Umowa dożywocia ma charakter odpłatny, ale ustawa o PIT nie określa w takim przypadku przedmiotu i podstawy opodatkowania. Zbywca nie zapłaci więc podatku – orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie.
Skarżąca nabyła we wrześniu 2011 r. lokal mieszkalny. W tym samym miesiącu na podstawie aktu notarialnego przekazała lokal bliskiej osobie w zamian za dożywotnie utrzymanie (umowa dożywocia). Chciała wiedzieć, czy od takiego przekazania będzie musiała zapłacić podatek dochodowy od osób fizycznych. W jej ocenie nie będzie miała takiego obowiązku, ponieważ zbycie było nieodpłatne, a ponadto nie wiadomo, jak długo bliska jej osoba będzie ją utrzymywała. Minister finansów uznał to stanowisko za nieprawidłowe. W jego ocenie przekazanie mieszkania w drodze umowy dożywocia jest odpłatnym zbyciem, a przychodem będzie rynkowa wartość mieszkania. Minister tłumaczył, że na mocy umowy dożywocia obie strony mają korzyść. Zbywca otrzyma dożywotnie utrzymanie, a nabywca dostanie mieszkanie.
Sąd częściowo zgodził się z podatniczką. Wyjaśnił, że zgodnie z art. 908 – 916 kodeksu cywilnego istotą umowy dożywocia jest przeniesienie własności nieruchomości na nabywcę, za co zobowiązuje się on zapewnić zbywcy (dożywotnikowi) dożywotnie utrzymanie. Zdaniem sądu umowa dożywocia ma charakter odpłatny. Umowę uznajemy za odpłatną nie tylko w sytuacji, gdy mamy do czynienia z ekwiwalentnością świadczeń (świadczenia obu stron będą tej samej wartości). Sąd wskazał, że to strony przyjmują w umowie, że ich świadczenia są wzajemnie wymienne, odpowiadające sobie i są tak samo wartościowe. Oznacza to, że dożywotnik, a więc zbywca nieruchomości, otrzyma pewne świadczenia, ale ich wartość przeliczona na pieniądze może być dużo niższa niż wartość zbywanego mieszkania. Ustawa o PIT (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 361) nie pozwala więc uznać, że dożywotnik uzyska przychód w wysokości wartości mieszkania. Co więcej, ustawa nie pozwala określić wysokości przychodu dożywotnika, a zgodnie z konstytucją przedmiot i podstawa opodatkowania muszą wynikać wprost z ustawy. Skoro ustawa o PIT nie zawiera przepisów określających te elementy w przypadku umowy dożywocia, to w efekcie dochód z odpłatnego zbycia mieszkania przez dożywotnika nie podlega opodatkowaniu PIT. Wyrok jest nieprawomocny.
ORZECZNICTWO
Wyrok WSA w Olsztynie z 3 października 2012 r., sygn. akt I SA/Ol 483/12.