Zmiany w podatku cukrowym pójdą odrębnym torem od akcyzowych. Szykują się podwyżki

Dotyczy nowelizacji ustawy o zdrowiu publicznym oraz ustawy o PIT (nr UD318) i zakłada, że od początku 2026 r. zdrożeją słodkie napoje i tzw. energetyki. Wzrosnąć ma bowiem podatek cukrowy (tj. opłata od środków spożywczych), o którym mowa w ustawie o zdrowiu publicznym (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1670 ze zm.). Przy okazji podwyższony zostanie również – z 10 proc. do 15 proc. – PIT od wygranych w konkursach, grach i zakładach wzajemnych oraz od nagród związanych ze sprzedażą premiową.

Z jednego projektu do drugiego

Projekt ten nie został skierowany do konsultacji, tylko od razu do rozpatrzenia przez rząd. Dlaczego? Ponieważ przewiduje dokładnie te same zmiany, które wcześniej były wpisane do projektu innej nowelizacji – dotyczącej ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (nr UD289). Ostatecznie zostały z niego wyjęte i przeniesione do projektu nowelizacji ustawy o zdrowiu publicznym oraz ustawy o PIT (nr UD318).

Natomiast w projekcie nr UD289 pozostały już tylko planowane podwyżki akcyzy na alkohol. Ten dokument również został skierowany do rozpatrzenia przez rząd. Na razie nie wiadomo, kiedy Rada Ministrów zajmie się oboma drukami.

Aby prezydent podpisał

Skąd decyzja o rozdzieleniu planowanych zmian? Prawdopodobnie powodem są obawy przed wetem prezydenta Karola Nawrockiego. Ten bowiem zapowiedział: „Nie pozwolę, by pod pozorem troski o zdrowie Polaków sięgano głębiej do ich kieszeni”. Obawy dotyczą raczej podwyżek akcyzy. Niewykluczone natomiast, że prezydent nie zakwestionuje zmian w opłacie cukrowej, choć w tym samym projekcie przewiduje się też podwyżkę PIT od nagród i wygranych. W ostatnim czasie pojawiły się informacje, że w Kancelarii Prezydenta trwa analiza rządowych projektów i niewykluczone, że prezydent podpisze zmiany w opłacie cukrowej.

Podwyższenie opłaty cukrowej

Najnowszy projekt zakłada podwyższenie obu opłat - stałej i zmiennej za zawartość cukrów lub słodzików w napoju:

• z 50 gr do 70 gr – za zawartość cukrów w ilości równej lub mniejszej niż 5 g w 100 ml napoju, lub za zawartość w jakiejkolwiek ilości co najmniej jednej z substancji słodzących,
• z 5 gr do 10 gr – za każdy gram cukrów powyżej 5 g w 100 ml napoju.

W górę – z 10 gr za litr do 1 zł za litr – pójdzie też opłata stała za zawartość kofeiny lub tauryny, które występują m.in. w napojach energetycznych. W konsekwencji z 1,2 zł do 1,8 zł zwiększy się też maksymalna wysokość podatku cukrowego na 1 litr napoju.

Nie są to jedyne planowane zmiany w zakresie opłacie cukrowej. Przewidziane są też inne – w osobnym, trzecim projekcie - nr UD290, który jest w tej chwili w konsultacjach (zob. ramka).

Wzrośnie PIT od nagród i wygranych

Projekt nr UD318 zakłada też podwyżkę - z 10 proc. do 15 proc. PIT - stawki podatku od wygranych w konkursach, grach i zakładach wzajemnych oraz od nagród związanych ze sprzedażą premiową. Będzie to jedyna zmiana w art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT, choć przepis ten od dawna wymaga doprecyzowania. Wciąż toczą się spory z fiskusem o to, czy 10-proc. podatek dotyczy wygranych i nagród otrzymanych tylko przez osoby nieprowadzące działalności gospodarczej, czy również przez przedsiębiorców. Wykładnia sądów w tej kwestii nie jest jednolita, o czym pisaliśmy tutaj.

Zmiany w akcyzie

Projekt zmian w akcyzie, który trafi na posiedzenie Rady Ministrów, powiela te same założenia, które były w pierwotnym dokumencie (nr UD289). Jeżeli prezydent podpisze nowelizację, będzie to oznaczać odejście od tzw. akcyzowej mapy drogowej, którą Sejm przyjął 29 października 2021 r. (Dz.U. poz. 2313). Stawka akcyzy od:

• alkoholu etylowego w 2026 r. wyniesie 9190 zł od hl alkoholu znajdującego się w 100 proc. vol. gotowego wyrobu (pierwotnie zakładano, że będzie to 8391 zł), a w 2027 r. docelowa stawka wyniesie 10 109 zł;
• piwa w 2026 r. wzrośnie do 12,56 zł od hl za każdy stopień Plato gotowego wyrobu (pierwotnie zakładano, że będzie to 11,47 zł), a w 2027 r. docelowa stawka wyniesie 13,82 zł;
• wina i napojów fermentowanych w 2026 r. wzrośnie do 255,30 zł od hl gotowego wyrobu (pierwotnie zakładano, że będzie to 233 zł), a w 2027 r. docelowa stawka wyniesie 280,83 zł;
• cydru i perry o mocy do 5-proc. objętości w 2026 r. wzrośnie do 111,55 zł od hl gotowego wyrobu (pierwotnie zakładano, że będzie to 97 zł), a w 2027 r. docelowa stawka wyniesie 122,71 zł;
• wyrobów pośrednich w 2026 r. wyniesie 511,75 zł od hl gotowego wyrobu (pierwotnie zakładano, że będzie to 476 zł), a w 2027 r. docelowa stawka wyniesie 562,93 zł.

Szczegółowo pisaliśmy o tych zmianach tutaj.

Etap legislacyjny

Projekty nowelizacji ustaw o:

• zdrowiu publicznym oraz o PIT (nr UD318) – skierowany do rozpatrzenia przez rząd,
• podatku akcyzowym (nr UD289) – skierowany do rozpatrzenia przez rząd.