Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Zapis umowny, zgodnie z którym przy ustalaniu odszkodowania nie bierze się pod uwagę VAT, rażąco narusza interesy konsumentów.
/>
TEZA Pominięcie przy wycenie wartości szkody podatku VAT oznacza, że zostaje przerzucony na ubezpieczonego cały ten wydatek, co rażąco narusza jego interesy i jest nie do pogodzenia z dobrymi obyczajami.
STAN FAKTYCZNY Podczas kolizji drogowej uszkodzony został samochód. Poszkodowany w chwili zdarzenia posiadał ważną polisę ubezpieczenia OC. Szkoda nie została jednak naprawiona w całości, co skutkowało wniesieniem powództwa przeciwko ubezpieczycielowi. Powód podnosił, że postanowienie ogólnych warunków umowy (OWU), zgodnie z którym wysokość odszkodowania ustalana jest bez uwzględnienia VAT, stanowi klauzulę abuzywną, a jako że nie była ona ustalana indywidualnie z poszkodowanym, nie wiąże go. Referendarz sądowy wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, w którym nakazał ubezpieczycielowi zapłacić na rzecz powoda należności. Ubezpieczyciel złożył sprzeciw. Sąd rejonowy nie podzielił jednak jego argumentów. Pozwany złożył apelację, a sąd II instancji, choć w pełni podzielił ustalenia sądu rejonowego, oddalił powództwo. Doszedł do wniosku, że powód, który nabył wierzytelność od poszkodowanego, nie wykazał, aby posiadał legitymację czynną do wytoczenia powództwa przeciwko ubezpieczycielowi.
UZASADNIENie Sąd podzielił pogląd powoda co do abuzywności postanowienia OWU dotyczącego ustalenia odszkodowania bez podatku VAT wobec konsumentów. Podzielił również pogląd, że regulacja narusza uprawnienia ubezpieczonych, gdyż nie mogą oni uzyskać pełnej rekompensaty z tytułu doznanej szkody (wariant kosztorysowy) i to w znacznym rozmiarze. Pominięcie przy wycenie wartości szkody podatku VAT oznacza, że zostaje przerzucony na ubezpieczonego cały ten wydatek, co rażąco narusza jego interesy i jest nie do pogodzenia z dobrymi obyczajami. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby pozwany skalkulował wysokość stawki ubezpieczeniowej w sposób, który pozwoli mu na prowadzenie z zyskiem tego rodzaju działalności ubezpieczeniowej, bez szkody dla interesów ubezpieczonych.
Podzielając powyższe stanowisko, sąd zauważył, że stosownie do art. 3821 par. 1 kodeksu cywilnego postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.
Dalej sąd wskazał, że w judykaturze Sądu Najwyższego i w literaturze nie ma w zasadzie wątpliwości co do tego, że podatek VAT ma charakter cenotwórczy, ponieważ jego rozmiar może w zasadniczy sposób wpływać na wysokość ceny towaru lub usługi. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o cenach (Dz.U. z 2001 r. nr 97, poz. 1050 ze zm.) cena stanowi wartość wyrażoną w jednostkach pieniężnych, którą kupujący jest obowiązany zapłacić przedsiębiorcy za towar lub usługę, przy czym w cenie uwzględnia się podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż towaru (usługi) podlega obciążeniu podatkiem od towaru i usług oraz podatkiem akcyzowym. ©?
Wyrok Sądu Okręgowego z 15 stycznia 2016 r., sygn. akt IV Ca 687/15
RAMKA
Kiedy kwota odszkodowania może być zmniejszona
Zakład ubezpieczeń ma prawo zmniejszyć wypłacaną kwotę odszkodowania, w sytuacji gdy sam poszkodowany swoim zachowaniem albo przyczynił się do zaistnienia wypadku, albo powiększył rozmiary szkody. Pozwala na to art. 362 k.c. W takim wypadku wypłacane odszkodowanie jest pomniejszane „stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron”. Obniżka jest określana zazwyczaj procentowo. Bardzo często z taką sytuacją będziemy mieli do czynienia, gdy poszkodowany zdecyduje się na jazdę z kierowcą, który jest w stanie po spożyciu alkoholu. Oczywiście, do obniżki będzie mogło dojść tylko wówczas, gdy stan nietrzeźwości kierowcy będzie pozostawał w związku z wypadkiem.
KOMENTARZ EKSPERTA
Wyrok wpisuje się w linię orzeczniczą sądów powszechnych, ukształtowaną przez uchwały SN z 22 kwietnia 1997 r. (sygn. akt III CZP 14/97) oraz z 11 maja 2007 r. (sygn. akt III CZP 150/06), zgodnie z którą odszkodowanie przysługujące na podstawie umowy ubezpieczenia obejmuje również kwotę podatku VAT zawartą w cenie auta, części zamiennych bądź usług naprawczych w zakresie, w jakim poszkodowany nie ma prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego. W praktyce mogą wystąpić następujące sytuacje:
● jeżeli poszkodowany nie jest podatnikiem VAT albo jest podatnikiem VAT, lecz ubezpieczony pojazd wykorzystuje wyłącznie do celów prywatnych bądź wyłącznie do wykonywania czynności zwolnionych z VAT (tj. nie ma prawa odliczyć VAT od pojazdu), to przysługuje mu odszkodowanie w kwocie brutto (z VAT);
● jeżeli poszkodowany jest podatnikiem VAT i wykorzystuje ubezpieczony pojazd w ramach działalności opodatkowanej VAT jedynie w części (tj. ma prawo odliczyć 50 proc. VAT od pojazdu), to przysługuje mu odszkodowanie powiększone o 50 proc. VAT, którego nie miał prawa odliczyć,
● jeżeli poszkodowany jest podatnikiem VAT i wykorzystuje pojazd wyłącznie do działalności opodatkowanej VAT (tj. ma prawo odliczyć 100 proc. VAT od pojazdu), to przysługuje mu odszkodowanie w kwocie netto (tj. bez VAT).
