Spłata odsetek od kredytu zaciągniętego na wypłatę wynagrodzenia akcjonariuszowi za nabyte od niego akcje nie służy zachowaniu ani zabezpieczeniu źródła przychodu – orzekł NSA.
Sprawa dotyczyła spółki, która zamierzała wykupić część swoich akcji celem ich dobrowolnego umorzenia. Musiała więc wypłacić wynagrodzenie akcjonariuszowi, który zgodził się na ich zbycie. W tym celu zaciągnęła kredyt. Uznała, że jest to dla niej bardziej opłacalne biznesowo, bo w przeciwnym razie musiałaby sięgnąć do funduszy przeznaczonych na obecną działalność. To zaś – jak twierdziła – oznaczałoby ograniczenie dotychczasowych inwestycji i ryzyko utraty płynności finansowej.
Spór z fiskusem sprowadzał się do tego, czy spółka może traktować naliczane przez bank odsetki jako koszt podatkowy. W jej ocenie było to możliwe, bo poniesiony wydatek zabezpieczał źródło jej przychodów, a zatem spełniał przesłankę wymienioną w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT.
Stanowiska tego nie podzielił dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy. Stwierdził, że spłata odsetek nie przyczyniała się do poprawy kondycji finansowej spółki. Miała raczej odwrotny skutek. Dlatego trudno się zgodzić z tym, że działanie spółki i ponoszone przez nią koszty zabezpieczały jej źródło przychodu lub przekładały się na osiągnięcie przychodów w przyszłości – stwierdził dyrektor izby.
Podkreślił, że bezpośrednim skutkiem umorzenia akcji będzie spadek ich nominalnej wartości i obniżenie kapitału zakładowego.
Stanowisko to podzielił WSA w Bydgoszczy. Nie negował tego, że wiele firm posiłkuje się kredytami i pożyczkami, a pozyskany w ten sposób kapitał służy zachowaniu płynności finansowej przedsiębiorcy. Nie zgodził się jednak z tezą, że konsekwencje otrzymanego dofinansowania – czyli obciążenie spółki odsetkami i obowiązek ich spłaty – mają przełożenie na uzyskanie przychodów lub zabezpieczenie ich źródła.
Tak samo orzekł Naczelny Sąd Administracyjny. W ocenie sądu kluczowe znaczenie ma określenie celu, który przyświecał podatnikowi decydującemu się na poniesienie wydatków. – Powinien być on bezpośredni i widoczny – wyjaśnił sędzia Maciej Jaśniewicz. Dodał, że przy ocenie celowości działania należy nie tylko uwzględnić argumentację podatnika, ale również dokonać obiektywnej analizy okoliczności, czyli następstw, skutków i przyczyn poniesienia danego wydatku. W tym kontekście NSA uznał, że zakup własnych akcji celem ich umorzenia nie może być uznany za działanie służące zabezpieczeniu źródła przychodu, bo oznacza tak naprawdę jego likwidację.
Na potwierdzenie przywołał wnioski z uchwały NSA z 12 grudnia 2011 r. (sygn. akt II FPS 2/11). Wynikało z niej, że odsetki oraz inne wydatki związane z kredytem zaciągniętym przez spółkę z o.o. na wypłatę dywidendy należnej jej udziałowcom nie są kosztem uzyskania przychodów w świetle art. 15 ust. 1. Sędzia Jaśniewicz wyjaśnił, że sytuacja ta jest analogiczna do wypłaty wynagrodzenia akcjonariuszowi.
Wypłata wynagrodzenia akcjonariuszowi nie spełnia przesłanki celowości, bo nie może być uznana za działanie służące zabezpieczeniu źródła przychodu
ORZECZNICTWO
Wyrok NSA z 4 sierpnia 2016 r., sygn. akt II FSK 1921/14. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
