Wprowadzony jeden Rejestr Zastawów Skarbowych niewątpliwie usprawni system, który stanie się bardziej użyteczny dla przeprowadzających transakcje kupna i sprzedaży - mówi w wywiadzie dal DGP Adam Stanach, adwokat współpracujący z TAX-US Podatki Doradztwo Zbigniew Błaszczyk.
Rejestr Zastawów Skarbowych ruszył 1 lipca. Co to oznacza dla podatników i organów skarbowych?
Przede wszystkim zmiany należy traktować jako kolejny krok na drodze informatyzacji administracji skarbowej, czyli wprowadzenia jej w XXI wiek. Do 30 czerwca każdy naczelnik urzędu skarbowego prowadził odrębny rejestr zastawów skarbowych, z którego dane przekazywał do Centralnego Rejestru Zastawów Skarbowych prowadzonego przez ministra finansów. System ten był w dużej mierze nieużyteczny i niefunkcjonalny zarówno dla podatników, jak i dla samych organów administracji skarbowej. Wprowadzenie jednego Rejestru Zastawów Skarbowych od 1 lipca, który jest prowadzony przez szefa Krajowej Administracji Skarbowej, to niewątpliwie usprawnienie systemu i uczynienie go użytecznym dla podatnika.
W jakich sytuacjach rejestr może być pomocny i dla kogo?
Może się on okazać pomocny dla podatników sprzedających lub nabywających ruchomości mogące stanowić przedmiot zastawu skarbowego. Najczęściej korzystać z niego będą osoby nabywające (lub sprzedające) wszelkiego rodzaju pojazdy mechaniczne. Za pomocą rejestru będzie można również zweryfikować, czy zastawem skarbowym są objęte m.in. nabywane maszyny i urządzenia, statki, akcje, obligacje i patenty.
Przypomnijmy, w jakich przypadkach ustanawiany jest zastaw skarbowy.
Zastaw skarbowy to pewna forma zabezpieczenia fiskusa przed niewypłacalnością podatnika, płatnika, inkasenta, następcy prawnego lub osoby trzeciej, która ponosi odpowiedzialność za długi podatkowe innych podmiotów. Zastaw może być ustanowiony na wniosek uprawnionego organu, w momencie wystąpienia zaległości podatkowej, na wszystkich będących własnością podatnika oraz stanowiących współwłasność łączną podatnika i jego małżonka rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych, pod warunkiem że wartość poszczególnych rzeczy lub praw wynosi w dniu ustanowienia zastawu co najmniej 12 400 zł. Zastawem skarbowym nie mogą być natomiast obciążone rzeczy lub prawa majątkowe niepodlegające egzekucji oraz mogące być przedmiotem hipoteki (nieruchomości). Hipoteka przymusowa ustanowiona na nieruchomości jest inną formą zabezpieczenia fiskusa przed niewypłacalnością m.in. podatnika.
Jakie dokumenty można uzyskać na podstawie informacji zawartych w nowym rejestrze?
W praktyce chodzi o dwa dokumenty: wypis oraz zaświadczenie o braku wpisu zainteresowanego lub o wpisie do rejestru. Wypis zawiera informacje dotyczące obciążenia ruchomości lub prawa majątkowego zastawem skarbowym oraz:
- informacje dotyczące wysokości zabezpieczonego zastawem skarbowym zobowiązania podatkowego lub zaległości podatkowej,
- oznaczenie organu, na wniosek którego wpisano zastaw skarbowy do rejestru,
- numer wniosku o wpis,
- datę powstania zastawu skarbowego.
Z kolei zaświadczenie o braku wpisu będzie zawierało dane dotyczące:
- przedmiotu zastawu skarbowego,
- wysokości zabezpieczonych zastawem skarbowym zobowiązania podatkowego lub zaległości podatkowej,
- organu, na wniosek którego wpisano zastaw skarbowy i numer jego wniosku o wpis,
- daty powstania zastawu skarbowego.
Czy dane do centralnego rejestru będą trafiać natychmiast po ustanowieniu zastawu skarbowego, czy z jakimś opóźnieniem?
Rejestr prowadzony jest elektronicznie, w związku z czym dane powinny do niego trafiać niezwłocznie po ustanowieniu zastawu. Nie możemy jednak przewidzieć, ile czasu w praktyce zajmie cała procedura związana z wpisem do rejestru. Co do zasady rozpoczyna się ona od momentu wystąpienia uprawnionego organu o ustanowienie zastawu skarbowego, a kończy ujawnieniem danych w rejestrze. Wnioski mają być przesyłane za pomocą systemu teleinformatycznego, co powinno w dłuższej perspektywie istotnie skrócić procedury. Zwróćmy też uwagę, że zgodnie z przepisami (art. 45 par. 1 ordynacji podatkowej) zastaw skarbowy powstaje z dniem wpisu do rejestru zastawów.
W jaki sposób podatnik może dotrzeć do danych z rejestru?
Podatnik może dotrzeć do danych z rejestru, przede wszystkim występując o wypis lub zaświadczenie, które podlegają opłacie w wysokości 50 zł. Można również skorzystać ze strony internetowej Ministerstwa Finansów>>, niemniej jednak informacje prezentowane w internecie nie mają mocy dokumentu urzędowego i są aktualne na 24.00 dnia poprzedniego.
Czy od 1 lipca coś się zmieniło, jeśli chodzi o usunięcie wpisu z rejestru?
Wpisy w rejestrze usuwane są co do zasady na dwa sposoby: na wniosek podatnika lub na wniosek uprawnionego organu. W tym zakresie od 1 lipca wprowadzono jednak pewne zmiany. Wykreślenia dokonuje się w przypadku, gdy rzecz lub prawo majątkowe obciążone zastawem w dniu jego ustawienia nie stanowi własności podatnika. W tym zakresie organ wydaje decyzję. Nowością jest to, że o usunięcie wpisu może ubiegać się również podatnik, któremu w dniu ustawienia zastawu nie przysługiwało prawo własności obciążonej zastawem skarbowym ruchomości lub zbywalne prawo majątkowe. W tym przypadku również wydawana jest decyzja.
Co więcej, zgodnie z nowym art. 46i ordynacji podatkowej zastaw może zostać usunięty z rejestru również w przypadkach: wygaśnięcia, znacznego obniżenia wartości przedmiotu zastawu lub ustanowienia innego zabezpieczenia zobowiązania podatkowego lub zaległości podatkowej.
Jak podatnik może się bronić przed ustanowieniem zastawu?
Podatnicy zostali wyposażeni w środek obronny w postaci wspomnianego wyżej wniosku o wykreślenie zastawu skarbowego z rejestru zastawów. Wniosek taki może złożyć zarówno aktualny właściciel ruchomości lub zbywalnego prawa majątkowego, jeżeli ruchomość lub zbywalne prawo majątkowe obciążone zastawem skarbowym w dniu jego powstania nie stanowiły własności m.in. podatnika, jak i sam podatnik, jeżeli w dniu powstania zastawu nie przysługiwało mu prawo własności obciążonej zastawem skarbowym ruchomości lub zbywalne prawo majątkowe. O wykreśleniu zastawu skarbowego organ rozstrzyga w formie decyzji, która może być skarżona w trybie i na zasadach opisanych w ordynacji podatkowej.
