Subskrybuj nas na Youtube
Spółka komandytowo-akcyjna to spółka kapitałowa, a nie osobowa. Tak jednoznacznie rozstrzygnął trybunał w Luksemburgu. Podatek od czynności cywilnoprawnych pobierano więc bezpodstawnie.
/>
/>
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej 22 kwietnia wydał wyrok w sprawie spółki Drukarnia Multipress Sp. z o.o. (sygn. akt C 357/13). Wynika z niego, że polska spółka komandytowo-akcyjna (dalej: SKA) powinna być uznana za spółkę kapitałową w rozumieniu dyrektywy 2008/7/WE dotyczącej podatków pośrednich od gromadzenia kapitału, a co za tym idzie, nie powinna płacić podatku od czynności cywilnoprawnych przy restrukturyzacji. Wyrok ten daje podmiotom prawo do wystąpienia o zwrot nienależnie pobranego PCC wraz z odsetkami. Co ważne, w przypadku zastosowania trybu zwrotu określonego w art. 74 ordynacji podatkowej istnieją przesłanki do odzyskania podatku również wtedy, gdy rozliczenia podatkowe będące podstawą żądania zwrotu w świetle zasad ogólnych określonych w ordynacji podatkowej uległy już przedawnieniu. Analiza przepisów ordynacji podatkowej w tym zakresie prowadzi bowiem do wniosku, że pięcioletni termin przedawnienia nie dotyczy zwrotu nadpłaty powstałej wskutek orzeczenia TSUE, gdyż nadpłata w tym przypadku powstaje dopiero w momencie publikacji orzeczenia.
W czym rzecz
Sprawa dotyczyła spółki, która złożyła wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów ustawy o PCC w zakresie skutków podatkowych podwyższenia kapitału zakładowego w SKA. We wniosku wskazano, że polska ustawa o PCC uznaje SKA za spółkę osobową, podczas gdy w świetle postanowień wspomnianej dyrektywy powinna być ona uznana za spółkę kapitałową. Zgodnie ze stanowiskiem wnioskodawcy wniesienie przedmiotowego aportu powinno więc korzystać ze zwolnienia z PCC, przewidzianego w dyrektywie dla spółek kapitałowych. Organy podatkowe nie uwzględniły tej argumentacji i nakazały SKA opodatkowanie podwyższenia kapitału PCC. Sprawa trafiła do wojewódzkiego sądu administracyjnego, który zawiesił postępowanie i zwrócił się do TSUE o rozstrzygnięcie statusu polskiej SKA.
Uzasadnienie trybunału
W wydanym orzeczeniu TSUE uznał SKA za spółkę kapitałową, z uwagi na spełnienie przesłanek określonych w art. 2 ust. 1 lit. b i c dyrektywy. Zgodnie ze wskazanymi przepisami za spółkę kapitałową należy uznać każdą spółkę, której udziały w kapitale lub majątku mogą być przedmiotem transakcji na giełdzie, jak również każdą spółkę prowadzącą działalność skierowaną na zysk, której członkowie mają prawo zbycia swoich udziałów oraz odpowiadają za długi spółki tylko do wysokości swoich udziałów. W opinii trybunału dyrektywa nie zawiera żadnej wskazówki pozwalającej przyjąć, że prawodawca unijny zamierzał wyłączyć z pojęcia „spółki kapitałowej” podmioty prawne o charakterze mieszanym, takie jak SKA, w których jedynie część udziałów w kapitale lub majątku spełnia (lub może spełniać) wskazane przesłanki.
O wyższości prawa UE
Dotychczas polskie organy podatkowe prezentowały jednolite stanowisko w omawianej kwestii i nakazywały opodatkowanie PCC transakcji przekształceniowych z udziałem SKA jako spółki osobowej. W ostatnim czasie pojawiło się jednak kilka orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego, który, podobnie jak TSUE, uznał SKA za spółkę kapitałową (orzeczenia z 3 czerwca 2014 r., sygn. akt: II FSK 1667/12, II FSK 1470/12 i II FSK 1475/12).
Orzeczenie TSUE w tym zakresie ma jednak większe znaczenie dla polskich podatników. O ile bowiem wyroki NSA niewątpliwie mają wpływ na kształtowanie praktyki organów podatkowych i sądów administracyjnych, o tyle orzeczenie tego sądu ma moc wiążącą jedynie w tej sprawie, w której zapadło (tj. tylko wobec tego podatnika, którego dotyczyło postępowanie). Natomiast wyroki unijnego trybunału mają wpływ na sytuację wszystkich podatników znajdujących się w analogicznej sytuacji.
Przedmiotowe orzeczenie TSUE potwierdza, że regulacje ustawy o PCC uznające SKA za spółkę osobową i nakładające podatek od czynności cywilnoprawnych na transakcje przekształceniowe z udziałem SKA są niezgodne z dyrektywą. W przypadku zaś, gdy przepis prawa krajowego jest niezgodny z regulacją dyrektywy, która jest bardziej korzystna dla podatnika, może on pominąć przepisy krajowe i oprzeć się bezpośrednio na regulacji wspólnotowej. Wynika to z zasady bezpośredniej skuteczności i pierwszeństwa prawa wspólnotowego. W konsekwencji orzeczenie TSUE otwiera podatnikom, którzy zapłacili PCC przy analogicznych transakcjach, drogę do odzyskania zapłaconego podatku.
Tryb odzyskania nadpłaty
Możliwość zwrotu podatku, w sytuacji gdy TSUE wydał orzeczenie o niezgodności krajowej regulacji z przepisami unijnymi, została wprost przewidziana w art. 74 ordynacji podatkowej. Wówczas podatnik w celu odzyskania zapłaconego podatku powinien złożyć wniosek o zwrot wykazujący wysokość nadpłaty wraz ze skorygowaną deklaracją. Procedura będzie inna, jeżeli podatek został pobrany przez płatnika (notariusza) – ponieważ podatnik nie był zobowiązany do złożenia deklaracji. W takim przypadku do uzyskania zwrotu wystarczy sam wniosek, w którym podatnik określa wysokość nadpłaty.
Skorzystanie z art. 74 ordynacji podatkowej daje również prawo do ubiegania się o zwrot tym podatnikom, dla których upłynął już pięcioletni termin przedawnienia rozliczenia podatkowego będącego podstawą żądania zwrotu. W przypadku bowiem wydania orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny bądź TSUE nadpłata powstaje dopiero w momencie publikacji orzeczenia. Prawidłowość takiego stanowiska potwierdza również orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 24 maja 2012 r. (sygn. akt III SA/Wa 2434/11).
Co dalej
Omawiane orzeczenie oznacza, że skutki podatkowe restrukturyzacji podejmowanych z udziałem SKA powinny być oceniane przy założeniu, że SKA jest spółką kapitałową. W konsekwencji prawo do zwrotu zapłaconego podatku powinno przysługiwać nie tylko w przypadku transakcji analogicznych do transakcji będącej przedmiotem analizy TSUE (tj. transakcji określanych jako wymiana udziałów/akcji), lecz także w przypadku innych transakcji z wykorzystaniem SKA. Podatnicy mogą więc rozważyć wystąpienie o zwrot podatku zapłaconego np. w sytuacji przekształcenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcyjnej w SKA oraz łączenia takich spółek, aportu przedsiębiorstwa innej spółki kapitałowej do SKA czy też pożyczki udzielonej SKA przez wspólnika.
W świetle wyroku TSUE za nieprawidłowe należy również uznać stanowisko, zgodnie z którym w przypadku podwyższenia kapitału zakładowego SKA cała kwota wnoszonego wkładu, w tym również część wnoszona na agio (tj. nadwyżka wartości wkładu nad wartością wydawanych udziałów, która nie jest wnoszona na kapitał zakładowy, ale na kapitał zapasowy spółki), powinna podlegać PCC. W świetle bowiem jednolitej linii interpretacyjnej reprezentowanej w tym zakresie przez organy podatkowe w przypadku spółek kapitałowych PCC podlega wyłącznie wartość podwyższenia przekazana na kapitał zakładowy. W konsekwencji również w tym zakresie istnieje możliwość wystąpienia o zwrot nienależnie zapłaconego podatku.
Kiedy wystąpić z żądaniem
Prawo do zwrotu zapłaconego PCC powinno przysługiwać w przypadku:
● wymiany udziałów/akcji SKA,
● transakcji z wykorzystaniem SKA, tj. przekształcenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcyjnej w SKA oraz łączenia takich spółek, aportu przedsiębiorstwa innej spółki kapitałowej do SKA czy też pożyczki udzielonej SKA przez wspólnika.
Co przewiduje ordynacja
Art. 74.
Jeżeli nadpłata powstała w wyniku orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego lub orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, a podatnik, którego zobowiązanie podatkowe powstaje w sposób przewidziany w art. 21 par. 1 pkt 1:
1) złożył jedną z deklaracji, o których mowa w art. 73 par. 2, lub inną deklarację, z której wynika wysokość zobowiązania podatkowego – wysokość nadpłaty określa podatnik we wniosku o jej zwrot, składając równocześnie skorygowaną deklarację;
2) został rozliczony przez płatnika – wysokość nadpłaty określa podatnik we wniosku o jej zwrot, składając równocześnie zeznanie (deklarację), o którym mowa w art. 73 par. 2 pkt 1;
3) nie był obowiązany do składania deklaracji – wysokość nadpłaty określa podatnik we wniosku o jej zwrot.
Podstawa prawna
Ustawa z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 101, poz. 649 ze zm.). Dyrektywa 2008/7/WE z 12 lutego 2008 r. dotycząca podatków pośrednich od gromadzenia kapitału (t.j. Dz.Urz. UE z 2008 r. L 46, s. 11 ze zm.). Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.).