Spółka, która wypłaca za granicę odsetki na rzecz powiązanej instytucji finansowej, powinna potrącić z tego tytułu podatek u źródła według obniżonej stawki, wynikającej z właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że skoro zagraniczna instytucja udziela pożyczki polskiemu podmiotowi, to trudno ją traktować wyłącznie jako pośrednika, który nie ma prawa do odsetek.
Chodziło o spółkę wydawniczą należącą do międzynarodowej grupy kapitałowej. Spółki wchodzące w skład koncernu świadczą sobie wzajemnie rozmaite usługi, m.in. doradztwa i zarządzania, udzielania licencji do znaków towarowych. Rozliczeniami z tego tytułu zajmowała się specjalnie do tego powołana holenderska spółka (centrum rozliczeniowe).
Polska spółka występowała zarówno jako świadczeniobiorca, jak i świadczeniodawca. W obu przypadkach model rozliczeń był ten sam. Świadczeniodawca wykonywał usługę i wystawiał fakturę. Następnie zgłaszał wierzytelność do rozliczenia w ramach grupowego systemu i z tą chwilą przejmowało ją holenderskie centrum rozliczeniowe. To ono spłacało dług wobec świadczeniodawcy i jednocześnie udzielało na tę samą kwotę pożyczki świadczeniobiorcy. Spółki powiązane były w ten sposób wzajemnie rozliczone.
Centrum otrzymywało odsetki od pożyczki udzielonej świadczeniobiorcy i jednocześnie wypłacało je w niższej kwocie świadczeniodawcy z tytułu obracania jego środkami. Na koniec każdego dnia ustalane było saldo płatności wobec holenderskiego podmiotu.
Jeżeli centrum rozliczeniowe jest wierzycielem z tytułu pożyczki, to jest rzeczywistym beneficjentem odsetek
Dla polskiej spółki oznaczało to dwa scenariusze. W jednym była ona dłużnikiem centrum rozliczeniowego i z tego tytułu naliczano jej odsetki, które na koniec każdego miesiąca podlegały kapitalizacji. W drugim to zagraniczne centrum było dłużnikiem wobec polskiego wydawnictwa i naliczało odsetki na jego rzecz.
Spółka uważała, że z chwilą gdy dokona wzajemnego rozliczenia z podmiotem powiązanym, dojdzie do wypłaty należności na jego rzecz. Jeśli będzie to należność z tytułu usługi wymienionej w art. 21 ust. 1 (usługi opodatkowane „u źródła”), to powinna potrącić zryczałtowany podatek, zgodnie ze stawką określoną we właściwej umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Uważała też, że podatek „u źródła” powinna potrącać z chwilą kapitalizacji odsetek w ramach systemu. Twierdziła przy tym, że rzeczywistym beneficjentem płatności odsetkowych jest holenderskie centrum rozliczeniowe, więc powinna brać pod uwagę 5-proc. stawkę wynikającą z polsko-holenderskiej umowy.
W obu sytuacjach spółka posiadałaby certyfikaty rezydencji zagranicznych podmiotów.
Dyrektor izby skarbowej zgodził się z nią tylko w części. Nie podzielił bowiem jej stanowiska, że holenderskie centrum jest rzeczywistym właścicielem odsetek (ang. beneficial owner). Wskazał, że odsetki powstają w związku z rozliczeniami pomiędzy spółkami z grupy, a samo centrum jest wyłącznie pośrednikiem odpowiedzialnym za rejestrowanie faktur w systemie. Uznał zatem, że wypłacane odsetki powinny być opodatkowane według stawki 20 proc., zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy o CIT.
Nie zgodziły się z tym sądy obu instancji. WSA w Warszawie (sygn. akt III SA/Wa 2542/16) zwrócił uwagę na to, na co spółka wprost wskazała we wniosku o interpretację – że odsetki są związane z pożyczką udzieloną przez centrum, a nie z usługami, które świadczą wzajemnie podmioty powiązane. Rola holenderskiego centrum nie ogranicza się więc – wbrew temu, co stwierdził fiskus – do rejestracji faktur i pośredniczenia we wpłatach. Jest to raczej instytucja finansowa, która ponosi ekonomiczny ciężar pożyczek – stwierdził WSA. Orzekł zatem, że holenderskie centrum może zostać uznane za rzeczywistego właściciela odsetek. A to oznacza, że wpłacając na jego rzecz odsetki, spółka może potrącać podatek według stawki 5 proc.
Potwierdził to NSA. Uzasadniając wyrok, sędzia Aleksandra Wrzesińska-Nowacka stwierdziła, że fiskus wybiórczo potraktował stan faktyczny przedstawiony we wniosku o interpretację.
– Skoro uznał, że w opisanym modelu rozliczeń podmioty powiązane zostaną wzajemnie rozliczone, to powinien też uznać, że odsetki, o które pyta spółka, powstały w związku z pożyczką udzieloną przez holenderskie centrum i to ono jest ich rzeczywistym właścicielem – powiedziała sędzia.

orzecznictwo

Wyrok NSA z 11 lutego 2020 r., sygn. akt II FSK 683/18. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia