Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Zazwyczaj odszkodowanie stanowi wynagrodzenie za straty i szkody; jest swego rodzaju zadośćuczynieniem dla tego, kto je otrzymuje. Odszkodowanie pełniące tylko taką funkcję nie podlega opodatkowaniu VAT. Sytuacja zmienia się jednak, kiedy rodzi po stronie poszkodowanego jakieś obowiązki, z których wypłacający odnosi korzyść.
W myśl ustawy o VAT opodatkowaniu tym podatkiem podlega odpłatne wydanie towarów i odpłatne świadczenie usług, a także zrównane z nimi czynności dokonywane nieodpłatnie. Innymi słowy, świadczenie jest opodatkowane wówczas, gdy ma charakter ekwiwalentny i wzajemny w stosunku do innego świadczenia. W związku z powyższym neutralny podatkowo będzie jedynie taki przepływ środków pieniężnych, który nie stanowi zapłaty za określone działanie lub zaniechanie drugiej strony. Każdy inny transfer potencjalnie stanowi podstawę opodatkowania VAT. Właśnie ta wzajemność świadczeń może czasami sprawić, że odszkodowanie będzie podlegać VAT.
Jak wynika z art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług, przez świadczenie usług rozumie się również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Z opodatkowaniem odszkodowania będziemy mieli zatem do czynienia przykładowo w sytuacji, gdy podmiot je otrzymujący zobowiąże się do powstrzymania się od pewnych działań czy do tolerowania niedogodnej dla siebie sytuacji, w efekcie czego inny podmiot (wypłacający odszkodowanie) uzyska wymierną korzyść.
Można wyobrazić sobie sytuację, w której właściciel nieruchomości wynajmuje ją przedsiębiorcy na prowadzenie działalności gospodarczej (np. sklep). Nieruchomość wymaga gruntownego remontu. W czasie remontu wynajmujący musi zawiesić prowadzenie sklepu, jednak ze względu na interesujące położenie lokalu postanawia nie przenosić się w inne miejsce. Decyduje, że nadal będzie później go wynajmował. W trakcie remontu nie będzie mógł prowadzić działalności gospodarczej i nie osiągnie przychodów. Właściciel postanawia mu to wynagrodzić. Ma na uwadze, że umowa najmu będzie kontynuowana i że nie będzie musiał szukać nowego najemcy. Strony zawierają porozumienie, w którym ustalają wysokość odszkodowania.
Czy będzie opodatkowane VAT? Odpowiedź jest twierdząca. W tym przypadku najemca dokonuje świadczenia: godzi się tolerować niekorzystną dla siebie sytuację – remont. Po jego zakończeniu chce kontynuować najem. Odszkodowanie, które na gruncie przepisów o VAT powinno być uznane za wynagrodzenie za te czynności, stanowi obrót i jest podstawą do naliczenia podatku od towarów i usług.
Takie stanowisko znalazło potwierdzenie w interpretacji indywidualnej wydanej przez dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy 19 czerwca 2012 r., nr: ITPP1/443-452/12/DM.
Spółka składająca wniosek była wynajmującym i zwróciła się z pytaniem, czy otrzymane przez nią od właściciela nieruchomości odszkodowanie (strony takiej właśnie nazwy użyły) będzie stanowiło wynagrodzenie za świadczenie usługi i czy winno przez nią być dokumentowane fakturą VAT. Organ podatkowy stwierdził, że tak. Za prawidłowe uznał stanowisko pytającej, że kwoty otrzymane przed zakończeniem remontu będą stanowiły zaliczki na poczet wykonania usługi.
Jak pokazuje ten przykład, nie należy przyjmować generalnej zasady, że wszystko, co zwie się odszkodowaniem, zawsze ma neutralny charakter na gruncie VAT. Za każdym razem trzeba dokonać oceny: za co odszkodowanie jest wypłacane i czy nie stanowi zapłaty za usługę.
Nie należy przyjmować zasady, że każde odszkodowanie jest zwolnione z VAT
Elżbieta Cybulska starszy konsultant w Grant Thornton
