Przedsiębiorca, który wykupi na cele prywatne samochód wykorzystywany w ramach umowy leasingu operacyjnego, a następnie sprzeda go po 6 miesiącach, nie musi płacić PIT.
Taki wniosek płynie z wydawanych przez dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej interpretacji. Przeanalizowaliśmy je na prośbę czytelników, którzy po publikacji tekstu „Wolta fiskusa w sprawie sprzedaży prywatnego auta przedsiębiorcy” (DGP nr 175 z 11 września 2017 r. – s. C1 i C3) przysłali do redakcji wiele pytań dotyczących właśnie leasingu operacyjnego, z którego często korzystają. W tekście pisaliśmy o prywatnym aucie wykorzystywanym w firmie, którego koszty eksploatacji są rozliczane przez przedsiębiorcę na podstawie kilometrówki.
Nawiązaliśmy wtedy do odpowiedzi udzielonej DGP przez Ministerstwo Finansów. Wynikało z niej, że „sprzedaż prywatnego samochodu osobowego wykorzystywanego w prowadzonej działalności gospodarczej na podstawie kilometrówki nie generuje przychodu z działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT. W przypadku sprzedaży takiego samochodu osobowego zastosowanie znajduje art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d ustawy”.
Trudno się z tą wykładnią nie zgodzić, a to korzystne stanowisko fiskusa dotyczy także sprzedaży pojazdu po wykupie z leasingu operacyjnego. Korzyść z takiej wykładni jest podwójna. Po pierwsze, zapłacone wcześniej raty leasingowe i inne opłaty (np. wstępna) pozostają w kosztach podatkowych. Po drugie, przedsiębiorca nie musi czekać ze sprzedażą auta aż 6 lat. Wystarczy, że odczeka pół roku (z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d ustawy o PIT).
Nie podlega ujęciu
Sześć lat to minimalny okres, jaki musi upłynąć od wycofania składnika majątku z działalności gospodarczej do jego sprzedaży. Wymóg ten wynika z art. 10 ust. 2 pkt 3 ustawy o PIT. Przepis ten jednak wyraźnie nawiązuje do składników majątku „podlegających ujęciu” w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT). Tymczasem samochód wzięty w leasing operacyjny nie jest w ewidencji środków trwałych leasingobiorcy, tylko firmy, która świadczy usługi leasingowe. To ona bowiem go amortyzuje dla celów podatkowych. Jeśli następnie przedsiębiorca wykupi auto do celów prywatnych, to również nie ujmie go w firmowej ewidencji środków trwałych. W takiej sytuacji zatem nie ma zastosowania art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT.
Potwierdził to dyrektor KIS interpretacji z 25 maja 2017 r. (nr 0115-KDIT2-3.4011.17.2017.1.AW). Stwierdził w niej, że „w sytuacji gdy zakupiony po zakończeniu umowy leasingu samochód nie był przez podatnika wykorzystywany w działalności gospodarczej i nie został zaliczony do składników majątku firmy, wymienionych w art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT, to przychód uzyskany ze sprzedaży tego samochodu nie będzie stanowił przychodu z działalności gospodarczej. Skutki podatkowe sprzedaży tego samochodu należy rozważyć pod kątem powstania przychodu ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d ustawy, czyli odpłatnego zbycia rzeczy. W takiej sytuacji sprzedaż samochodu będzie skutkowała powstaniem przychodu z tego źródła, jeżeli nastąpiło przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło jego nabycie. Natomiast obowiązek podatkowy nie powstanie, jeżeli zbycie samochodu miało miejsce po upływie pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie tego samochodu”.
Nie trzeba nawet pytać
Taka wykładnia utrzymuje się, odkąd minister finansów zmienił w 2016 r. interpretację dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy. W nowej (nr DD9.8220.2.56.2016.KZU) stwierdził, że skoro wykupiony po zakończeniu umowy leasingu samochód nie będzie przez podatnika wykorzystywany w działalności gospodarczej i nie zostanie zaliczony do składników majątku firmy (wymienionych w art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT), to przychód z jego sprzedaży nie będzie przychodem z działalności gospodarczej.
W tej sytuacji znajdzie zastosowanie art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d ustawy o PIT – potwierdził minister. A to oznacza – dodał – że jeżeli auto zostanie sprzedane po upływie pół roku (licząc od końca miesiąca, w którym zostało wykupione od firmy leasingowej), to podatnik w ogóle nie wykaże przychodu do opodatkowania.
Minister powołał się na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 11 grudnia 2013 r. (sygn. akt I SA/Po 574/13) oraz WSA w Gliwicach z 23 lutego 2015 r. (sygn. akt I SA/Gl 1028/14). Oba wyroki są prawomocne (początkowo pierwszy z nich minister zaskarżył do Naczelnego Sądu Administracyjnego, ale potem wycofał skargę kasacyjną, przyznając rację sądowi I instancji, jak i podatnikowi).
Od czasu zmiany wykładni przez ministra finansów dyrektor KIS, a wcześniej upoważnieni dyrektorzy izb skarbowych, wydali już wiele interpretacji potwierdzających to stanowisko.
Co więcej, podatnicy, którzy chcieliby mieć gwarancję, że fiskus nie zmieni zdania w ich sprawie, nie muszą już teraz występować o interpretację indywidualną. Od 2017 r. obowiązują bowiem przepisy o utrwalonej linii orzeczniczej, która chroni podatników w taki sam sposób jak interpretacja uzyskana w indywidualnej sprawie. Gwarancja ochrony wynika z art. 14n par. 4 pkt 2 ordynacji podatkowej. Przy czym zgodnie z art. 14n par. 5 przez utrwaloną praktykę interpretacyjną rozumie się wyjaśnienia zakresu i sposobu stosowania przepisów prawa podatkowego, dominujące w interpretacjach indywidualnych wydawanych w takich samych stanach faktycznych lub w odniesieniu do takich samych zdarzeń przyszłych oraz w takim samym stanie prawnym, w trakcie okresu rozliczeniowego oraz w okresie 12 miesięcy przed jego rozpoczęciem.
Wystarczy zatem, że podatnicy, którzy chcieliby mieć pewność co do prawidłowości rozliczeń z fiskusem, zgromadzą informacje o wydanych już w tej sprawie interpretacjach. [RAMKA]
Jednolita linia interpretacyjna
* Przykładowe interpretacje indywidualne dyrektora KIS, potwierdzające, że jeżeli podatnik wykupi auto z leasingu operacyjnego na cele prywatne i sprzeda je po upływie pół roku, to NIE ZAPŁACI PIT:
● z 10 sierpnia 2017 r., nr 0111-KDIB2-1.4010.89.2017.2.EN oraz 0111-KDIB2-1.4010.90.2017.2.EN,
● z 8 czerwca 2017 r., nr 0111-KDIB1-1.4011.35.2017.2.WRZ,
● z 7 czerwca 2017 r., nr 0113-KDIPT2-3.4011.26.2017.2.RR,
● z 1 czerwca 2017 r., nr 0113-KDIPT2-3.4011.53.2017.1.RR,
● z 25 maja 2017 r., nr 0115-KDIT2-3.4011.17.2017.1.AW,
● z 4 lipca 2016 r. nr ILPB1/4511-1-549/16-2/AMN, wydana przez dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu,
● z 25 lutego 2016 r. nr DD9.8220.2.56.2016.KZU, wydana przez ministra finansów.
* Przykładowe interpretacje indywidualne dyrektora KIS potwierdzające, że jeżeli podatnik wykupi auto z leasingu operacyjnego na cele prywatne i je sprzeda, to NIE ZAPŁACI VAT:
● z 23 czerwca 2017 r., nr 0111-KDIB3-2.4012.152.2017.1.SR,
● z 29 maja 2017 r., nr 0112-KDIL2-1.4012.68.2017.2.SS.
Skrócenie umowy
Wydawane przez dyrektora KIS interpretacje potwierdzają także, że podatnik nie musi czekać z wykupem auta na cele prywatne aż do upływu pierwotnie ustalonego w umowie leasingu okresu jej obowiązywania. Przypomnijmy: podstawowy czas trwania leasingu operacyjnego to 2 lata, czyli 40 proc. normatywnego czasu amortyzacji (bo podatkowo samochód osobowy amortyzuje się przez 5 lat). Bywa jednak, że podatnik planuje skrócenie umowy leasingu, by wykupić auto wcześniej, a następnie je sprzedać. Co zatem w sytuacji, gdy auto zostanie wykupione jeszcze przed okresem wynikającym z pierwotnej umowy? W takich sytuacjach również sprzedaż po upływie pół roku od wykupu na cele prywatne nie skutkuje zapłatą PIT – wynika z wydawanych interpretacji.
Bez korekty kosztów
Podatek od sprzedaży to jedno, ale niektórzy podatnicy obawiają się, że jeżeli wykupią samochód na cele prywatne, to fiskus może zakwestionować odliczone wcześniej koszty uzyskania przychodu. Jeśli bowiem umowa okaże się krótsza niż 2 lata (czyli 40 proc. normatywnego czasu amortyzacji – warunek wynikający z ustawy o PIT), to czy fiskus będzie mógł uznać, że leasingu w ogóle nie było i że zapłacone raty nie były kosztem podatkowym?
Wydane interpretacje rozwiewają również i te obawy. „Wykupienie i przekazanie na cele osobiste przedmiotów leasingu po zakończeniu umów leasingu operacyjnego, które w momencie zawarcia spełniają wymienione warunki do uznania ich za umowę leasingu, określone w art. 23b ust. 1 ustawy o PIT, nie skutkuje obowiązkiem skorygowania kosztów uzyskania przychodów o poniesione w trakcie trwania umów leasingu operacyjnego wydatki na spłatę rat (opłat/czynszów) leasingowych, o ile spełniały warunek celowości wynikający z cyt. art. 22 ust. 1 ww. ustawy” – potwierdził dyrektor KIS 7 czerwca 2017 r. (nr 0113-KDIPT2-3.4011.26.2017.2.RR).
Warunek celowości to ogólna zasada dotycząca zaliczania wydatków do kosztów uzyskania przychodu. Zgodnie z nią kosztami podatkowymi są wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie przychodów bądź zabezpieczenie lub zachowanie ich źródła. Dyrektor KIS potwierdził to również w interpretacjach z 10 sierpnia 2017 r. (nr 0111-KDIB2-1.4010.89.2017.2.EN oraz 0111-KDIB2-1.4010. 90.2017.2.EN). Wprawdzie pytania zadały spółki opodatkowane CIT (więc chodziło tylko o skrócenie umowy leasingu bez wykupu na cele prywatne), ale wnioski z odpowiedzi udzielonych przez dyrektora KIS można odnieść również do przedsiębiorców będących osobami fizycznymi.
„Regulacje zawarte w art. 17a–17l ustawy o CIT (tak samo w art. 23a–23l ustawy o PIT) nie określają skutków podatkowych rozwiązania umowy przed czasem oznaczonym w umowie leasingowej. Odnoszą się tylko do rozporządzania przedmiotem leasingu po upływie okresu podstawowego oraz w trakcie trwania umowy. Zatem w sytuacji gdy w czasie krótszym od okresu podstawowego nastąpi rozwiązanie umowy leasingu operacyjnego, która w momencie zawarcia spełnia wymienione warunki do uznania jej za umowę leasingu określone w art. 17b ustawy o CIT, nie skutkuje to obowiązkiem skorygowania kosztów uzyskania przychodów o zapłacone dotychczas opłaty leasingowe (opłata wstępna i poniesione raty miesięczne)” – potwierdził organ.
Nie ma VAT
Nie ma też obawy, że sprzedaż samochodu, który był wcześniej użytkowany na podstawie umowy leasingu operacyjnego, a następnie wykupiony na prywatne cele, będzie opodatkowana VAT.
Jeśli samochód od momentu wykupu jest używany wyłącznie na cele prywatne i podatnik nie wykorzystuje go po wykupie dla celów działalności gospodarczej, to późniejsza sprzedaż pojazdu – jako okazjonalna i dokonana z majątku osobistego – nie podlega przepisom ustawy o VAT – potwierdził dyrektor KIS w interpretacji z 23 czerwca 2017 r. (nr 0111-KDIB3-2.4012.152.2017.1.SR). Dodał, że zbycie pojazdu będzie stanowiło przejaw zwykłego zarządu majątkiem osobistym. „Jeśli osoba fizyczna dokonuje sprzedaży swojego majątku osobistego, a czynność ta wykonywana jest okazjonalnie i nie zmierza do nadania jej stałego charakteru, nie oznacza to prowadzenia działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT” – stwierdził dyrektor KIS.
Potwierdził to również w innej interpretacji – z 29 maja 2017 r. (nr 0112-KDIL2-1.4012.68.2017.2.SS). W tym samym piśmie dyrektor KIS wyjaśnił, że opodatkowane nie jest także wcześniejsze przekazanie samochodu wykupionego z leasingu na cele osobiste. W tym przypadku nie będzie miał zastosowania art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. Przepis ten zakłada, że wszelkie nieodpłatne przekazanie przez podatnika należących do jego przedsiębiorstwa towarów wchodzi w zakres „odpłatnej dostawy towarów”, jeśli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do odliczenia podatku naliczonego VAT z tytułu nabycia.
W tym wypadku podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego przy wykupie samochodu z leasingu, ponieważ auto nie będzie dłużej wykorzystywane w działalności gospodarczej. Słowem, jego nabycie nie będzie związane z czynnościami opodatkowanymi VAT. W konsekwencji nieodpłatne przekazanie auta na cele osobiste, natychmiast po jego wykupie, nie będzie stanowić odpłatnej dostawy towarów, a zatem nie będzie podlegało VAT – stwierdził dyrektor KIS we wspomnianej interpretacji.
Opłata za krótszy kontrakt
Fiskus nie zgadza się tylko co do jednego – aby opłata za skrócenie okresu obowiązywania umowy leasingu operacyjnego była kosztem uzyskania przychodów. Nie uważa, aby wydatek ten służył osiągnięciu przychodów bądź zabezpieczeniu lub zachowaniu ich źródła (dyrektor KIS w interpretacji z 10 sierpnia 2017 r., nr 0111-KDIB2-1.4010.157.2017.1.EN).
Wydaje się mało prawdopodobne, aby ktokolwiek chciał w tej sprawie toczyć sądowy spór z fiskusem, mając w ręce korzystne interpretacje w pozostałych kwestiach wiążących się z wykupem i sprzedażą poleasingowego auta.