Subskrybuj nas na Youtube
Pan Marek jest przedstawicielem handlowym zatrudnionym w firmie spożywczej. Do jego obowiązków służbowych należy pozyskiwanie nowych klientów na sprzedawane wyroby. Z umowy o pracę wynika, że powinien robić to na terytorium całego kraju. Siedziba firmy jest w Olsztynie, ale od niedawna dzięki operatywności pana Marka pozyskała ona kontrahentów na Śląsku. Szef chce, aby firma szła za ciosem i rozszerzała tam swoją działalność. Wysyła więc swojego najlepszego przedstawiciela na drugi koniec Polski i zmuszony sytuacją często opłaca mu tam noclegi. Teraz księgowa powiadomiła go, że od ich wartości powinien potrącić zaliczki na PIT. Czy to prawda?
Nie. Ale sytuacja na korzystną dla podatników zmieniła się dopiero od niedawna. Wcześniej faktycznie urzędnicy podatkowi uważali, że przedstawiciele handlowi i inni pracownicy mobilni, którzy nocują na koszt szefa poza siedzibą firmy, uzyskują opodatkowany przychód. Po ich stronie stawały dopiero sądy administracyjne. Teraz spór się skończył, bo rację argumentacji sądów przyznało samo Ministerstwo Finansów.
Najważniejszym argumentem fiskusa do niedawna było to, że kodeks pracy nie nakłada na pracodawcę obowiązku finansowania noclegu poza siedzibą firmy. Musi jedynie organizować pracę podwładnemu i wyposażyć go w niezbędne narzędzia i materiały. Takie stanowisko zaprezentował m.in. dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w trzech tegorocznych interpretacjach: z 31 marca (nr IPTPB1/415-741/14-4/MM), z 26 lutego (nr IPTPB1/415 -677/14-4/MM) i z 16 lutego (nr IPTPB1/415-694/14-2/AG). Niekorzystna jest również interpretacja dyrektora IS w Katowicach z 5 maja 2015 r. (nr IBPBII/1/4511-87/15/BJ). Tu fiskus wskazał jednak na możliwość zwolnienia dofinansowania do noclegu pracownika na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 19 ustawy o PIT. Przepis ten dotyczy świadczeń ponoszonych przez pracodawcę z tytułu zakwaterowania pracowników – do wysokości 500 zł miesięcznie. Oznacza to, że szef powinien potrącić zaliczkę na podatek tylko od kwoty przewyższającej ten limit. Takie stanowisko podzielił sąd w Gliwicach w nieprawomocnym wyroku z 14 listopada 2014 r. (sygn. akt I SA/GL 1051/14). Częste noclegi pana Marka na Śląsku byłyby więc w oczach urzędników opodatkowane. Warto tu dodać, że skoro miejscem wykonywania przez niego pracy jest cała Polska, to nocując poza Olsztynem, nie pozostaje w podróży służbowej. Nie może więc liczyć na diety i zwrot kosztów noclegu zgodnie z rozporządzeniem ministra pracy i polityki społecznej z 29 stycznia 2013 r.
Handlowcy (a także budowlańcy nocujący w hotelach pracowniczych) bądź ich szefowie, którzy nie zgadzali się z fiskusem, skazani byli na zaskarżanie jego stanowiska. Miało to jednak dużo sensu, bo sądy praktycznie jednomyślnie przyznawały im rację. Najgłośniejsze stały się orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego z 2 października 2014 r. (sygn. akt II FSK 2387/12) oraz z 19 września 2014 r. (sygn. akt II FSK 2280/12). NSA powołał się w nich na wcześniejszy wyrok Trybunału Konstytucyjnego (patrz ramka) z 8 lipca 2014 r. w sprawie nieodpłatnych świadczeń (sygn. akt K 7/13). Zdaniem sądu kasacyjnego nie można mówić w ogóle o powstaniu przychodu po stronie nocującego pracownika. Nie ma więc od czego pobierać podatku. Wynika to przede wszystkim z tego, że wydatek, który ponosi jego szef na opłacenie hotelu, jest w jego interesie, a nie w interesie podwładnego. NSA dodał, że nie należy utożsamiać obowiązku prawidłowej organizacji pracy (główny argument fiskusa) jedynie z koniecznością zapewnienia pracownikowi biurka, materiałów biurowych, pokryciem kosztów eksploatacji samochodu służbowego. Skoro prawidłowe i efektywne wykonywanie obowiązków wymaga np. od pana Marka nocowania w hotelu, aby na czas mógł on dotrzeć do kontrahenta, to nie można mówić o odniesionej przez niego korzyści. Takiego zdania oprócz NSA były też WSA we Wrocławiu 20 marca 2015 r. (sygn. akt I SA/Wr 2529/14, wyrok nieprawomocny), WSA w Łodzi 9 grudnia 2014 r. (sygn. akt I SA/Łd 810/14). Te same argumenty przywołała rzecznik praw obywatelskich Irena Lipowicz w piśmie do ministra finansów z 7 maja 2015 r.
Argumenty sądów i RPO przekonały w końcu samo Ministerstwo Finansów. Wiceminister Jarosław Neneman w odpowiedzi na list Ireny Lipowicz przyznał, że finansowanie noclegu pracownika mobilnego poza siedzibą firmy nie powinno być opodatkowane. Dodał , że MF liczy na to, że sprawę uregulują jednomyślne (poza wspomnianym wyżej orzeczeniem z Gliwic) i korzystne dla nocujących wyroki sądów. Najwyraźniej stanowisko wiceministra finansów uważnie przeczytali podlegli mu urzędnicy, bo już kilka dni po odpowiedzi na list RPO zaczęły się pojawiać korzystne interpretacje. Pierwszy był dyrektor warszawskiej izby w dokumencie z 18 czerwca 2015 r. (nr IPPB2/4511-353/15-2/MK1). Podobnie jak wcześniej sądy administracyjne, także on odwołał się w nim do orzeczenia TK i uznał, że pracownicy nocujący na koszt szefa w ogóle nie mają z tego tytułu przychodu. Następnie sam minister finansów zmienił 25 czerwca 2015 r. wcześniejszą niekorzystną interpretację łódzkiej izby (nr DD3.8222.2.247.2015.OBQ). Kilka dni po ministrze takie samo stanowisko zaprezentował dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach (nr IBPB-2-1/4511-8/15/BD). Od tej pory jest to już stanowisko dominujące. Jest to więc dobra nowina zarówno dla pana Marka, jak i jego szefa.
Trybunał Konstytucyjny zmienił wszystko
Zarówno sądy, jak i RPO, a teraz też minister finansów odwoływali się do lipcowego wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie opodatkowania nieodpłatnych świadczeń. Wynika z niego, że PIT można pobierać tylko od takiego świadczenia pracowniczego, które przynosi zatrudnionemu wymierną i zindywidualizowaną korzyść majątkową w postaci zwiększenia aktywów (np. wypłata pieniędzy) albo w postaci rzeczywistego zaoszczędzenia wydatków (np. w następstwie świadczenia rzeczowego lub usługi). Ponadto pracownik musi skorzystać z oferty pracodawcy w pełni dobrowolnie. Nieopodatkowane będą wszelkie świadczenia, które przyjmie on jako warunek wykonania pracy. Opłacenie noclegu pracownikowi mobilnemu, np. handlowcowi nie może więc być opodatkowane.
Podstawa prawna
Art. 15, art. 94 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).
Art. 11, art. 21 ust. 1 pkt 19 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z 26 lipca 1991 r. (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
