Czy w przypadku darowizny „ze wskazaniem”, otrzymanej od osoby żyjącej w konkubinacie, osoba obdarowana (konkubina) będzie musiała odprowadzić podatek z tytułu spadków i darowizn?

Podatkowi od spadków i darowizn podlega m.in. nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium RP lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium RP tytułem darowizny, polecenia darczyńcy (zob. art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn; dalej: u.p.s.d.). Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku (art. 888 par. 1 kodeksu cywilnego; dalej: k.c.).
Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione (art. 890 par. 1 k.c.). Darczyńca może włożyć na obdarowanego obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo wierzycielem (art. 893 k.c.). Poleceniem może być np. obowiązek przekazania przez obdarowanego wskazanej osobie pieniędzy na wskazany przez darczyńcę cel.
Nieodpłatna cesja praw do mieszkania w TBS to darowizna
Nieodpłatna cesja praw do mieszkania w TBS to darowizna

Zobacz również
W analizowanej sprawie partner czytelniczki chce jej darować kwotę pieniężną w wysokości kredytu mieszkaniowego, którym jest obciążona. Darowizna zostałaby przekazana na podstawie umowy zawartej u notariusza. Darowizna ta byłaby dokonana „ze wskazaniem” w celu przekazana w całości na pokrycie zobowiązań wobec banku. Zatem nastąpi tu nabycie środków pieniężnych na podstawie dwóch różnych tytułów ‒ darowizny oraz polecenia darczyńcy. Darczyńca przekazując darowiznę, da określone polecenie na co darowane środki mają zostać przeznaczone.
Nabycie przez konkubinę środków pieniężnych od konkubenta w drodze umowy darowizny podlegać będzie opodatkowaniu na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 2 u.p.s.d. Darczyńcą będzie konkubent, zaliczający się do III grupy podatkowej (zob. art. 14 ust. 1–3 u.p.s.d.). Zatem zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 3 u.p.s.d. kwotą wolną od podatku będzie 4902 zł. Podstawę opodatkowania z tytułu darowizny stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość) – zob. art. 7 ust. 1 i 2 u.p.s.d. Zatem jeżeli czytelniczka darowiznę w postaci środków pieniężnych w całości (zgodnie ze wskazaniem darczyńcy) przeznaczy na spłatę kredytu mieszkaniowego, którym jest obciążona, to jako obdarowana nie będzie zobowiązana do zapłaty podatku od spadków i darowizn z tytułu otrzymanej darowizny. Wartość wykonanego polecenia darczyńcy obniża bowiem podstawę opodatkowania z tytułu darowizny.
Nie oznacza to jednak, że podatek od spadków i darowizn w ogóle nie wystąpi. Zapłata podatku nastąpi bowiem tytułem wykonania polecenia darczyńcy. Nabycie tytułem polecenia darczyńcy stanowi odrębny przedmiot opodatkowania, o którym mowa w art. 1 ust. 1 pkt 2 u.p.s.d. Na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 u.p.s.d. przy nabyciu z polecenia darczyńcy obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wykonania polecenia. W przypadku nabycia tytułem polecenia za zbywcę uznaje się darczyńcę i ta relacja wyznacza zakres opodatkowania (wysokość kwoty wolnej – w analizowanej sprawie jest to kwota w wysokości 4902 zł – i skalę podatkową określoną w art. 15 u.p.s.d.). Obciążenie darowizny poleceniem jej wykonania będzie więc skutkowało – z chwilą wykonania tegoż polecenia – uiszczeniem podatku od spadków i darowizn. Zaprezentowane stanowisko podzielają organy podatkowe (interpretacja indywidualna dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 13 września 2018 r., nr 0111-KDIB4.4015.100.2018.1.BD).
Podstawa prawna
Art. 1 ust. 1 pkt 2, art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 7 ust. 1 i 2, art. 9 ust. 1 pkt 3, art. 14 ust. 1–3, art. 15 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 644).
Art. 888 par. 1, art. 890 par. 1, art. 893 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. ‒ Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.).