Zastaw skarbowy, podobnie jak hipoteka, jest niepodzielny i zabezpiecza całą wierzytelność. Spłata części zobowiązania nie powoduje więc wygaśnięcia odpowiednio części zastawu – orzekł NSA.
Sprawa dotyczyła spółki, która zalegała z zapłatą CIT. Urząd skarbowy zabezpieczył swoją wierzytelność, ustanawiając na majątku spółki (ściślej na jej ruchomościach) zastaw skarbowy. Zostało to wpisane do Rejestru Zastawów Skarbowych.
W odrębnej decyzji urząd rozłożył spółce zapłatę zaległości podatkowych na osiem rat. Ta spłaciła pięć i złożyła wniosek o wykreślenie części wpisów w Rejestrze Zastawów Skarbowych oraz o zmniejszenie pozostałego zabezpieczenia. Uważała bowiem, że skoro spłaciła część zaległości, to w takiej części wygasła też podstawa ustanowienia zastawu.
Naczelnik urzędu skarbowego się na to nie zgodził. Poinformował, że skoro zobowiązanie w CIT nie wygasło w całości, to nie wygasł też zastaw skarbowy. Wyjaśnił też, że ordynacja podatkowa nie pozwala na zmniejszenie zabezpieczenia na niektórych pozycjach zastawu skarbowego, choćby nawet zaległość została częściowo zaspokojona.
WSA w Gliwicach zgodził się z organem. Wyjaśnił, że zgodnie z art. 42 par. 5 pkt 1 ordynacji, zobowiązanie podatkowe zabezpieczone zastawem skarbowym wygaśnie w momencie, gdy spółka zapłaci cały zaległy podatek wraz z odsetkami za zwłokę.
Sąd podkreślił, że zastawem zabezpieczono wykonanie całej decyzji podatkowej wraz z odsetkami, a nie poszczególne raty płatności podatku. Dopóki więc spółka nie spłaci całej zaległości, to fiskus może wykorzystać każde z zabezpieczonych składników majątkowych do wyegzekwowania zobowiązania.
Podobnego zdania był Naczelny Sąd Administracyjny. Zwrócił uwagę na to, że zastaw skarbowy jest rozwiązaniem podobnym do hipoteki. Celem obu jest bowiem zabezpieczenie wierzytelności.
NSA wyjaśnił, że hipotekę ustanawia się na nieruchomości jako całości. Zabezpieczenie to istnieje do momentu wygaśnięcia całej wierzytelności, którą ona zabezpiecza. Częściowa spłata długu czy częściowe wygaśnięcie wierzytelności nie powoduje wygaśnięcia hipoteki w części i zmniejszenia się sumy hipoteki o spłaconą kwotę.
Zdaniem NSA, identycznie należy traktować zastaw skarbowy. Jest więc on niepodzielny i zabezpiecza spłatę całej wierzytelności. Dopiero gdy spółka ureguluje w całości swoje zobowiązanie wraz z odsetkami, zastaw skarbowy wygaśnie.
