Początek roku podatkowego oznacza dla większości z nas obowiązek rozliczenia się z fiskusem. W podatku dochodowym od osób fizycznych zasadą jest, że małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu od osiąganych przez nich dochodów. Dominika Dragan-Berestecka, doradca podatkowy w Kancelarii Ożóg i Wspólnicy, przypomina, że małżonkowie mogą rozliczyć się na preferencyjnych zasadach, o ile spełnią wymagania przewidziane w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Warunki do spełnienia

Ze wspólnego rozliczenia mogą skorzystać osoby podlegające nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.
– Obowiązek ten obejmuje osoby fizyczne, które mają miejsce zamieszkania na terytorium Polski – tłumaczy Dominika Dragan-Berestecka.
Jednocześnie dodaje, że osoby chcące skorzystać z tego rodzaju rozliczenia muszą pozostawać w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy. Oznacza to, że wspólne rozliczenie małżonków nie dotyczy roku, w trakcie którego wstąpili w związek małżeński.
– Wspólne rozliczenie nie jest też możliwe w przypadku rozwodu, przy czym decyduje tu data uprawomocnienia się orzeczenia o rozwiązaniu małżeństwa – dodaje Dominika Dragan-Berestecka.
Takie stanowisko wyrażono w interpretacji indywidualnej dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 7 kwietnia 2010 r. (nr ILPB2/415-91/10-2/AJ). W przedmiotowym stanie faktycznym, wyrok orzekający o rozwodzie uprawomocnił się 2 stycznia 2010 r., a jeden z małżonków pytał, czy możliwe jest w takiej sytuacji wspólne rozliczenie za 2009 rok. Dyrektor izby stwierdził, że małżonkowie pozostają w świetle prawa w związku małżeńskim, aż do chwili uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód.
– Tym samym, nawet jeżeli rozwód został orzeczony w 2009 r., ale wyrok uprawomocnił się już w 2010 r., to małżonkowie mają prawo do wspólnego rozliczenia dochodów za 2009 rok – tłumaczy Dominika Dragan-Berestecka.

Śmierć współmałżonka

Wspólne rozliczenie dochodów przez małżonków dopuszczalne jest również wtedy, gdy małżonek podatnika zmarł, a między małżonkami istniała w roku podatkowym wspólność majątkowa. Dominika Dragan-Berestecka wskazuje, że ustawodawca wyróżnia tutaj dwie sytuacje. W pierwszej podatnik zawarł związek małżeński przed rozpoczęciem roku podatkowego, a jego małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego. W drugiej natomiast podatnik pozostawał w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a jego małżonek zmarł po upływie roku podatkowego przed złożeniem zeznania podatkowego.
– W obu sytuacjach podatnik może rozliczyć swoje dochody wspólnie z dochodami osiągniętymi w danym roku podatkowym przez zmarłego małżonka – podpowiada nasza rozmówczyni z Kancelarii Ożóg i Wspólnicy.
Skorzystanie z opisanego sposobu rozliczenia wymaga również istnienia między małżonkami przez cały rok podatkowy wspólności majątkowej. Tym samym prawa do wspólnego opodatkowania nie mają te małżeństwa, które jako ustrój majątkowy wybrały np. rozdzielność majątkową.



Ważny wniosek w PIT

Małżonkowie, aby rozliczyć się wspólnie, muszą także złożyć wspólny wniosek wyrażony w zeznaniu podatkowym. Dominika Dragan-Berestecka wyjaśnia, że małżonkowie tym samym nie są zobowiązani do złożenia odrębnego oświadczenia czy wniosku. Wystarczy bowiem wypełnienie odpowiedniej rubryki w zeznaniu podatkowym.
Istotne jest, że począwszy od rozliczenia za 2010 rok wniosek o wspólnym opodatkowaniu może być wyrażony przez jednego z małżonków. Wyrażenie wniosku przez jednego z małżonków traktuje się na równi ze złożeniem przez niego oświadczenia o upoważnieniu go przez jego współmałżonka do złożenia wniosku o łączne opodatkowanie ich dochodów.
– Zmiana ta ułatwia rozliczenie nie tylko w sposób tradycyjny, ale również przez internet – ocenia Dominika Dragan-Berestecka.
W związku z nowelizacją ustawy PIT nie trzeba już przesyłać do urzędu skarbowego papierowego druku UPL-1, w którym jeden z małżonków musiał upoważnić drugiego do składania zeznania w swoim imieniu. Oznacza to, że np. mąż przebywający za granicą będzie mógł złożyć wspólne z żoną zeznanie podatkowe bez konieczności przesyłania upoważnień czy udzielania jakichkolwiek pełnomocnictw. Należy pamiętać, że analizowany sposób opodatkowania jest możliwy wyłącznie, jeżeli podatnik złoży zeznanie w ustawowym terminie, czyli do 30 kwietnia.
– Późniejsze złożenie zeznania albo jego korekta będą nieskuteczne. Jeżeli jednak korekta zeznania przewidująca wspólne opodatkowanie zostanie złożona do 30 kwietnia, wówczas wywoła ona zamierzony skutek – argumentuje Dominika Dragan-Berestecka.

Pozbawieni preferencji

Z preferencyjnego opodatkowania wraz z małżonkiem nie mogą skorzystać osoby opodatkowujące się podatkiem liniowym lub ryczałtowym. Jak mówi Dominika Dragan-Berestecka, wspólnie z małżonkiem nie może się zatem rozliczyć osoba prowadząca działalność gospodarczą, która jest opodatkowana według jednego ze wskazanych sposobów. Z tego względu, w przypadku rozpoczęcia działalności gospodarczej, przy wyborze podatku liniowego należy się zastanowić, czy warto wybierać podatek liniowy, rezygnując jednocześnie ze wspólnego opodatkowania z małżonkiem. Takie wspólne rozliczenie może okazać się szczególnie opłacalne, w przypadku gdy jedno z małżonków nie pracuje lub osiąga niewielkie dochody. Wybór pomiędzy wspólnym rozliczeniem a podatkiem liniowym wymaga sporządzenia kalkulacji i porównania, która opcja daje większe oszczędności w domowym budżecie.
– Przy wyborze podatku liniowego należy pamiętać, że taki sposób opodatkowania nie tylko pozbawia prawa do wspólnego rozliczenia z małżonkiem, ale uniemożliwia także np. skorzystanie z ulgi prorodzinnej, chyba że podatnik posiada inne źródła dochodów, które podlegają opodatkowaniu według skali podatkowej – przypomina Dominika Dragan-Berestecka.
Również wybór zryczałtowanego sposobu opodatkowania przez jednego z małżonków wyklucza prawo do wspólnego opodatkowania. Zakaz łącznego opodatkowania dochodów nie dotyczy jednak sytuacji, kiedy małżonkowie lub jeden z małżonków osiąga przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej.
Małżonkowie w separacji
Orzeczenie między małżonkami separacji z mocy prawa powoduje powstanie między nimi rozdzielności majątkowej
PIT małżonków
Mechanizm wspólnego rozliczenia małżonków polega na tym, że podatek ustala się na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od ustalonej we właściwy sposób podstawy opodatkowania, tj. od połowy łącznych dochodów małżonków.
Wspólne rozliczenie jest możliwe także wówczas, jeżeli jeden z małżonków w roku podatkowym nie uzyskał przychodów, z których dochód jest opodatkowany, albo też osiągnął dochody w wysokości niepowodującej obowiązku uiszczenia podatku.
Podatek obliczony od połowy wspólnych dochodów jest pomnożony razy dwa. Zdarzają się bowiem sytuacje, że podatnicy zapominają o tym fakcie, a tym samym zakładają, że na skutek wspólnego rozliczenia zapłacą podatek o połowę niższy niż w przypadku odrębnego rozliczenia.