W trakcie realizacji inwestycji trzeba było wykonać roboty dodatkowe, co spowodowało wydłużenie terminu realizacji robót budowlanych objętych zawartą umową. Dlatego wykonawca tych robót wystąpił do inwestora – jednostki budżetowej o odszkodowanie z tytułu poniesienia dodatkowych kosztów związanych z utrzymaniem placu budowy (najem ogrodzenia, najem kontenerów, najem dźwigu). W związku z tym w jednostce powstała wątpliwość, czy odszkodowanie to będzie mogło być zaliczone do kosztów wytworzenia środka trwałego. A także czy w związku z tym jego zapłata będzie mogła być sfinansowana z wydatków inwestycyjnych w ramach paragrafu 605.
Odszkodowanie uregulowane przez inwestora – jednostkę budżetową na rzecz wykonawcy, o ile jest to odszkodowanie, umowne czy odszkodowanie, o które wykonawca wystąpił na podstawie przepisów kodeksu cywilnego, podlega zaliczeniu w poczet pozostałych kosztów operacyjnych. Oznacza to, że nie powinno ono być sfinansowane w ramach wydatków inwestycyjnych (par. 605).
Środki trwałe w budowie to środki trwałe w okresie ich budowy, montażu lub ulepszenia istniejącego środka trwałego (art. 3 ust. 1 pkt 16 ustawy o rachunkowości). Wartość środków trwałych w budowie stanowi cena nabycia lub koszt wytworzenia. W myśl postanowień art. 28 ust. 8 ustawy o rachunkowości cena nabycia i koszt wytworzenia środków trwałych w budowie obejmują ogół ich kosztów poniesionych przez jednostkę za okres budowy, montażu, przystosowania i ulepszenia, w tym również:
a) niepodlegający odliczeniu podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy,
b) koszt obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu ich sfinansowania i związane z nim różnice kursowe, pomniejszony o przychody z tego tytułu.
Oznacza to, że do kosztów wytworzenia środków trwałych w budowie zalicza się więc wszystkie koszty bezpośrednio związane z budową środka trwałego i uzasadnioną część kosztów pośrednich z nią związanych, które powstały zarówno w zakresie przygotowania do realizacji, jak i podczas budowy środka trwałego, aż do momentu przekazania obiektu budowlanego do używania. Uzupełnieniem tej definicji są uregulowania zawarte w art. 16g ust. 4 ustawy o CIT, z których wynika, że za koszt wytworzenia uważa się wartość, w cenie nabycia, zużytych do wytworzenia środków trwałych:
a) rzeczowych składników majątku i wykorzystanych usług obcych,
b) kosztów wynagrodzeń za pracę wraz z pochodnymi,
c) inne koszty dające się zaliczyć do wartości wytworzonych środków trwałych.
Nie zalicza się do niego natomiast kosztów ogólnych zarządu, kosztów sprzedaży oraz pozostałych kosztów operacyjnych i kosztów operacji finansowych, w szczególności odsetek od pożyczek (kredytów) i prowizji, z wyłączeniem odsetek i prowizji naliczonych do dnia przekazania środka trwałego do używania. A jeżeli tak, to odszkodowanie, o którym mowa w niniejszym przypadku, w świetle definicji zawartej w art. 3 ust. 1 pkt 32 ustawy o rachunkowości, powinno być zaliczone w poczet pozostałych kosztów operacyjnych i nie będzie ono stanowiło kosztu wytworzenia środka trwałego. Konsekwencją powyższego jest to, że powinno być ono pokryte ze środków bieżących. Natomiast w przypadku, gdyby jednak inwestor – jednostka budżetowa, zamiast wypłaty odszkodowania pokrył wykonawcy koszty dodatkowego utrzymania zaplecza budowy jako koszty a nie jako odszkodowanie, np. na podstawie zawartej ugody, to można byłoby uznać, iż są to koszty bezpośrednio związane z realizowaną inwestycją. Wówczas wydatki z tego tytułu mogłyby zostać sfinansowane z par. 605 jako wydatki inwestycyjne składające się na wartość wytworzonego środka trwałego.
Podstawa prawna
Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.). Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1662 ze zm.).
