Wierzytelności własne można odliczyć przy aporcie, jeśli wcześniej firma wnosząca wkład niepieniężny zaliczyła je do przychodów – wynika z prawomocnego wyroku WSA w Warszawie.
– To precedensowe orzeczenie, bardzo korzystne dla podatników, którzy mają wierzytelności własne i wnoszą je do innych spółek – komentuje Łukasz Kosonowski, partner i szef Zespołu Doradztwa Transakcyjnego w MDDP.
Zarówno fiskus, jak i sąd byli zgodni, że objęcie udziałów (akcji) w zamian za aport w postaci wierzytelności własnych skutkuje powstaniem przychodu, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 7 ustawy o CIT. W przeciwieństwie jednak do organu podatkowego sąd uznał, że wartość handlowej wierzytelności własnej może być kosztem uzyskania przychodów.
Chodziło o spółkę (A), która zawarła umowy z dwiema spółkami zależnymi (S i Z) na udostępnienie infrastruktury w zamian za określony czynsz (wynagrodzenie). W efekcie A miała wierzytelność z tytułu czynszu należnego od S i Z. Chciała ją zamienić (dokonać konwersji) na kapitał zakładowy spółek S i Z (obie miały w związku z tym podwyższyć swoje kapitały zakładowe).
Chcąc uprościć wzajemne rozliczenia, spółki A oraz S i Z postanowiły potrącić wzajemne zobowiązania, tj. zobowiązanie A do wniesienia wkładów pieniężnych oraz zobowiązania S i Z do zapłaty czynszu. Na takie potrącenie pozwala art. 14 par. 4 kodeksu spółek handlowych.
Spółka A uważała, że objęcie przez nią udziałów i akcji w spółkach S i Z w zamian za wkład niepieniężny nie spowoduje u niej powstania przychodu. Gdyby jednak fiskus uznał inaczej, to chciała zaliczyć do podatkowych kosztów wartość wierzytelności z tytułu czynszu (wierzytelność własną).
Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie nie tylko stwierdził, że A będzie miała przychód, ale także odmówił jej prawa do kosztów. Uznał, że w przypadku wierzytelności własnych nie mamy do czynienia z poniesieniem wydatku na „nabycie lub wytworzenie” przedmiotu aportu.
Sąd podzielił stanowisko organu co do przychodów, ale w zakresie kosztów zgodził się ze spółką.
OPINIE
To precedensowy wyrok
Wyrok jest potwierdzeniem, że kryterium „faktycznego poniesienia wydatków” należy rozumieć szeroko i że w odniesieniu do własnych wierzytelności handlowych wydatkiem jest wartość takiej wierzytelności, rozpoznana jako przychód. Dotychczas organy podatkowe oraz sądy konsekwentnie odmawiały w takiej sytuacji prawa rozpoznania kosztów podatkowych. Pojawiały się co prawda pojedyncze rozstrzygnięcia korzystne dla podatników, ale dotyczyły one wierzytelności pożyczkowych i kredytowych, gdzie dużo łatwiej jest uzasadnić spełnienie przesłanki „faktycznego poniesienia wydatku”. Sprawa, którą zajął się WSA w Warszawie, dotyczyła natomiast własnych wierzytelności handlowych, których wytworzenie/nabycie nie wiąże się zasadniczo z poniesieniem (w sensie ścisłym) jakichkolwiek wydatków.
Wierzytelność własna powinna być traktowana jak inne aktywa
Stanowisko WSA jest jak najbardziej zasadne. Nie można odmówić podatnikowi prawa do rozpoznania kosztu w przypadku wniesienia do spółki wkładu niepieniężnego w postaci wierzytelności własnej. Wierzytelność własna jest aktywem o określonej wartości i systemowo jej zbycie poprzez wniesienie do spółki powinno się wiązać z możliwością rozpoznania kosztu związanego z jej powstaniem, tak samo jak w przypadku standardowej sprzedaży jakiegokolwiek innego aktywa (pod warunkiem że koszt ten nie był już rozpoznany wcześniej).
Potrącenie wzajemnych wierzytelności jest neutralne podatkowo
Z jednej strony dziwi linia orzecznicza, która za wkład niepieniężny uznaje potrącenie wzajemnych wierzytelności pieniężnych, w sytuacji gdy firmy decydują się zamienić dług na udziały. Z drugiej strony jednak z orzeczenia WSA płynie też dobre przesłanie dla podatników. Sąd przyjął bowiem za dopuszczalne rozliczenie kosztów. Dzięki temu uznanie potrącenia za aport nie będzie skutkowało obowiązkiem zapłaty podatku, a zatem cała transakcja będzie neutralna podatkowo.
Miejmy nadzieję, że pojawią się także orzeczenia dopuszczające takie samo rozliczenie kosztów w przypadku konwersji pożyczki wspólnika na kapitał. Dotychczas NSA przyjmował, że w takiej sytuacji nie można rozliczyć kosztów, zatem wspólnik płaci podatek od przychodu, czyli od całej wartości wierzytelności pożyczkowej zamienionej na kapitał spółki.
ORZECZNICTWO
Wyrok WSA w Warszawie z 12 października 2017 r., sygn. akt III SA/Wa 3315/16, prawomocny.