Subskrybuj nas na Youtube
Fiskus będzie mógł przejąć majątek firm, który posłużył do popełnienia przestępstwa. Będzie to dotyczyć także legalnie działających podmiotów, zatrudniających nieuczciwych pracowników.
Projekt nowelizacji kodeksu karnego i innych ustaw (w tym k.k.s.) ma wdrożyć unijną dyrektywę z 3 kwietnia 2014 r. nr 2014/42 UE. Polska powinna to zrobić do 4 października 2015 r., ale nie zdążyła. Teraz nadrabiamy opóźnienia. I zdaniem niektórych ekspertów robimy to z przytupem.
Nowy projekt uderzy bowiem nie tylko w przestępców, ale pośrednio może zagrozić każdemu przedsiębiorcy. Projektowany art. 31a k.k.s. daje możliwość przejęcia majątku firmy, który posłużył bądź był przeznaczony do popełnienia przestępstwa. Wystarczy, że właściciel nie zachował należytej ostrożności i nie przewidywał bądź nie mógł przewidzieć takiego rozwoju wypadków.
Liczne przykłady
– Takich sytuacji jest mnóstwo. Akta postępowań podatkowych i karnych są pełne przykładów – wskazuje Przemysław Antas, radca prawny w ANTAS Kancelaria Radców Prawnych i Doradców Podatkowych.
Wystarczy sięgnąć po głośną sprawę firmy Nexa. Jej właściciel miał odkryć, że dyrektor handlowy bierze udział w karuzeli VAT i wyłudza zwrot nienależnego podatku. Złożył korektę deklaracji do urzędu skarbowego i zawiadomił organy ścigania. W efekcie w firmie pojawiły się kontrole, zajęto konta bankowe, w ostateczności Nexa upadła. Sprawa stała się na tyle głośna, że na początku 2015 r. Ministerstwo Finansów odtajniło akta postępowania i upubliczniło je na swoich stronach.
Według fiskusa właściciel firmy od początku wiedział, że uczestniczy w karuzeli podatkowej. – Nie przesądzając o tym, która wersja jest prawdziwa, trzeba zauważyć, że zgodnie z nowymi rozwiązaniami sąd będzie mógł orzec konfiskatę majątku takiego przedsiębiorcy – podkreśla Przemysław Antas.
/>
Wskazuje, że przypadki, gdy pracownicy uczciwego przedsiębiorcy, w szczególności handlowcy, są zamieszani w nielegalny proceder, nie należą do rzadkości. Jeden z takich przykładów dotyczy centrum handlowego, którego pracownicy działu sprzedaży zostali skorumpowani przez grupę wyłudzającą VAT, aby ułatwiać kupno i sprzedaż towarów wykorzystywanych do popełniania oszustw.
Zarząd i przepadek
Z projektowanego art. 32 k.k.s. wynika, że jeśli majątek z przestępstwa nie będzie mógł być z jakichkolwiek powodów przejęty przez fiskusa, to sąd może orzec przepadek jego równowartości pieniężnej.
Zdaniem Przemysława Antasa paradoksalnie może to doprowadzić do tego, że przedsiębiorca, który wykryje u siebie nieprawidłowości, będzie się obawiał zawiadomić o tym służby. – Bo jeszcze w trakcie śledztwa prokurator będzie mógł ustanowić zarząd przymusowy w jego firmie, aby zatrzymać rzeczy i dokumenty stanowiące dowód w sprawie i ustalić składniki mienia, które mogą podlegać przepadkowi – tłumaczy ekspert. Dodaje, że nowy zarządca będzie mógł żądać od członków zarządu i pracowników firmy wyjawienia informacji dotyczących jej działalności i wydania rzeczy, dokumentów i majątku. – Nawet jeśli ostatecznie sąd nie orzeknie konfiskaty rozszerzonej, to i tak działalność przedsiębiorstwa będzie utrudniona. A równolegle przecież będą się toczyć kontrole skarbowe – stwierdza Przemysław Antas.
Radzi więc wprowadzić rozwiązania określające odpowiedni nadzór nad pracownikami, którzy są szczególnie „wrażliwi”, jeśli chodzi o tzw. przestępczość białych kołnierzyków. Sugeruje opracować i przeprowadzić szkolenia dla kadry, przygotować procedury „know your client”, wdrożyć odpowiedni audyt wewnętrzny, a także opracować procedury współpracy z organami podatkowymi i organami ścigania. – Ewentualne zaniedbania to bardzo duże ryzyko, szczególnie jeżeli firma operuje na rynku narażonym na przestępstwa podatkowe, takim jak elektronika, paliwa, artykuły spożywcze, dobra luksusowe – podsumowuje ekspert.
Po co ta zmiana
Projektodawca, czyli Ministerstwo Sprawiedliwości, tłumaczy, że celem zmian ma być uniknięcie sytuacji, w której represja jest kierowana wyłącznie przeciwko sprawcy przestępstwa, a zaangażowana w nie firma nie ponosi żadnej konsekwencji. Tymczasem w przypadku takich przestępstw, jak wyłudzenia podatkowe, pranie pieniędzy czy działalność parabankowa, przedsiębiorstwo jest tak naprawdę narzędziem służącym do popełnienia przestępstwa.
Jesteśmy nadgorliwi, dyrektywa żąda mniej
/>
Projektowane rozwiązania idą zdecydowanie dalej, niż żąda od nas tego unijna dyrektywa. Na dodatek, jeżeli ryzyko konfiskaty mienia będzie dotyczyć także okresów przeszłych, to trudno sobie wyobrazić, jak w praktyce ma działać racjonalny przedsiębiorca. Urzędnicy fiskusa często działają automatycznie, a więc i ryzyko konfiskaty rozszerzonej jest bardzo duże. Sama wielokrotnie spotkałam się z postępowaniami wszczętymi tylko po to, aby przerwać bieg przedawnienia. Jeśli dodatkowo w takiej sytuacji fiskus zastosuje konfiskatę mienia, to nawet późniejsza wygrana w sądzie nie ucieszy przedsiębiorcy. Do tego czasu bowiem przestanie istnieć jego firma. Nowe rozwiązania są zapewne adekwatne dla przypadków zorganizowanej przestępczości na wielką skalę, ale przewidziany w nich próg 3 lat zagrożenia karą pozbawienia wolności sprawia, że katalog czynów na gruncie spraw podatkowych może być bardzo szeroki. A postępowań karnych w tych sprawach w Polsce wszczyna się tysiące.
Etap legislacyjny
Projekt nowelizacji kodeksu karnego oraz niektórych innych ustaw – w konsultacjach