Subskrybuj nas na Youtube
Zapłata zaległego podatku wraz z odsetkami nie wyłącza możliwości ukarania nierzetelnego podatnika, tak samo jak poniesienie sankcji karnej nie zwalnia od obowiązku uiszczenia podatku.
Odpowiedzialność karną skarbową ponoszą wyłącznie osoby fizyczne, które popełniły czyn zabroniony po ukończeniu 17 lat i dopuściły się przestępstwa lub wykroczenia skarbowego w szczególności jako sprawcy, współsprawcy lub pomocnicy. Zasadą w prawie karnym skarbowym jest indywidualizacja winy z tytułu popełnienia czynu zabronionego. Organy ścigania mają obowiązek dowieść winę oskarżonym, przy czym zasadniczo chodzi o winę umyślną, a więc o zamiar popełnienia przestępstwa lub wykroczenia skarbowego.
Odpowiedzialność karną przewidzianą w kodeksie karnym skarbowym może zatem ponieść osoba fizyczna, a nie np. spółka jako osoba prawna, czy inny podmiot praw i obowiązków. W przypadku m.in. spółek prawa handlowego zasady odpowiedzialności tych podmiotów za przestępstwa lub przestępstwa skarbowe reguluje odrębna ustawa (ustawa o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary, t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1212 ze zm.). Jej praktyczne zastosowanie jest jednak znikome, ponieważ odpowiedzialność tych podmiotów jest następcza w stosunku do odpowiedzialności poszczególnych osób fizycznych. Jedną z przesłanek warunkujących odpowiedzialność karną podmiotu zbiorowego jest uprzednie prawomocne skazanie jego pracownika lub współpracownika.
Kto odpowiada
Krąg osób potencjalnie odpowiedzialnych za popełnienie czynów karnych skarbowych jest stosunkowo łatwy do ustalenia w sytuacji, w której mamy do czynienia z osobą fizyczną samodzielnie dokonującą rozliczeń podatkowych. Sytuacja komplikuje się jednak, gdy podatnikiem jest osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą o szerszej strukturze organizacyjnej, osoba prawna lub tzw. ułomna osoba prawna (np. spółka osobowa prawa handlowego). Wówczas, w świetle przepisów k.k.s., za przestępstwa lub wykroczenia skarbowe odpowiada, jak sprawca, także ten, kto na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, osoby fizycznej, osoby prawnej albo tzw. ułomnej osoby prawnej.
Ustalenie osób, których odpowiedzialność karna skarbowa wchodzi w rachubę w razie naruszenia przepisów podatkowych przez osobę prawną lub tzw. ułomną osobę prawną, jest zatem nie lada wyzwaniem, a treść podstawowego pojęcia decydującego o możliwości pociągnięcia danej osoby fizycznej do odpowiedzialności, czyli „zajmowania się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi” danego podatnika, jest każdorazowo ustalana przez organy ścigania i przez sądy karne. W przypadku osób prawnych pierwszymi osobami fizycznymi, które mogą być generalnie rozważane w kontekście odpowiedzialności karnej skarbowej, są członkowie zarządu. Nie jest jednak oczywiste, czy chodzi o wszystkich członków zarządu, czy tylko o prezesa zarządu. Wątpliwości dotyczą też objęcia odpowiedzialnością takich osób, jak dyrektor finansowy, główna księgowa, a także tego, jakie ewentualnie okoliczności mogłyby mieć wpływ na ograniczenie tego kręgu.
Jak się uwolnić
/>
Ogólnikowość regulacji k.k.s. dotyczącej kręgu osób odpowiedzialnych karnie za podatki stwarza więc znaczne ryzyko poniesienia odpowiedzialności przez osoby, które nie zawsze mogą być tego świadome. Do tego dochodzi dotkliwość sankcji (zwłaszcza grzywien). Na szczęście k.k.s. przewiduje tryby, których uruchomienie pozwala uniknąć odpowiedzialności. są to: tzw. czynny żal, korekta deklaracji (zeznania) i dobrowolne poddanie się odpowiedzialności.
Czynny żal polega na zawiadomieniu organu ścigania przez potencjalnego sprawcę o tym, że ów sprawca popełnił czyn zabroniony. Zawiadomienie powinno być w miarę szczegółowe, a więc sprawca powinien ujawnić w nim istotne okoliczności popełnionego czynu, a w szczególności osoby, z którymi wspólnie i w porozumieniu ten czyn popełnił. W razie złożenia tzw. czynnego żalu w sposób skuteczny, sprawca nie podlega karze za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe, co oznacza, że postępowania karnego skarbowego nie wszczyna się, a już wszczęte należy umorzyć.
/>
Analogiczny skutek wiąże się ze złożeniem skutecznej korekty deklaracji podatkowej (zeznania). Przykładowo, jeżeli w protokole kontroli podatkowej urząd skarbowy wykazał nieprawidłowości w zakresie rozliczania VAT, to podatnik może po otrzymaniu protokołu kontroli skorygować deklarację VAT zgodnie z sugestiami organu.
Niezwykle korzystnym sposobem zakończenia postępowania karnego skarbowego jest uzyskanie zezwolenia sądu na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności. Polega ono na przyjęciu odpowiedzialności przez sprawcę i poniesieniu kary uzgodnionej z organem postępowania przygotowawczego (np. urzędem skarbowym), na co zgodę wyrazić musi sąd karny. Efekt dla sprawcy jest taki, że wyrok sądu nie podlega ujawnieniu w Krajowym Rejestrze Karnym.