Odszkodowanie z tytułu ustanowienia służebności gruntowej w określonym przypadku podlega zwolnieniu z podatku dochodowego od osób fizycznych. Czy preferencja ta dotyczy również służebności przesyłu?
Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 120 ustawy o PIT (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 361 z późn. zm.) zwolnione z podatku są odszkodowania wypłacone na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód) posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego m.in. z tytułu ustanowienia służebności gruntowej. Chodzi o odszkodowania wypłacone na skutek prowadzenia na tych gruntach inwestycji dotyczących budowy infrastruktury przesyłowej ropy naftowej i produktów rafinacji ropy naftowej oraz budowy urządzeń infrastruktury technicznej. Wydaje się, że przepis ten nie obejmuje ustanowienia służebności przesyłu.
Instytucja ta została uregulowana w obrocie prawnym nowelizacją kodeksu cywilnego z 2008 r., przy czym zmiana nie pociągnęła za sobą modyfikacji przepisów podatkowych. Zgodnie z ich literalną wykładnią z PIT zwolnione są jedynie odszkodowania za ustanowienie służebności gruntowej. Warto przy tym wskazać, że przy ustanawianiu służebności przesyłu przepisy k.c. przewidują wypłatę wynagrodzenia. Ograny podatkowe prezentują jednolite stanowisko i odmawiają podatnikom, którzy otrzymują takie wypłaty, zwolnienia z podatku.
Pogląd ten był jednak już wielokrotnie kwestionowany w orzecznictwie. W ocenie NSA (wyrok z 1 czerwca 2011 r., sygn. akt II FSK 88/10) służebność przesyłu jako rodzaj służebności gruntowej objęty jest zwolnieniem. Wynika to z tego, że dla realizacji inwestycji liniowych od 2008 r. nie jest możliwe ustanowienie służebności gruntowej, a jedynie przesyłu. Zwolnienie nie może odnosić się więc do służebności gruntowych, których po zmianie przepisów k.c. nie można już w tym zakresie ustanowić. Sądy administracyjne podkreślają również, że wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu nie różni się od wypłaty odszkodowania za ustanowienie służebności gruntowej. W obu przypadkach stanowi ono rekompensatę za ograniczenie korzystania z gruntu.