Coraz częściej na prywatnych działkach są stawiane słupy dla linii elektrycznych, układane rury do przesyłania gazu, ciepła, odprowadzania ścieków itp.
– Jest to tzw. służebność przesyłu. Polega na tym, że właściciel działki i firma przesyłowa zawierają umowę przewidującą zajęcie części prywatnego gruntu przez konkretne urządzenia przesyłowe – wyjaśnia Małgorzata Gach, radca prawny i doradca podatkowy, partner w kancelarii Gach Hulist Mizińska Wawer w Krakowie.

Zdaniem sądów rekompensaty wypłacane przez przedsiębiorstwa przesyłowe osobom fizycznym są objęte zwolnieniem podatkowym. Fiskus chce te kwoty zaliczać do innych źródeł

Jeżeli np. właściciel nieruchomości odmawia zawarcia takiej umowy, to sprawa trafia do sądu, który ustanawia służebność przesyłu w formie orzeczenia. Tak czy inaczej na działce umieszczane zostaje urządzenie przesyłowe. Przepisy umożliwiające ustanawianie służebności przesyłu obowiązują od 3 sierpnia 2008 r. i są uregulowane w art. 3051 i następnych kodeksu cywilnego.
Za zajęcie części działki przez urządzenia przesyłające prąd, gaz czy ciepło właściciel nieruchomości otrzymuje rekompensatę. Zdarza się, że są to znaczne kwoty, sięgające nawet kilkudziesięciu czy kilkuset tysięcy złotych – zależnie od położenia nieruchomości oraz stopnia jej obciążenia urządzeniem przesyłowym. Problem w tym, że przedstawiciele fiskusa chcieliby pobierać od tych wypłat podatek dochodowy.
– Z opinii prezentowanych przez organy podatkowe wynika, że pieniądze otrzymane w formie rekompensaty za zajęcie działki powinny być traktowane jak przychody z innych źródeł. To oznacza, że musiałby być od nich pobierany podatek według stawki 18 proc. lub nawet 32 proc. (w przypadku gdy podstawa obliczenia podatku wynosi 85 528 zł i więcej) – podkreśla Małgorzata Gach.
Jednak wiele osób otrzymujących rekompensaty nie chciało się godzić na zapłatę podatku. Uważały bowiem, że wypłacane im pieniądze należy traktować jak odszkodowanie za swoiste ograniczenie możliwości korzystania z należących do nich nieruchomości. A odszkodowania takie, dotyczące gruntów wchodzących w skład gospodarstw rolnych, są zwolnione z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 120 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.).
Spory właścicieli nieruchomości z fiskusem o opodatkowanie rekompensat trafiły do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
– NSA przyznał rację podatnikom (wyroki z 29 września 2011 r., sygn. akt II FSK 654/10, z 1 czerwca 2011 r., sygn. akt II FSK 88/10). Sąd uznał, że służebność przesyłu stanowi rodzaj służebności gruntowej, czyli konieczności udostępnienia własnej działki np. na drogę. Dlatego rekompensaty wypłacane przez przedsiębiorstwa przesyłowe osobom fizycznym są zwolnione z podatku – stwierdza Małgorzata Gach.
Analogiczne stanowisko zajął także WSA w Białymstoku w wyroku z 5 października 2011 r. (sygn. akt I SA/Bk 259/11). Mimo to, żeby w przyszłości nie dochodziło do takich sporów, należałoby odpowiednio doprecyzować przepisy ustawy o PIT.