Od nowego roku nie będą już funkcjonowały konta 770 i 771 dotyczące zysków i strat nadzwyczajnych. Znikną też niektóre pozycje w rachunku zysków i strat. Ponadto zmieniono opisy do kont 840, 860, 760 i 761.
Te zmiany są następstwem regulacji zawartych w ustawie z 23 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw. Zostały uwzględnione w szczególnych zasadach rachunkowości oraz planie kont dla jednostek i samorządowych zakładów budżetowych określonych w rozporządzeniu ministra finansów z 5 lipca 2010 r. Nowela tego rozporządzenia wchodzi w życie 1 stycznia 2016 r. Pozostały więc niecałe trzy tygodnie na dostosowanie zasad (polityki) rachunkowości w tych jednostkach.
Bez nadzwyczajnych
Jedna z istotniejszych zmian to uchylenie kont 770 – Zyski nadzwyczajne i 771 – Straty nadzwyczajne w planie kont dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych (określonych w załączniku nr 3). Wynika to z faktu, że po nowelizacji z 23 lipca br. jednostki objęte regulacjami ustawy o rachunkowości nie są zobligowane do wyodrębniania w księgach oraz prezentowania w rachunku zysków i strat informacji dotyczących strat i zysków nadzwyczajnych. Nie dotyczy to banków, zakładów ubezpieczeń, zakładów reasekuracji oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych. Jednostki budżetowe i samorządowe zakłady budżetowe (podobnie jak przedsiębiorstwa) skutki ewentualnych zdarzeń losowych będą więc pokazywać jako element pozostałych przychodów operacyjnych i pozostałych kosztów operacyjnych. Dla nich konsekwencja jest jedna – przestają stosować konta 770 i 771.
Przychody i koszty
Zmianie musiał też ulec opis kont 760 – Pozostałe przychody operacyjne i 761 – Pozostałe koszty operacyjne. Od nowego roku na stronie Ma konta 760 będzie się ujmowało także przychody o nadzwyczajnej wartości lub które wystąpiły incydentalnie. A na stronie Wn konta 761 zaksięguje się też koszty o nadzwyczajnej wartości lub które wystąpiły incydentalnie. I trzeba to dopisać przy opisie tych kont w polityce rachunkowości.
Konto 760 nadal będzie służyło do ewidencji przychodów niezwiązanych bezpośrednio z podstawową działalnością jednostki, w tym wszelkich innych przychodów niż podlegające ewidencji na kontach: 700, 720, 730, 750. W końcu roku obrotowego przenosi się pozostałe przychody operacyjne na stronę Ma konta 860 w korespondencji ze stroną Wn konta 760. Na koniec roku konto 760 nie wykazuje salda.
Zaś konto 761 będzie nadal służyło do ewidencji kosztów niezwiązanych bezpośrednio z podstawową działalnością jednostki. Konto 761 służy również – w jednostkach ewidencjonujących koszty na kontach: 400, 401, 402, 403, 404, 405, 409, 490 oraz zespołu 5 – do ewidencji zapisów uzupełniających dokonanych na kontach zespołów 5 i 6 z tytułu zwiększeń bądź zmniejszeń stanu produktów (w tym także rozliczeń międzyokresowych kosztów), w korespondencji z innymi kontami niż konto 490, konta zespołów 5 lub 6 oraz konta kosztu własnego sprzedaży w zespole 7. W końcu roku obrotowego przenosi się:
1) na stronę Wn konta 490 – koszty związane z zakupem i sprzedażą składników majątku, jeżeli zostały ujęte na koncie 761 w korespondencji ze stroną Ma konta 761,
2) na stronę Wn konta 860 – pozostałe koszty operacyjne w korespondencji ze stroną Ma konta 761. Na koniec roku konto 761 nie wykazuje salda.
Pozostałe zmiany w planie kont
Ponadto zmieniono opis zespołu 4 ze względu na usunięcie odesłań do zysków i strat nadzwyczajnych. Podobna zmiana dotyczy opisu kont zespołu 5. Wyeliminowano też z wyjaśnień do konta 840 – Rezerwy i rozliczenia międzyokresowe przychodów odesłania do zysków nadzwyczajnych. Ten sam zabieg zastosowano w wyjaśnieniach do konta 860 – Wynik finansowy. Zlikwidowano w nich odesłanie do przeksięgowania zysków i strat nadzwyczajnych.
WAŻNE
Od nowego roku przychody o nadzwyczajnej wartości lub które wystąpiły incydentalnie będzie się ujmowało na stronie Ma konta 760. A koszty o nadzwyczajnej wartości lub które wystąpiły incydentalnie, będą księgowane na stronie Wn konta 761
Od nowego roku, jeżeli przepisy dotyczące sprawozdań będą nakładać obowiązek, będzie nadal możliwe uzyskiwanie informacji również w innych układach niż określone w planach kont. Wtedy ewidencja aktywów, pasywów oraz kosztów i przychodów może być dokonywana według innych dodatkowych klasyfikacji. Tak wynika z usunięcia zysków i strat nadzwyczajnych w par. 16 w ust. 1 pkt 2 rozporządzenia.
W sprawozdaniu
W związku z wprowadzonymi zmianami konieczne było również dostosowanie załącznika nr 7. Po zmianach w rachunku zysków i strat jednostki budżetowej lub samorządowego zakładu budżetowego nie będą już prezentowane pozycje:
● I. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (F + G + H),
● J. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (J.I – J.II) oraz punktu tej pozycji I. Zyski nadzwyczajne i II. Straty nadzwyczajne.
Dlatego też dotychczasowa pozycja K. Zysk (strata) brutto (I +/– J) otrzymała brzmienie Zysk (strata) brutto (F + G + H).
Dokonano także zmiany w zakresie informacji uzupełniających istotnych dla oceny rzetelności i przejrzystości sytuacji finansowej polegającej na nałożeniu obowiązku wykazywania w niej informacji o kwocie i charakterze poszczególnych pozycji przychodów lub kosztów o nadzwyczajnej wartości lub które wystąpiły incydentalnie. Wpływa to na rozszerzenie analityki kont kosztowych i przychodowych.
Co nowego w dokumentacji
Konieczne jest więc dokonanie aktualizacji dokumentacji opisującej przyjęte zasady rachunkowości, a w szczególności właśnie zakładowego planu kont. Wydanie zarządzenia w sprawie takiej aktualizacji należy do obowiązków kierownika jednostki (art. 10 ust. 2 ustawy o rachunkowości). Może on jednak powierzyć obowiązki w zakresie gospodarki finansowej (w tym również obowiązki w zakresie przygotowania projektu zakładowego planu kont) pracownikom jednostki, a w tym przypadku głównemu księgowemu. Dlatego też to zazwyczaj główny księgowy czuwa nad wprowadzaniem niezbędnych zmian.
Zmiany te należy wprowadzić w zasadach (polityce) rachunkowości ze skutkiem od 1 stycznia 2016 r. Trzeba tylko pamiętać, aby uwzględnić specyfikę danej jednostki oraz jeśli zachodzi taka konieczność, przyjąć indywidualne rozwiązania. Zarządzenie zmieniające powinno m.in. usunąć z zakładowego planu kont konta 770 i 771 wraz z opisem oraz zaktualizować opis kont 840, 860, 760 i 761. W praktyce często stosowanym rozwiązaniem jest wydanie przez kierownika jednostki zarządzenia o wprowadzeniu tekstu jednolitego zakładowego planu kont.
PRZYKŁAD
Wpływ incydentalny niezwiązany z działalnością
Jednostka budżetowa otrzymała odszkodowanie za straty w majątku (uszkodzenie budynku w wyniku pożaru). Kwota odszkodowania wynosi 10 000 zł.
Objaśnienia:
1. Decyzja o przyznaniu odszkodowania 10 000 zł: strona Wn konta 221 – Należności z tytułu dochodów budżetowych, strona Ma konta 770 – Zyski nadzwyczajne, a od 1 stycznia 2016 r. strona Ma konta 760 – Pozostałe przychody operacyjne;
2. Wpływ odszkodowania na rachunek jednostki 10 000 zł: strona Wn konta 130 – Rachunek bieżący jednostki, strona Ma 221 – Należności z tytułu dochodów budżetowych;
3. Przelew dochodów z tytułu odszkodowania na rachunek budżetu jednostki nadrzędnej 10 000 zł: strona Wn konta 222 – Rozliczenie dochodów budżetowych, strona Ma konta 130 – Rachunek bieżący jednostki.
Podstawa prawna
Ustawa z 23 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1333). Rozporządzenie ministra finansów z 2 listopada 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. poz. 1954). Rozporządzenie ministra finansów z 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 289).
