Subskrybuj nas na Youtube
Rozwiązanie kontraktu, który podlegał podatkowi od czynności cywilnoprawnych, nie daje prawa do żądania od fiskusa zwrotu tego podatku lub stwierdzenia nadpłaty.
Zawarcie określonych umów, w szczególności sprzedaży, wiąże się z koniecznością rozliczenia podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC). Na złożenie deklaracji podatkowej (PCC-3) i zapłatę należności podatnik ma tylko 14 dni od daty zawarcia umowy. A co jeśli po spełnieniu obowiązków względem fiskusa strony rozwiążą kontrakt, zwracając sobie wzajemne świadczenia? Niestety, w takim wypadku na odzyskanie podatku nie można liczyć. Podatnik nie ma prawa ani do zwrotu PCC, ani do żądania stwierdzenia nadpłaty podatku.
/>
Obowiązek podatkowy
W praktyce dość często zdarzają się sytuacje, gdy umowa, od której został zapłacony PCC, jest rozwiązywana. Jak wskazuje Przemysław Antas, prawnik, starszy konsultant w PwC, może to nastąpić na mocy porozumienia stron, na skutek wypowiedzenia lub skorzystania z prawa do odstąpienia od umowy.
– W takim wypadku nabywca rzeczy, pomimo nieosiągnięcia zamierzonego rezultatu gospodarczego, musi pogodzić się z koniecznością poniesienia ciężaru ekonomicznego w postaci zapłaty należnego PCC – stwierdza Marceli Pastuszka, konsultant podatkowy w Kancelarii KSP Legal & Tax Advice.
Wynika to z tego, że obowiązek zapłaty PCC powstaje z chwilą zawarcia umowy, a więc zgodnego złożenia oświadczeń woli stron.
– Od strony podatkowej w zasadzie nie ma znaczenia fakt wykonania umowy, wydania rzeczy w wyniku zawartej umowy, czy też moment przeniesienia własności – podkreśla Ireneusz Krawczyk, radca prawny, partner w Kancelarii Ożóg i Wspólnicy.
Dodaje, że większość umów dochodzi do skutku poprzez konsensus (zgodne oświadczenie obu stron), a tylko nieliczne są umowami realnymi, do których wymagane jest określone działanie faktyczne, np. wydanie rzeczy.
– PCC powinien być zapłacony w terminie 14 dni od zawarcia umowy, do którego dochodzi zwykle poprzez złożenie stosownych podpisów. Bez znaczenia będzie późniejszy zwrot świadczeń – mówi Ireneusz Krawczyk.
Przemysław Antas zwraca uwagę, że także z orzecznictwa sądów administracyjnych wynika, iż późniejsze zmiany umowy objętej opodatkowaniem nie wywierają skutków na gruncie PCC, chyba że powodują podwyższenie podstawy opodatkowania (por. wyrok WSA w Warszawie z 21 września 2006 r., sygn. akt III SA/Wa 1901/06, wyrok WSA w Gliwicach z 9 stycznia 2008 r., sygn. akt I SA/Gl 305/07).
– W orzecznictwie podnosi się, że nawet w przypadku rozwiązania umowy z mocy prawa – czego nie należy mylić z nieważnością – podatek od niej pobrany nie podlega zwrotowi – tłumaczy Przemysław Antas.
Wynika to z wyroku WSA w Poznaniu z 31 marca 2010 r. sygn. akt III SA/Po 742/09 (w sprawie chodziło o zwrot PCC po rozwiązaniu z mocy prawa umowy spółki).
Sądy argumentują, że obowiązek podatkowy powstaje w momencie zawarcia umowy i na ten moment należy badać istnienie przedmiotu opodatkowania.
– Późniejsze rozwiązanie umowy nie zmienia faktu, że w dacie powstania obowiązku podatkowego funkcjonowała ona w obrocie prawnym, a więc podatek pobrany został należnie – ocenia Przemysław Antas.
Ani nadpłata, ani zwrot
W konsekwencji – jak tłumaczy Ireneusz Krawczyk – rozwiązanie umowy, a więc następcze odpadnięcie podstawy świadczenia, nie uprawnia do stosowania instytucji stwierdzenia nadpłaty. – Ta wymaga bowiem, aby podstawa do zwrotu podatku istniała już w momencie dokonania czynności cywilnoprawnej – wyjaśnia Ireneusz Krawczyk.
Kupujący nie ma też prawa do ubiegania się o zwrot podatku na podstawie ustawy o PCC (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 101, poz. 649 z późn. zm.). Przypadki, które taki zwrot uzasadniają, zostały wprost wymienione w art. 11 tej ustawy i żaden z nich nie dotyczy rozwiązania umowy. Jednym z nich jest nieważność względna umowy. Chodzi tu o uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem np. błędu czy groźby, co spowoduje, że umowa zawarta w takich okolicznościach będzie uznana za nieważną od samego początku.
– Zatem nie powstaje w stosunku do niej również obowiązek podatkowy – wskazuje Marceli Pastuszka.
Odwołanie darowizny
Podobne skutki wystąpią w razie odwołania darowizny, od której został zapłacony podatek od spadków i darowizn. Marceli Pastuszka tłumaczy, że w odniesieniu do darowizny obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej przyjęcia przez obdarowanego. O ile przepisy kodeksu cywilnego przewidują w uzasadnionych sytuacjach możliwość odwołania darowizny, to jednak zarówno przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn, jak i Ordynacji podatkowej nie regulują instytucji zwrotu podatku w przypadku otrzymanej, a następnie odwołanej darowizny.
– Odwołanie darowizny nie daje więc podstawy ani do zwrotu podatku, ani stwierdzenia nadpłaty – potwierdza Ireneusz Krawczyk.