Subskrybuj nas na Youtube
Jeśli między dłużnikiem a wierzycielem istnieją powiązania o charakterze kapitałowym, zarządczym bądź kontrolnym, to odliczenie jest także możliwe. Ułatwia to rozliczenia podmiotów współpracujących ze sobą.
Od 1 lipca 2015 r. obowiązują nowe zasady korzystania z ulgi na złe długi wprowadzone ustawą z 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2015 r. poz. 605). Zmiana dotyczy zastosowania przez podatników ulgi wobec faktur wystawionych już od początku 2013 r.
Modyfikacji uległ katalog podatników. Kluczową zmianą jest skonkretyzowanie nabywcy nie tylko jako podatnika VAT, ale jako podatnika VAT czynnego. Zatem tę cechę trzeba sprawdzić.
Wychodząc naprzeciw powyższemu wymogowi utworzono portale, za pomocą których możliwe jest sprawdzenie statusu podmiotu w VAT. Co prawda są one dedykowane przede wszystkim podatnikom stosującym mechanizm odwrotnego obciążenia w odniesieniu do towarów wymienionych w załączniku nr 11 do ustawy o VAT, ale też korzystający z ulgi na złe długi chętnie do nich zaglądają, by sprawdzić, czy ich kontrahenci są czynnymi podatnikami VAT.
Dla rodziny i nie tylko
Kolejną istotną zmianą jest zniesienie warunku dotyczącego braku możliwości skorzystania z ulgi na złe długi przez podatnika (wierzyciela) w przypadku istnienia między nim a dłużnikiem powiązań o charakterze rodzinnym, a także więzi związanych z przysposobieniem, powiązaniem kapitałowym, zarządczym, kontrolnym stosunkiem majątkowym lub wynikających ze stosunku pracy. Obecnie podatnik może więc skorzystać z ulgi na złe długi w przypadku istnienia między nim a dłużnikiem powiązań, o których mowa w art. 32 ust. 2–4 ustawy o VAT. Co to oznacza?
Otóż do 1 lipca 2015 r. spółki kapitałowe powiązane ze sobą, a stale współpracujące, nie mogły skorzystać z ulgi. Podobna sytuacja dotyczyła osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, mających powiązania rodzinne, a współpracujących ze sobą. [przykład 1]
Dwa miesiące obowiązywania przepisów znowelizowanej ustawy o VAT pokazują, że najwięcej emocji wśród podatników budzi zmiana art. 89 ust. 1b ustawy o VAT. Zgodnie z nim nie jest możliwe skorzystanie z ulgi na złe długi, gdy dłużnik w ostatnim dniu miesiąca, w którym upływa 150. dzień od dnia upływu terminu płatności, jest w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji. Wedle przepisów przejściowych zmiany – choć obowiązują od 1 lipca – mają zastosowanie do wierzytelności powstałych przed dniem wejścia w życie wspomnianej ustawy, których nieściągalność została uprawdopodobniona po 31 grudnia 2012 r. Przez analogię należy zauważyć, że do wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona przed 31 grudnia 2012 r., zastosowanie ma ustawa o VAT w poprzednio obowiązującym brzmieniu. Zgodnie z obowiązującymi obecnie zasadami korektę należy złożyć w rozliczeniu za okres, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną, pod warunkiem, że do dnia złożenia przez wierzyciela deklaracji podatkowej za ten okres wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie.
Kiedy korzystać
W pierwszej kolejności weryfikujemy termin płatności wskazany w fakturze lub umowie. Następnie odliczamy 150 dni od dnia następnego po tym terminie. I dopiero termin, który wyliczymy, określa nam datę pozwalającą na wysłanie zawiadomienia o dokonaniu korekty VAT zarówno dłużnikowi, jak i do urzędu skarbowego. Choć obecne przepisy zwalniają z obowiązku zawiadomienia dłużnika o dokonaniu korekty VAT.
Zasadą jest, że z ulgi na złe długi można skorzystać wobec wierzytelności, których dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonana na rzecz podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji, wierzytelności zostały uprzednio wykazane w deklaracji jako obrót opodatkowany i podatek należny; wierzyciel i dłużnik na dzień dokonania korekty, o której mowa w ust. 1, są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni, wierzytelności nie zostały zbyte, od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły dwa lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.
Wskazując na termin, w którym można złożyć korektę podatku należnego, jest to czas między 150. dniem od dnia następnego po terminie płatności do dnia poprzedzającego upływ dwóch lat od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność, licząc od końca roku, w którym została ona wystawiona. [przykład 2]
Przedawnienie
Ustawodawca nie przewidział możliwości przedłużenia bądź zawieszenia terminu, o którym mowa w art. 89a ust. 2 pkt 5 ustawy o VAT. Upływ dwóch lat od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność powoduje brak możliwości skorzystania z ulgi na złe długi, albowiem termin ten biegnie niezależnie od przesłanek przerywających lub zawieszających bieg terminu przedawnienia, którymi mogą być przesłanie dłużnikowi salda, uzyskanie tytułu wykonawczego, uzyskanie postanowienia o umorzeniu egzekucji, skierowanie wezwania do próby ugodowej. Wobec tego po upływie dwóch lat od daty wystawienia faktury nie ma możliwości skorzystania z ulgi na złe długi.
Niepełna zapłata
Wobec wierzytelności, które tylko częściowo zostały uregulowane, podatnik może skorzystać z ulgi na złe długi wobec części wierzytelności nieuregulowanej. Przy czym musi spełnić wszelkie warunki ustawowe opisane powyżej. [przykład 3]
Co wyłącza korektę
W znowelizowanej ustawie o VAT ustawodawca jednoznacznie określił, że w przypadku gdy w ostatnim dniu miesiąca, w którym upłynie 150. dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze, dłużnik pozostaje w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji, wyłączony jest obowiązek dokonania przez niego korekty podatku naliczonego. Oznacza to, że dłużnik, który będzie w trakcie postępowania upadłościowego lub likwidacji, nie musi korygować odliczonego VAT z niezapłaconej faktury. Do 30 czerwca 2015 r. nie było w ustawie o VAT przepisu, który zwalniałby go (dłużnika) z takiego obowiązku, ale też prawa do korekty został pozbawiony wierzyciel, gdy na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji, w której dokonuje korekty, dłużnik był w postępowaniu upadłościowym lub likwidacyjnym. Organy podatkowe pod wpływem korzystnych dla podatników wyroków, jeszcze przed zmianą przepisów zaczęły uznawać, że w takiej sytuacji dłużnik nie ma obowiązku dokonywania korekty, choć też wiele było zdań odrębnych.
Wprowadzona 1 lipca 2015 r. nowelizacja ustawy o VAT w zakresie ulgi na złe długi spotyka się z różnymi opiniami. Te pozytywne dotyczą uchylenia przepisu dotyczącego powiązań rodzinnych czy kapitałowych. Natomiast co do braku możliwości dokonania korekty podatku naliczonego przez dłużników będących w trakcie postępowania upadłościowego czy naprawczego zdania są podzielone. Zgodnie z założeniami ustawodawcy przepisy miały być korzystniejsze dla podatników. Praktyka pokaże, czy faktycznie zabezpieczają interesy podatników: wierzycieli, dłużników czy też fiskusa.
PRZYKŁAD 1
Teraz można
Feliks Kropka posiadający 25 proc. udziałów w spółce Flatinum sp. z o.o. oraz prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą o nazwie „Stopa” w ramach działalności nawiązał współpracę ze spółką w styczniu 2014 r. Bycie udziałowcem miało wpływ na ustalenie wynagrodzenia z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług. W ramach umowy pan Kropka sprzedawał na rzecz spółki wkładki do obuwia. Przez pierwsze dwa kwartały współpraca przebiegała pomyślnie. Jednak od początku września 2014 r. spółka przestała płacić panu Kropce za nabywany towar. Udziałowiec próbował więc wpłynąć na spółkę, jednak ta dalej nie regulowała zobowiązań wobec niego. Na koniec stycznia 2015 r., tj. po upływie 150 dni od terminu płatności wynikającego z umowy, pan Kropka został powiadomiony przez swoją księgową, że nie może skorzystać z ulgi na złe długi, gdyż z dłużną spółką łączą go powiązania kapitałowe. Wiadomość tę przyjął, choć z niechęcią. Ku jego zaskoczeniu w połowie lipca 2015 r. księgowa powiadomiła go, że przepisy ustawy o VAT uległy zmianie wobec wierzytelności powstałych po 31 grudnia 2012 r. Od 1 lipca 2015 r. przepis, który zakazywał stosowania ulgi na złe długi, gdy istniały powiązania między kontrahentami, został uchylony. Oznacza to, że niezależnie od tego, czy powiązania te miały wpływ na cenę, czy nie, od 1 lipca wierzyciel może korzystać z ulgi na złe długi.
PRZYKŁAD 2
Nie dłużej niż 2 lata
Czek sp. z o.o. zawarła z Lost sp. z o.o. 2 lutego 2013 r. umowę na remont hali produkcyjnej. Umowa została wykonana w terminie określonym w umowie, zatem 1 marca 2013 r. Czek sp. z o.o. wystawiła fakturę VAT, w której wskazała 30-dniowy termin płatności. Zapłata powinna więc nastąpić 31 marca 2013 r. Mimo licznych monitów o płatność oraz pozytywnie zakończonego postępowania sądowego Lost sp. o.o. nie uregulowała wymagalnej należności. Wobec tego Czek sp. z o.o. po upływie 150. dnia, który przypadał 28 sierpnia 2013 r. (licząc od 1 kwietnia 2013 r. do 28 sierpnia 2013 r.), 29 sierpnia 2013 r. przesłała zawiadomienie o dokonaniu korekty VAT należnego. Postępowanie egzekucyjne wobec Lost sp. z o.o. zakończyło się umorzeniem 30 czerwca 2015 r. wobec bezskutecznej egzekucji. Gdyby Czek sp. z o.o. dopiero po otrzymaniu postanowienia od komornika sądowego chciała dokonać korekty podatku należnego, nie byłoby to już możliwe, gdyż bezskutecznie upłynęły dwa lata, a tym samym nie został spełniony warunek wynikający z art. 89a ust. 2 pkt 5 ustawy o VAT.
PRZYKŁAD 3
Tylko część
Jan Kowalski prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą „Ranczo”, będący płatnikiem VAT i zarejestrowany jak podatnik VAT czynny, wystawił 10 kwietnia 2014 r. spółce Areał sp. z o.o. fakturę VAT za sprzedaż bydła na kwotę 4000 zł z terminem płatności 24 kwietnia 2014 r. 15 lipca spółka Areał na poczet faktury uregulowała kwotę 1500 zł. Pomimo licznych pertraktacji między stronami dalsza płatność nie nastąpiła. Zatem Jan Kowalski począwszy od 21 września 2014 r. (wtedy minął 150. dzień) uzyskał możliwość korygowania podatku należnego, ale tylko w części niezapłaconej faktury. Zatem korekta może dotyczyć tylko VAT od kwoty 2500 zł (czyli 4000 zł – 1500 zł).
Podstawa prawna
Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.).
