamieszkania.
Podstawa prawna
Art. 44c-44e ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
Art. 2 pkt 1 ustawy z 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 455 ze zm.).