Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Na te pytania i wątpliwości nie ma odpowiedzi w opublikowanych przez Ministerstwo Finansów w zeszłym tygodniu kolejnych objaśnieniach dotyczących odwrotnego obciążenia VAT przy usługach budowlanych. Nowe objaśnienia (datowane na 3 lipca) są bardziej szczegółowe niż poprzednie (z 17 marca), ale – jak wskazują eksperci – podatnicy nie znajdą w nich odpowiedzi na kluczowe pytania.
Kto jest podwykonawcą
Andrzej Nikończyk, doradca podatkowy i partner w KNDP, zwraca uwagę, że objaśnienia nie rozwiązują podstawowego problemu – kogo należy traktować jako podwykonawcę (tylko oni są objęci odwrotnym obciążeniem) oraz jak to weryfikować. Ministerstwo Finansów posługuje się jedynie definicją słownikową.
– Problem polega na tym, że definicja ta sprawdza się tylko w sytuacji, gdy wszystko jest jawne i wiadomo, kto komu i na jakiej podstawie świadczy usługę budowlaną – mówi Andrzej Nikończyk. Zwraca jednak uwagę, że informacje o kontrahentach i sposobie rozliczeń między nimi są elementem tajemnicy handlowej. Kontrahent nie ma więc obowiązku ujawniać podatnikowi, czy jest głównym wykonawcą, czy podwykonawcą.
Zdaniem eksperta zleceniodawca może złożyć np. oświadczenie w tej sprawie, ale przepisy nie dają podatnikowi prawnej możliwości domagania się takiego dokumentu. Nie przewidują też żadnego mechanizmu kontroli, czy oświadczenie jest prawdziwe.
Usługi złożone
Andrzej Nikończyk zwraca też uwagę, że objaśnienia w ogóle nie odnoszą się do kwestii świadczeń kompleksowych. Podatnicy nie wiedzą więc, czy mogą odrębnie traktować dostawę towaru, a oddzielnie usługę. – Jeśli nabywca do tej pory kupował jedno świadczenie złożone, to istnieje ryzyko, że fiskus zakwestionuje taki podział – stwierdza ekspert.
Arkadiusz Łagowski, doradca podatkowy i menedżer w Grant Thornton, tłumaczy to na przykładzie.
– Podatnicy często mają problemy z kwalifikacją usług polegających na wykonaniu kompleksowych instalacji wraz z przygotowaniem projektu i dostarczeniem materiałów. Pytają więc Główny Urząd Statystyczny o klasyfikację według PKWiU i od odpowiedzi uzależniają zastosowanie odwrotnego obciążenia. A to błąd – mówi ekspert.
Wyjaśnia, że GUS w swoich informacjach statystycznych dzieli jedno świadczenie na kilka grupowań PKWiU, np. na dostawę materiałów, przygotowanie projektu, montaż oraz wykonanie robót budowlanych. Zdaniem eksperta podatnicy nie powinni stosować w ciemno takich interpretacji. Kluczowe jest to, czy mamy do czynienia ze świadczeniem kompleksowym na gruncie ustawy o VAT.
– Jeżeli tak jest w istocie, a elementem dominującym świadczenia są roboty budowlane, to do całości należy stosować odwrotne obciążenie – uważa ekspert. Zwraca przy tym uwagę, że wydawane przez szefa Krajowej Administracji Skarbowej interpretacje indywidualne w tym zakresie są sprzeczne.
Częściowa refaktura
– W objaśnieniach nie wytłumaczono też, w jaki sposób opodatkować roboty budowlane, w sytuacji gdy tylko część prac jest refakturowana – wskazuje Arkadiusz Łagowski.
Podaje przykład sytuacji, w której właściciel galerii handlowej wynajmuje powierzchnię najemcom i przeprowadza remont części wspólnej (koszt 100 tys. zł). Koszt usług budowlanych wykonawcy refakturuje na najemców, którzy mają 10-procentowy udział w kosztach. – Ministerstwo nie wyjaśnia, co w sytuacji, gdy inwestor (galeria) refakturuje jedynie część kosztów, np. 30 tys. zł ze 100 tys. Czy w takim przypadku należy całą usługę budowlaną objąć odwrotnym obciążeniem, czy podzielić ją i jedynie do części refakturowanej zastosować odwrotne obciążenie, a do pozostałej ogólne zasady VAT – zwraca uwagę Arkadiusz Łagowski.
Jego zdaniem, takiej usługi nie należy dzielić.
Problemy wyjaśnione przez Ministerstwo Finansów
Jak rozliczyć podatek, gdy firma A refakturuje usługi wykonane przez firmę B na rzecz firmy C (inwestora)?
STANOWISKO MF: Transakcja między B na rzecz A powinna być objęta odwrotnym obciążeniem, a między A i C jest opodatkowana na zasadach ogólnych.
Czy faktury wystawione na podmiot będący jednocześnie inwestorem i głównym wykonawcą powinny być z VAT (zasady ogólne), czy bez podatku (odwrotne obciążenie)?
STANOWISKO MF: Faktury powinny być z VAT (zasady ogólne).
Czy usługi gwarancyjne, które ma obowiązek wykonać główny wykonawca, ale zleca on ich wykonanie innemu podmiotowi, należy objąć odwrotnym obciążeniem?
STANOWISKO MF: Gdyby usługi budowlane w ramach gwarancji wykonał główny wykonawca, a inwestor za nie zapłacił, to należałoby je opodatkować na zasadach ogólnych. Jeśli główny wykonawca świadczyłby tę usługę nieodpłatnie, to w ogóle nie byłoby VAT. Natomiast jeśli zleca on (główny wykonawca) wykonanie usługi w ramach gwarancji innemu podmiotowi (podwykonawcy), to wtedy ma zastosowanie odwrotne obciążenie.
Czy roboty budowlane wykonywane przez uczestnika konsorcjum, fakturowane na lidera konsorcjum, są objęte odwrotnym obciążeniem?
STANOWISKO MF: Tak, zastosowanie ma odwrotne obciążenie, bo konsorcjum nie jest podatnikiem – są nimi podmioty wchodzące w skład konsorcjum. Uczestnik jest więc podwykonawcą, a lider – głównym wykonawcą.
Czy spółki, które współpracują ze sobą, ale realizują odrębne kontrakty (w których występują jako generalni wykonawcy), należy traktować jak podwykonawców, w sytuacji gdy podzlecają one sobie nawzajem część usług?
STANOWISKO MF: Tak, skoro spółka w swoim kontrakcie jest generalnym wykonawcą, to podmioty wykonujące na jej rzecz podzlecenia są podwykonawcami, do których trzeba stosować odwrotne obciążenie.
Czy w sytuacji gdy spółdzielnia świadczy usługi budowlane na rzecz inwestora i podzleca wykonanie części prac członkom spółdzielni, członków spółdzielni należy traktować jako podwykonawców?
STANOWISKO MF: Tak, w takiej sytuacji członkowie spółdzielni to podwykonawcy objęci odwrotnym obciążeniem.
Jak rozliczyć VAT w związku z umową trójstronną, w wyniku której podwykonawca stanie się wykonawcą na rzecz inwestora?
STANOWISKO MF: Spółka, która stanie się wykonawcą, powinna wystawiać faktury z wykazanym VAT (zasady ogólne).
Czy wynajem koparki przez spółkę A firmie B, świadczącej usługi na rzecz inwestora, należy objąć odwrotnym obciążeniem?
STANOWISKO MF: Spółka A jest podwykonawcą, bo nie świadczy usługi na rzecz inwestora, a więc transakcję trzeba rozliczyć z zastosowaniem odwrotnego obciążenia.
