Jeżeli nabywca zapłacił cenę zawierającą nienależny VAT, ale nie odzyska już tej kwoty od sprzedawcy, to powinien złożyć wniosek o zwrot bezpośrednio do urzędu skarbowego – potwierdził po raz kolejny TSUE.

W tej kwestii można już mówić o utrwalonej linii orzeczniczej Trybunału Sprawiedliwości UE. Podobnie orzekł on wcześniej m.in. w wyrokach z 26 kwietnia 2017 r. (sygn. C-564/15), z 11 kwietnia 2019 r. (C-691/17) i z 13 października 2022 r. (sygn. C-397/21).

Najnowszy wyrok zapadł w sprawie spółki z Rumunii, ale ze względu na harmonizację przepisów o VAT w Unii Europejskiej ma znaczenie również dla firm działających w Polsce.

Nie dostawa, tylko aport

Spór rozpoczął się, gdy rumuński fiskus uznał w trakcie kontroli, że spółka nie kupiła maszyny od swojego kontrahenta, tylko dostała w aporcie zorganizowaną część przedsiębiorstwa. Miało to istotne konsekwencje podatkowe, bo sprzedaż (dostawa towarów) jest z VAT, natomiast aport zorganizowanej części przedsiębiorstwa nie podlega opodatkowaniu.

W rezultacie rumuński fiskus odmówił spółce prawa do odliczenia podatku naliczonego.

Jedna transakcja, dwie oceny

Równolegle przeprowadził kontrolę u kontrahenta spółki i doszedł do wniosku, że prawidłowo zapłacił on VAT od przekazania swojego majątku. Tę samą transakcję ocenił więc odmiennie, jako:

- opodatkowaną u dostawcy i

- nieopodatkowaną u nabywcy.

Spółka zaskarżyła wydaną wobec niej decyzję. Domagała się przywrócenia prawa do odliczenia VAT.

Pytanie do TSUE

Po serii sądowych wyroków sprawa trafiła na wokandę najwyższego sądu kasacyjnego. Ten zawiesił postępowanie i skierował pytanie prejudycjalne do TSUE.

Zwrócił uwagę na to, że w świetle decyzji fiskusa wydanej wobec kontrahenta spółki i wcześniejszych wyroków rumuńskich sądów nie było żadnego powodu, aby w tym wypadku skorygować fakturę.

Nawet gdyby była ona uzasadniona, to zobowiązanie podatkowe w tym zakresie już się przedawniło.

Spółka nie ma więc szans odzyskać od dostawcy równowartości VAT, który zapłaciła w cenie dostawcy. Dlatego powinna mieć prawo do odliczenia podatku naliczonego – przekonywał sąd kasacyjny.

Powołał się na wspomniane wyroki TSUE, z których wynikało, że gdy nie można odzyskać od dostawcy równowartości VAT, albo jest to nadmiernie utrudnione, to kwotę tę powinien oddać nabywcy organ podatkowy.

Nie ma odliczenia, ale jest zwrot

TSUE to potwierdził i wyjaśnił. Przede wszystkim orzekł, że w tej sprawie transakcja nie podlegała opodatkowaniu. Zatem zapłacony w cenie VAT nie był należny. W tej sytuacji spółka nie może odliczyć tego podatku.

Może natomiast złożyć wniosek do rumuńskiego urzędu skarbowego o zwrot tej kwoty – podsumował trybunał.

Wyrok TSUE z 13 marca 2025 r., sygn. C-640/23