JOANNA SZYDLIK - Organy podatkowe mogą próbować dochodzić należności podatkowych od likwidatorów spółek z ograniczoną odpowiedzialnością przed sądem cywilnym
Czy likwidator spółki może odpowiadać za jej zaległości podatkowe na takich zasadach jak członek zarządu?
Organy podatkowe twierdzą, że nie można przenieść odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe spółki na jej likwidatora w trybie art. 116 Ordynacji podatkowej. Przepis ten określa zamknięty katalog podmiotów odpowiedzialnych za zaległości podatkowe pierwotnie zobowiązanego dłużnika. Wśród tych podmiotów nie wymieniono likwidatorów. Zatem orzeczenie o odpowiedzialności likwidatora za zobowiązania podatnika – spółki z o.o. w tym trybie jest niedopuszczalne.
Możliwe jest zatem, aby organy podatkowe dochodziły należności publicznoprawnych na drodze cywilnoprawnej?
Istnieje duże prawdopodobieństwo, że tak się stanie. Możliwość taka została niejako otwarta przez wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 10 lipca 2000 r. (sygn. akt SK 12/99). Pierwsze, pilotażowe tego typu sprawy w odniesieniu do zobowiązań wobec ZUS, do których stosuje się ten sam reżim z art. 116 Ordynacji podatkowej co w przypadku zobowiązań podatkowych, pojawiły się już w sądach cywilnych.
Orzeczenie TK, jak również niedawny wyrok Sądu Najwyższego (sygn. akt II CSK 227/10), pozwalają uznać, że likwidatorzy spółek z o.o. nie mogą spać spokojnie. Daje się zauważyć tendencję w orzecznictwie, zgodnie z którą, gdy przepisy danej dziedziny prawa nie przewidują wyspecjalizowanych instrumentów ochrony roszczeń, dopuszczalne jest występowanie na cywilnoprawną drogę sądową.
Czy droga postępowania cywilnego jest dopuszczalna, skoro roszczenie organu podatkowego ma charakter publicznoprawny?
Kwestia odpowiedzialności w stosunku do likwidatora za zobowiązania spółki została przesądzona uchwałą składu siedmiu sędziów SN z 28 stycznia 2010 r. (sygn. akt III CZP 91/09). Wynika z niej, że likwidator odpowiada za zobowiązania spółki w takim zakresie, w jakim kształtuje się odpowiedzialność członków zarządu na podstawie kodeksu spółek handlowych.
Jednak w przypadku należności podatkowych ustawodawca przewidział odrębny reżim odpowiedzialności członków zarządu?
Tak, w konsekwencji regulacje zawarte w Ordynacji podatkowej mają charakter szczególny w stosunku do przepisów kodeku spółek handlowych, które nie znajdują tu zastosowania. Przemawia to za niedopuszczalnością przeniesienia odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe spółki na jej likwidatora na podstawie przepisów kodeksu spółek handlowych, w drodze wytoczenia pozwu przed sądem cywilnym. Także z art. 107 par. 1 Ordynacji podatkowej wynika, że przeniesienie odpowiedzialności za zobowiązania publicznoprawne na inny podmiot niż podmiot pierwotnie zobowiązany do zapłaty podatku może nastąpić jedynie w trybie i w sposób przewidziany w tej ustawie.
A jakby spojrzeć na sprawę z punktu widzenia urzędników skarbowych.
Obserwując rysującą się w ciągu ostatnich kilku lat praktykę orzeczniczą, można przypuszczać, że organy podatkowe będą poszukiwały sposobów ochrony należności publicznoprawnych na drodze sądowej.