W wyroku z 27 maja 2015 r. (sygn. akt II FSK 1615/14) NSA orzekł, że zwolnienie z podatku przysługuje jedynie nabywcy gruntów, który po transakcji będzie dalej prowadził na nich działalność rolniczą. Zatem deweloper kupujący działki rolne pod przyszłą budowę osiedla mieszkaniowego nie skorzysta ze zwolnienia z podatku. Podobnie uznał WSA w Warszawie (wyrok z 21 października 2014 r., sygn. akt III SA/ /Wa 618/14).
Wcześniej NSA orzekał jednak na korzyść podatników. W wyroku z 26 września 2013 r. (sygn. akt II FSK 2704/11) uznał, że nabyty grunt rolny będzie zwolniony z PCC, nawet gdy nabywca nie będzie na nim prowadził działalności rolniczej ani wykorzystywał w ten sposób gruntów.
Problem polega na tym, że art. 9 pkt 2 lit. a ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 626) odsyła do przepisów o podatku rolnym. Zwalnia więc z PCC grunty, które w chwili dokonania czynności (nabycia) stanowią gospodarstwo rolne w rozumieniu tej drugiej ustawy. Z przepisów o podatku rolnym wynika z kolei, że gruntami gospodarstwa rolnego są te, które: mają określoną powierzchnię (przekraczają 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy), zostały sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, oraz nie zostały zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza.
Zaliczki na podatek rolnicy ustalą na podstawie ksiąg

Zobacz również
Nie tylko sądy, ale i eksperci nie są zgodni co do interpretacji przepisu o zwolnieniu z PCC. Zdaniem Bartłomieja Kuranta, konsultanta podatkowego z Instytutu Studiów Podatkowych, wystarczy, aby w momencie nabycia grunty stanowiły gospodarstwo rolne. Za takim rozumieniem przepisu przemawia wykładnia literalna.
Doktor Krzysztof Biernacki z kancelarii INITIUM wskazuje natomiast, że zwolnienie jest uzależnione od spełnienia dwóch przesłanek. Pierwsza to klasyfikacja gruntu w ewidencji gruntów i budynków. Druga to brak wykorzystywania takiej nieruchomości na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej. – W konsekwencji nie są zwolnione grunty sklasyfikowane jako rolne, na których jest prowadzona działalność gospodarcza – uważa Biernacki.
Ani ustawa o PCC, ani przepisy o podatku rolnym nie wskazują jednak, jaki okres należy brać pod uwagę przy określeniu, czy podmiot wykorzystuje grunty na działalność rolniczą. – Należy uwzględniać faktyczną możliwość wykonywania takich czynności przez podatnika – uważa ekspert INITIUM.
Po zmianach też pięć lat
Obecne wątpliwości ma rozwiać nowelizacja ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw, nad którą kończą się prace (poprawki zgłoszone przez Senat ma rozpatrzyć Sejm). Zwolnione z PCC ma być nabycie gruntów stanowiących gospodarstwo rolne, jeśli nabywca spełni kilka warunków: w wyniku transakcji powstanie nowe gospodarstwo lub powiększone zostanie dotychczasowe, jego powierzchnia wyniesie nie mniej niż 11 ha i nie więcej niż 300 ha oraz nabywca będzie je prowadził przez minimum pięć lat. Zdaniem Bartłomieja Kuranta podatnik będzie mógł udowodnić prowadzenie gospodarstwa przez wymagany okres, przedstawiając np. złożone deklaracje na podatek rolny lub powołując świadków, którzy to potwierdzą. – Jeśli przed upływem pięcioletniego okresu podatnik zmieni przeznaczenie nabytych gruntów, to straci prawo do zwolnienia podatkowego. Będzie musiał więc zapłacić podatek wraz z odsetkami – wyjaśnia ekspert.
Zmiany w ustawie o PCC wejdą w życie 1 stycznia 2016 r.