Od przyszłego roku trzeba stosować PKWiU z 2008 r. Nowa statystyka może spowodować problemy z ustalaniem stawek VAT. Podatnicy już dziś powinni porównać stosowaną i nową PKWiU.
Od 1 stycznia 2011 r. podatnicy będą zobowiązani stosować klasyfikację PKWiU z 2008 r. W parlamencie kończą się właśnie prace nad nowelizacją ustaw o podatkach dochodowych oraz ustawy o VAT, która ma dostosować od przyszłego roku przepisy podatkowe do Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) z 2008 r.
W kwestiach podatkowych statystyka ma ogromne znaczenie. W większości przypadków wysokość VAT opiera się właśnie na tej statystyce. Od odpowiedniego sklasyfikowania towaru lub usługi zależy nie tylko stawka, ale również to, czy podatek taki w ogóle trzeba płacić.
Obecnie przedsiębiorcy dla celów VAT muszą opierać się na starej klasyfikacji z 1997 roku, której stosowanie zostało przedłużone do końca 2010 r.
Zdaniem ekspertów nowa statystyka może przysporzyć podatnikom kłopotów, zwłaszcza w zakresie właściwego określenia stawki VAT.
Artur Truskolawski, doradca podatkowy w poznańskim biurze KPMG Tax M.Michna, wskazuje, że celem zmian przepisów o podatkach dochodowych jest przyporządkowanie symboli i nazw grupowań zgodnie z PKWiU z 2008 r. bez wprowadzania zmian, które wpłynęłyby na status podatników. Z kolei w zakresie VAT, oprócz dostosowania przepisów do PKWIU z 2008 r., mają zostać wprowadzone również nowe zasady określenia usług zwolnionych.
– Kwestia ta powinna być przedmiotem uwagi podatników obecnie wykonujących czynności zwolnione. Po zmianach może okazać się, że ich usługi zostaną opodatkowane – ostrzega Artur Truskolawski.

Zmiana przepisów

W projektach dotyczących ustaw o podatkach dochodowych oraz o VAT zakłada się zmianę treści przepisów, w których wprost przywołuje się symbole klasyfikacji statystycznej PKWiU 1997 r. i ich odpowiednie zastąpienie symbolami PKWiU z 2008 r.
– Jedną z istotniejszych zmian jest jednak odejście od zasady identyfikowania towarów i usług za pomocą klasyfikacji statystycznych i wprowadzenie zasady, że towary i usługi są identyfikowane za pomocą klasyfikacji statystycznych, jeżeli dla tych towarów lub usług przepisy powołują symbole statystyczne – tłumaczy Hanna Kozłowska, ekspert w KDA Kancelaria Doradców i Audytorów Spółka Doradztwa Podatkowego.
Projekt dotyczący ustawy o VAT zakłada ponadto uchylenie załącznika nr 4 do ustawy o VAT, który zawiera wykaz usług zwolnionych od podatku i przeniesienie uregulowań dotyczących tej tematyki do treści ustawy. Ustawodawca proponuje też odejście od identyfikacji usług zwolnionych od podatku przez zastosowanie symboli statystycznych i określenie zwolnień od podatku w sposób opisowy. Ponadto zmienia się odpowiednio treść załączników nr 2 oraz nr 3 ustawy o VAT z uwzględnieniem PKWiU 2008.

Odniesienie do stawek VAT

Zakładane zmiany mogą znaleźć przełożenie również na prawidłowość określenia stawki VAT. Dotychczas towary i usługi w obrocie krajowym przedsiębiorca identyfikuje na podstawie klasyfikacji statystycznych, co ma zastosowanie przy wyznaczaniu zakresu stosowania stawek obniżonych oraz zwolnień od podatku.
W rzeczywistości może się okazać, że w przypadku niektórych towarów i usług nie wystąpi bezpośrednie przełożenie pomiędzy dotychczasową a nową klasyfikacją statystyczną, tym samym pojawi się wątpliwość co do określenia prawidłowej stawki VAT.
– Projekt przewiduje wprowadzenie przepisu przejściowego, zgodnie z którym zmiany w obowiązujących w dniu ogłoszenia projektu ustawy klasyfikacjach statystycznych nie powodują zmian w opodatkowaniu VAT, jeżeli nie zostaną określone w ustawie – mówi Hanna Kozłowska.
Artur Truskolawski dodaje, że równolegle trwają prace legislacyjne nad projektem zmian przepisów ustawy o VAT, zgodnie z którym od 2011 roku stawki VAT zostaną podniesione z 7 i 22 proc. do odpowiednio 8 i 23 proc. oraz zostanie wprowadzona nowa 5-proc. stawka.
– W efekcie nałożenia się obu nowelizacji nie można wykluczyć, że od 2011 roku część towarów i usług będzie podlegała innej kwalifikacji w zakresie stawek VAT – stwierdza Artur Truskolawski.
Z kolei Barbara Pyzel, doradca podatkowy spółki telekomunikacyjnej Exatel, uważa, że w zasadzie wprowadzenie nowej klasyfikacji nie powinno mieć wpływu na stawki VAT, bo wraz ze zmianą symboli PKWiU odpowiednio zmieniają się załączniki do ustawy zawierające listy towarów i usług o stawkach obniżonych.
– Aby jednak mieć stuprocentową pewność w tej kwestii, podatnicy powinni prześledzić obie klasyfikacje dla interesującej ich pozycji w celu ustalenia właściwych symboli – radzi Barbara Pyzel.
Ostrzega także, że jeżeli konsekwencją pomyłki symbolu jest zastosowanie nieprawidłowej stawki VAT, konieczne jest wystawienie faktury korygującej przez sprzedawcę. Jeżeli konsekwencją pomyłki symbolu nie jest zastosowanie nieprawidłowej stawki VAT, taką pomyłkę może także skorygować nabywca przez wystawienie noty korygującej.

Mniejsza rola statystyki

W założeniu sama zmiana PKWiU stosowanej dla celów VAT nie powinna zasadniczo spowodować zmian w wysokości stawek VAT na określone towary lub usługi. Marek Wojda, doradca podatkowy w Baker & Mckenzie, uważa, że w konkretnym przypadku mogą powstać wątpliwości, czy dany towar lub usługa, np. objęte obniżoną stawką VAT do końca 2010 r. ze względu na zakwalifikowanie do danego grupowania PKWiU z 1997 r., będzie nadal korzystać ze stawki obniżonej na podstawie przepisów obowiązujących od 1 stycznia 2011 r., odwołujących się do PKWiU z 2008 r.
– Przedsiębiorcy mogą wtedy wystąpić o wydanie opinii statystycznej do Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego w Łodzi – sugeruje Marek Wojda.
Rola PKWiU dla celów VAT systematycznie się zmniejsza. Od 2011 r. klasyfikacja statystyczna towaru lub usługi będzie miała znaczenie wyłącznie wtedy, jeśli przepisy o VAT będą się w danym przypadku odwoływały do symbolu PKWiU (np. przy stawkach obniżonych). Co więcej, zgodnie z projektem kolejnej nowelizacji przepisy o VAT nie będą się już odwoływały do klasyfikacji statystycznych przy definiowaniu zakresu zwolnień z opodatkowania, a ta zmiana będzie już miała realne skutki w zakresie opodatkowania np. usług szkoleniowych.

Czas zacząć przygotowania

Nasi rozmówcy są zgodni: przedsiębiorcy jak najszybciej powinni zweryfikować stosowane przez siebie kody PKWiU.
Zdaniem Hanny Kozłowskiej najłatwiej tego dokonać, korzystając z dostępnych narzędzi, również internetowych umożliwiających zestawienie kodów PKWiU z 1997 r. z klasyfikacją z 2008 r. Może się okazać, że istnieją istotne rozbieżności, co w przypadku VAT znacznie wpływa na prawidłowość zadeklarowanych stawek.
– W takiej sytuacji warto jeszcze przed końcem roku wystąpić z wnioskiem o potwierdzenie słuszności stosowania od 1 stycznia 2011 r. nowej klasyfikacji statystycznej według PKWiU z 2008 r. – mówi Hanna Kozłowska.
Podobnych rad udziela Artur Truskolawski. Według niego już teraz podatnicy muszą zastanowić się nad wpływem zapowiadanych zmian na ich rozliczenia VAT. W tym kontekście warto przejrzeć zakres wykonywanych czynności, zweryfikować obecnie stosowane stawki i zwolnienia VAT oraz zaplanować i wdrożyć odpowiednie zmiany w systemach finansowo-księgowych od nowego roku. Planowane zmiany w VAT mogą bowiem rodzić praktyczne problemy, zwłaszcza w przypadku czynności wykonywanych na przełomie 2010 i 2011 r.
Co działo się z PKWiU w ostatnich latach
Obowiązek stosowania klasyfikacji statystycznej PKWiU 2008 dla potrzeb podatkowych wynika wprost z rozporządzenia Rady Ministrów z 29 października 2008 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (Dz.U. nr 207, poz. 1293). Jednak rozporządzeniem z 15 grudnia 2009 r. (Dz.U. nr 222, poz. 1753) ustawodawca, podobnie jak we wcześniejszych latach na kolejny rok, a więc do końca 2010 roku zdecydował się przedłużyć obowiązek stosowania dla celów podatkowych PKWiU z 1997 r., czyli przedłużył obowiązywanie starej klasyfikacji.
Obecnie obowiązują równolegle dwie klasyfikacje statystyczne. W ewidencji i dokumentacji oraz rachunkowości, a także w urzędowych rejestrach i systemach informacyjnych administracji publicznej od 1 stycznia 2010 r. stosuje się już wyłącznie symbole PKWiU 2008 r. Natomiast dla potrzeb ustalania stawek VAT oraz podatków dochodowych na mocy przepisów przejściowych do 31 grudnia 2010 r. przedłużono możliwość stosowania klasyfikacji – PKWiU 1997 r.