Zachowanie zadatku przez osobę, która go otrzymała, lub uzyskanie jego zwrotu w podwójnej wartości skutkują obowiązkiem rozliczenia z fiskusem.
Zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie jej niewykonania przez jedną ze stron druga może od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała – żądać sumy dwukrotnie wyższej.
Jak wyjaśnia Renata Kabas-Komorniczak, doradca podatkowy w Rödl & Partner, zadatek potwierdza zawarcie umowy, jest formą zabezpieczenia i stanowi zaliczkę na poczet świadczenia, a jeśli do umowy nie dojdzie – jest swego rodzaju surogatem odszkodowania za odstąpienie przez kontrahenta od umowy.
Paweł Majewski, ekspert podatkowy w KPMG, wskazuje, że opodatkowaniu podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem tych zwolnionych lub takich, od których zaniechano poboru podatku. Takie wyjątki nie dotyczą jednak rozliczenia zadatku.
– Oczywiście zwrot zadatku w kwocie, który uprzednio zapłaciła strona umowy, nie stanowi dla niej przysporzenia majątkowego, ale już nadwyżka między pierwotnie zapłaconym zadatkiem a kwotą otrzymaną w związku z niewykonaniem umowy przez drugą stronę to przychód podlegający PIT – podkreśla ekspert z KPMG.
Renata Kabas-Komorniczak wyjaśnia, że kwota podwojona, tj. kwota nadwyżki, będzie stanowić przychód z innych źródeł i musi być rozliczona podatkowo. Oznacza to, że przychód należy zadeklarować w rocznym zeznaniu podatkowym.
Także zatrzymany zadatek będzie stanowił przychód z innych źródeł podlegający opodatkowaniu. Renata Kabas-Komorniczak wskazuje, że należy go rozliczyć w momencie, gdy okazało się, że przyrzeczona umowa nie dojdzie do skutku.
– Przykładowo zadatek otrzymany w 2011 r., w momencie jego zachowania przez podatnika w 2012 r., stanowić będzie przychód z innych źródeł podlegający opodatkowaniu PIT na zasadach ogólnych za 2012 r. – uważa ekspertka Rödl & Partner.
Część podatników twierdzi, że tego rodzaju przychód powinien być zwolniony z opodatkowania, ponieważ należy traktować go jako odszkodowanie.
– Zadatek nie jest jednak odszkodowaniem, a jedynie pełni funkcję odszkodowawczą – komentuje Paweł Majewski.
Ekspert dodaje, że to zastrzeżenie umowne zależne wyłącznie od stron. Zgodnie natomiast z art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g ustawy o PIT (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 361 z późn. zm.) nie są objęte zwolnieniem z opodatkowania świadczenia odszkodowawcze wynikające z zwartych umów. Potwierdzają to organy podatkowe, m.in. dyrektor izby skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji z 12 września 2011 r. (nr ITPB2/415-578/11/MK).
O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe
