Strata na sprzedaży przedawnionej wierzytelności nie jest kosztem uzyskania przychodu

NSA stwierdził wtedy, że nie można odmawiać podatnikom prawa do odliczenia straty ze zbycia przedawnionych wierzytelności, gdy zostały one uprzednio zarachowane jako przychód należny. W przeciwnym razie spółka (wierzyciel) „nie byłaby zainteresowana ich zbywaniem, a ponadto wyłączyłaby je z przychodów należnych. Na takich operacjach nikt nie zyskuje, a tylko tracą i podatnik, i interes publiczny” – stwierdził wtedy NSA.

Zasadniczo przedawniona wierzytelność nie może być podatkowym kosztem (art. 23 ust. 1 pkt 17 ustawy o PIT oraz art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy o CIT).

Wątpliwości dotyczą tego, co dzieje się w sytuacji, gdy taka należność zostanie sprzedana, a wcześniej podatnik zapłacił od niej podatek dochodowy (zarachował ją jako przychód należny). Zwykle na takiej sprzedaży podatnik odnotowuje stratę. Jej wysokość zależy od ceny odkupu. Jeśli np. nominalna wartość długu wynosi 1000 zł, a wierzyciel sprzeda go za 1 zł, to strata wyniesie 999 zł. Czy będzie ona podatkowym kosztem?

Przepisy ustaw o podatku dochodowym mówią, że nie uważa się za koszty podatkowe strat z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, chyba że zostały one uprzednio zarachowane jako przychód należny (art. 23 ust.1 pkt 34 ustawy o PIT oraz art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT).

A co jeśli wierzytelność zdążyła się już przedawnić?

W najnowszym wyroku NSA orzekł, że w takiej sytuacji nie można zaliczyć straty do podatkowych kosztów.

Chodziło o spółkę, która, gdy nie dostała zapłaty, postanowiła sprzedać swoją wierzytelność za cenę niższą od wartości nominalnej, a stratę z tej sprzedaży odliczyć od przychodu.

Organy podatkowe stwierdziły, że można tak zrobić, tylko gdy wierzytelność się nie przedawniła. W tym wypadku było inaczej.

Ze stanowiskiem fiskusa nie zgodził się WSA w Krakowie. Orzekł, że art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT dotyczy odpłatnego zbycia wszelkich wierzytelności, także przedawnionych.

Do innych wniosków doszedł NSA. Sędzia Alina Rzepecka wyjaśniła, że przepisy należy czytać razem i że wszystkie znajdujące się poniżej art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy o CIT dotyczą wyłącznie nieprzedawnionych wierzytelności.

We wcześniejszym wyroku NSA z 18 października 2017 r. (sygn. akt II FSK 1196/15) sędzia Jerzy Płusa wyjaśnił, że proponowana przez podatnika wykładnia prowadziłaby do obejścia regulacji. Wystarczyłoby sprzedać przedawnione wierzytelności za symboliczną złotówkę. Im niższa byłaby cena zbycia, tym większa strata z tego tytułu, a tym samym wyższy koszt uzyskania przychodów – powiedział sędzia Płusa.

Wyrok NSA z 27 czerwca 2018 r., sygn. akt II FSK 2560/16.