Restauracja i konserwacja dzieł sztuki z zakresu malarstwa i rzeźby jest działalnością twórczą o charakterze indywidualnym – potwierdził NSA, który orzekł, że odtworzeniowy charakter tych prac nie może być podstawą do odmowy zastosowania zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 33 lit. b ustawy o VAT.
Sprawa dotyczyła podatniczki, która po ukończeniu odpowiednich studiów wykonuje prace restauratorsko-konserwatorskie dzieł sztuki z zakresu malarstwa i rzeźby, wpisanych do rejestru zabytków. Pozwolenia na przeprowadzenie takich prac wydaje wojewódzki konserwator zabytków. Spór z fiskusem sprowadzał się do tego, czy świadczone przez kobietę usługi są zwolnione z VAT.
Do końca 2011 r. nie było co do tego wątpliwości. Usługi wykonywane przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje były zwolnione z VAT, jeżeli pozwolenie na ich prowadzenie wydał wojewódzki konserwator zabytków.
Od 2012 r. przepisy się zmieniły. Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 33b ustawy o VAT z podatku są zwolnione usługi kulturalne świadczone przez indywidualnych twórców i artystów wykonawców, wynagradzane m.in. w formie honorariów.
Podatniczka uważała, że mimo zmiany przepisów jej usługi są nadal zwolnione z VAT. Twierdziła, że spełnia wszystkie warunki określone w obecnym przepisie: jest twórcą, korzysta z praw autorskich, jej usługi są ściśle związane z kulturą i są przejawem działalności twórczej o indywidualnym charakterze. Dostaje za nie wynagrodzenie w formie honorarium, a prawa autorskie przenosi na zleceniodawcę.
Innego zdania był dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach. Uznał, że podatniczka nie jest twórcą w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 666 ze zm.), bo nie tworzy utworów. Stwierdził, że usługi konserwatorskie i restauratorskie mają charakter odtworzeniowy, są pozbawione indywidualnego, kreatywnego charakteru. Są to prace naprawcze, które nie przyczyniają się do powstania czegoś twórczego, a jedynie uzupełniają lub odtwarzają stan pierwotny.
WSA w Gliwicach zgodził się z fiskusem. Również uznał, że przejawem działalności podatniczki nie jest powstanie nowego, oryginalnego utworu, ale konserwacja lub restauracja utworu już istniejącego, stworzonego przez inną osobę. Zadaniem kobiety jest tylko jak najwierniejsze i najpełniejsze odtworzenie stanu pierwotnego – stwierdził sąd. Dodał, że nawet jeśli podatniczka odtwarza nieistniejące elementy, to i tak czynności odtwórcze przeważają nad twórczymi.
Innego zdania był Naczelny Sąd Administracyjny. Orzekł, że działalność podatniczki ma twórczy, indywidualny charakter. Sędzia Mirella Łent wyjaśniła, że zwolnienie przysługuje nie tylko wtedy, gdy powstają utwory, lecz zawsze, gdy w usłudze świadczonej przez twórcę pojawiają się twórcze elementy.
Tak samo NSA orzekł 9 listopada 2016 r. (sygn. akt I FSK 558/15). Uznał, że osiągnięcie celu prac konserwatorskich i restauratorskich może się wiązać z pracą twórczą i wymagać kreatywności, skutkującej powstaniem utworu. Utwór ma bowiem bardzo szeroki zakres i nie jest ograniczony do przejawów działalności o charakterze artystycznym w znaczeniu potocznym, a więc gdy efektem są dzieła sztuki. Może być nim także np. dokumentacja projektowa – zauważył NSA. ⒸⓅ
ORZECZNICTWO
Wyrok NSA z 11 maja 2017 r., sygn. akt I FSK 1649/15. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
