Subskrybuj nas na Youtube
Zachowanie należytej staranności pozwala firmom unikać oszustów skarbowych, a w oczach fiskusa zyskać bardziej wiarygodny wizerunek. W polskim ustawodawstwie na próżno jednak szukać definicji należytej staranności. Jedynie w przepisach kodeksu cywilnego ustawodawca w art. 355 posługuje się tym terminem. Zgodnie z nim, „należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności”. Podatkowy aspekt należytej staranności przybliża zaś orzecznictwo unijne. „Jeżeli podmiot gospodarczy podjął wszelkie działania, jakich można od niego w sposób uzasadniony oczekiwać, w celu upewnienia się, że transakcje, w których uczestniczy, nie wiążą się z przestępstwem, czy to w zakresie podatku VAT, czy w innej dziedzinie, może on domniemywać legalność tych transakcji bez ryzyka utraty prawa do odliczenia naliczonego podatku VAT”- czytamy w sentencji wyroku TSUE (Mahagében kft i C-142/11 Péter Dávid).
Weryfikacja kontrahenta. Jak nie stać się ofiarą oszustów?
Ministerstwo Finansów zwraca uwagę na konieczność wprowadzenia dodatkowych gwarancji dla podatników ze względu na „niepokojące zjawisko wykorzystywania mechanizmów konstrukcji podatku VAT do uzyskiwania niezgodnych z prawem korzyści.” Mowa o wyłudzaniu należnego podatku od towarów i usług posługując się „znikającym podmiotem” – słupem. Podmiot taki nie odprowadza należnego podatku do budżetu, a jednocześnie tworzy formalne podstawy do żądania jego zwrotu na dalszym etapie. W konsekwencji traci nie tylko budżet państwa, ale także uczciwi przedsiębiorcy. To także zagrożenie dla konkurencyjności poprzez zaniżanie cen o wartość nieodprowadzonego podatku. Resort finansów wskazuje, że uczestnikami tego procederu mogą stać się także uczciwi, lecz nieostrożni przedsiębiorcy, którzy narażają się na możliwość zakwestionowania przez organy podatkowe ich prawa do odliczenia podatku naliczonego. Nierzetelne faktury nieodzwierciedlające rzeczywistych czynności czy oszustwa podatkowe związane z podatkiem VAT niejednokrotnie są bowiem konsekwencją niewłaściwych relacji na linii podatnik- kontrahent.
Jak zatem sprawdzić partnera w biznesie? Czynności podatnika składające się na proces weryfikacji kontrahenta to m.in. analiza danych na jego temat opublikowana w Krajowym Rejestrze Sądowym czy Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Służy to sprawdzeniu, czy podmiot, z którym podatnik zawiera transakcję, jest czynnym podatnikiem VAT. Orzecznictwo cechuje indywidualny charakter, co sprawia nie podjęcie wskazanych wyżej działań nie zawsze jest wystarczające…
Należyta staranność podatnika VAT a prawo do odliczenia podatku
Fiskus nabierze zastrzeżeń także wobec podatnika, który stał się częścią tzw. karuzeli VAT. Innymi słowy, uczestniczył w łańcuchu nierzetelnych transakcji, choć sam postępował uczciwie. Co do zasady, nie można jednak pozbawić prawa odliczenia VAT podatnika VAT, który mimo zachowania należytej staranności nie wiedział i nie mógł wiedzieć, że w ramach danej transakcji dostawca dopuścił się przestępstwa lub że inna transakcja w łańcuchu dostaw, dokonana przed transakcją przeprowadzoną przez owego podatnika lub po niej, miała miejsce z naruszeniem przepisów o podatku VAT. Problem w tym, że dotychczasowe przepisy nie określają standardów owej należytej staranności. Polegać należy zatem do orzecznictwie. TSUE w wyroku z 2015 roku wskazuje, że kluczowym elementem rozpatrywania spraw związanych z prawem do odliczenia VAT jest świadomość podatnika. Jeśli ten wiedział, iż bierze udział w przestępczym procederze, bez względu na fakt czerpania z transakcji korzyści majątkowych, powinien zostać uznany za uczestnika nielegalnej transakcji- uznał TSUE (wyrok z 22 października 2015 r., C-277/14).
Przejrzystość działań i gwarancję bezpieczeństwa dla uczciwych firm ma zapewnić lista dobrych praktyk przygotowywana w Ministerstwie Finansów. Konsultacje ze środowiskiem przedsiębiorców zaowocowały publikacją prawie 70 pism z opiniami firm. O dotychczasowych propozycjach wytycznych należytej staranności przeczytasz tutaj>>
