Rok 2018 przyniósł podatnikom kolejny duży pakiet zmian podatkowych. Wspólnie z ekspertami przygotowaliśmy więc zestawienie tych najlepszych i najgorszych z punktu widzenia podatników. Uwzględniliśmy w nim zarówno przepisy, które zostały uchwalone w 2018 r. i weszły w życie w trakcie ubiegłego roku, jak i obowiązujące od 1 stycznia 2019 r.
Typując hit, eksperci kierowali się tym, czy rozwiązanie pozytywnie wpłynęło lub wpłynie na prowadzenie działalności gospodarczej oraz czy jest ono korzystne dla obywateli. Typując zaś bubel, brali pod uwagę to, czy dany przepis utrudni życie firmom i osobom fizycznym oraz czy jest niejasny i może rodzić spory z fiskusem. W tym roku, podobnie jak w poprzednim, nie było trudności ze znalezieniem hitu. Jest nim nowa ulga IP Box w CIT i PIT. Specjaliści nie mieli też żadnego problemu z wytypowaniem bubli – czy szerzej – zmian niekorzystnych. Na pierwszym miejscu uplasowały się ex aequo zmiany w podatku u źródła, nowe regulacje nakładające obowiązek raportowania schematów podatkowych oraz exit tax dla osób fizycznych.
HITY
IP Box
Nowa ulga w CIT i PIT, ze stawką 5 proc.
Dr Wojciech Sztuba, partner zarządzający TPA Poland
Nowe regulacje dotyczące inwestycji w badania i rozwój z założonym obniżeniem opodatkowania CIT do poziomu 5 proc. mają w końcu szansę stworzyć zachętę do relokacji do Polski funkcji R&D w koncernach transgranicznych.
Dr Irena Ożóg, partner zarządzający w Ożóg Tomczykowski
To bardzo korzystna zamiana, która będzie skutkowała dużymi oszczędnościami podatkowymi oraz wpłynie na rozwój działalności badawczo-rozwojowej w Polsce.
Ustawa o wsparciu nowych inwestycji
Wprowadza możliwość uzyskania zwolnienia z CIT i PIT w przypadku inwestycji na terenie całego kraju.
Dr Wojciech Sztuba
Nowa ulga w podatku dochodowym przypomina regulacje dotyczące specjalnych stref ekonomicznych. Jest to potężna zachęta inwestycyjna, która w zależności od rodzaju inwestycji może umożliwić nawet pełne zwolnienie z CIT/PIT przez 15 lat. W dodatku, w przeciwieństwie do SSE, ulga inwestycyjna nie podlega ograniczeniom terytorialnym.
Możliwość jednorazowego rozliczenia straty podatkowej w wysokości 5 mln zł
Dotychczasowe regulacje pozwalały na odliczenie straty najwcześniej po dwóch latach, bez względu na jej wysokość. Po zmianach jest to możliwe już po roku, jeżeli strata nie przekroczy 5 mln zł.
Dr Irena Ożóg
Zmiana pozytywnie wpłynie na płynność finansową przedsiębiorstwa.
Sprzedaż nieruchomości odziedziczonej w spadku
Pięcioletni termin na sprzedaż nieruchomości bez PIT liczy się od dnia jej nabycia przez spadkodawcę, a nie spadkobiercę.
Andrzej Nikończyk, partner w KNDP
Chodzi np. o sytuację, gdy umiera babcia, która miała nieruchomość ponad pięć lat. Wnuczka może od razu sprzedać nieruchomość bez PIT.
Konrad Turzyński, partner w KNDP
Jest to zmiana, która powinna mieć miejsce już dawno. Przywraca elementarną sprawiedliwość podatkową.
Brak konieczności sporządzania dokumentacji cen transferowych dla transakcji krajowych
Zwolnienie z obowiązku dokumentowania dotyczy transakcji zawieranych pomiędzy podmiotami krajowymi, w których żaden z podmiotów powiązanych nie jest zwolniony z opodatkowania oraz nie poniósł w danym roku straty podatkowej.
Konrad Turzyński
Zdjęcie z podatników tego uciążliwego obowiązku w sytuacjach, w których wiadomo, że podatek i tak jest płacony w kraju, ucieszy bardzo wielu podatników. Do tej pory sporządzenie dokumentacji było z pewnością przykrym obowiązkiem, którego podatnicy dokonujący transakcji z krajowymi podmiotami powiązanymi z pewnością chętnie się pozbędą.
Samochody osobowe – zwiększenie limitów amortyzacji i ubezpieczenia
Od 2019 r. limit amortyzacji w przypadku samochodów osobowych wzrośnie z 20 tys. euro (i odpowiednio 30 tys. euro dla pojazdów elektrycznych) do 150 tys. zł (i 225 tys. zł dla pojazdów elektrycznych). Podwyższony zostanie też limit wysokości składek na ubezpieczenie samochodu osobowego.
Łukasz Mazur, założyciel ECDP
Podwyższenie wskazanych limitów należy ocenić pozytywnie i jest to jedyna korzystna zmiana w zakresie rozliczania w kosztach podatkowych wydatków związanych z samochodami osobowymi. Stosowanie korzystnego, wyższego limitu dla samochodów elektrycznych uzależnione jest jednak od pozytywnej decyzji Komisji Europejskiej o zgodności pomocy publicznej przewidzianej w powyższych przepisach ze wspólnym rynkiem albo stwierdzenia przez Komisję Europejską, że przepisy te nie stanowią pomocy publicznej.
Ułatwienia w PIT dla małżonków i osób samotnie wychowujących dzieci
Będą mogli skorzystać z preferencyjnego rozliczenia w PIT, nawet jeśli złożą zeznanie PIT po terminie.
Prof. Jadwiga Glumińska-Pawlic, Uniwersytet Śląski w Katowicach, przewodnicząca Komisji Egzaminacyjnej ds. Doradztwa Podatkowego
To korzystna zmiana, usuwająca formalną przeszkodę do skorzystania z preferencji.
Nowa ulga termomodernizacyjna
Nowa ulga w PIT pozwalająca odliczyć wydatki (do kwoty 53 tys. zł) m.in. na ocieplenie domów jednorodzinnych, wymianę okien i drzwi.
Prof. Jadwiga Glumińska-Pawlic
To korzystna zmiana dla podatników realizujących termomodernizację domów.
BUBLE
Raportowanie schematów podatkowych
Promotorzy (doradcy podatkowi, radcy prawni i in.) oraz korzystający (podatnicy) będą musieli przesyłać fiskusowi informacje o schematach podatkowych.
Prof. Adam Mariański, przewodniczący Krajowej Rady Doradców Podatkowych, partner zarządzający w Mariański Group
Przepisy dotyczące raportowania są niejasne, nakładają obowiązki niemożliwe do wykonania, z ostrą odpowiedzialnością karną.
Dr Irena Ożóg
Definicja schematów podatkowych jest szeroka i dość generalna, co może rodzić wiele sporów z organami podatkowymi.
Andrzej Nikończyk, partner w KNDP
Niewiele wiadomo – choćby co ma być raportowane, a wychodzi na to, że nawet ulgi powinny być objęte tym obowiązkiem.
Łukasz Mazur
Jeśli nieprzejrzystość przepisów oraz brak właściwej analizy przez organy podatkowe już posiadanych informacji ma zostać wsparty tego rodzaju regulacjami, to taki poziom ustawodawstwa podatkowego należy ocenić negatywnie.
Exit tax dla osób fizycznych
Podatkiem od wyjścia zostaną w pewnym zakresie objęte również osoby fizyczne, a nie tylko prawne.
Prof. Adam Mariański
Przepisy chyba były pisane na kolanie, w dużym pośpiechu, w wielu sytuacjach nie znajdą więc zastosowania. Projektodawcy nie zauważyli np., że ustawy o PIT nie stosuje się do czynności objętych ustawą o podatku od spadków i darowizn.
Dr Irena Ożóg
Ustawodawca nakłada obowiązek natychmiastowej i bezwarunkowej zapłaty exit tax na osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, co może być niezgodne z dyrektywą ATAD.
Konrad Turzyński
Sposób sformułowania tych przepisów, brak precyzji nawet co do stawek oraz jawna sprzeczność z dotychczasowym orzecznictwem TSUE stawiają te przepisy w czołowej trójce najgorszych zmian wchodzących w życie w 2019 r. Jedynym pocieszeniem może być to, że dotkną relatywnie niewielką grupę osób.
Zmiany w podatku u źródła
Preferencje wynikające z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania zostaną przyznane po spełnieniu dodatkowych warunków i nie od razu.
Prof. Adam Mariański
Są to przepisy naruszające wiele umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, a przy tym tak sformułowane, że Ministerstwo Finansów już planuje odroczenie znowelizowanych regulacji dotyczących poboru podatku u źródła.
Dr Wojciech Sztuba
Ustawodawca wprowadził na 1,5 miesiąca przed wejściem w życie przepisy, których nie da się wykonać przed upływem minimum sześciu pierwszych miesięcy 2019 r. (np. uzyskanie opinii organu podatkowego umożliwiającej niepobieranie podatku od należności wypłacanych podmiotowi zagranicznemu, na której wydanie organ ma sześć miesięcy). Dopiero w drugiej połowie grudnia minister finansów wprowadził przepisy wykonawcze opóźniające moment stosowania nowych zasad. Cały ten obszar został jednak unormowany w sposób chaotyczny i niepotrzebnie restrykcyjny.
Konrad Turzyński
Jest to z pewnością temat, który będzie przysparzał nieprzespanych nocy podatnikom. Polskie regulacje w tym zakresie będą najbardziej uciążliwymi w całej UE i sprawią, że wielu podatników będzie musiało przenieść biznes związany z płatnościami za granicę. Inaczej albo wezmą na siebie ryzyko składania szczegółowych oświadczeń co do statusu ich kontrahentów, albo będą musieli dopłacić do biznesu, biorąc podatek u źródła na siebie.
Dr Irena Ożóg
Przy dużych kwotach będzie należało najpierw podatek wpłacić, a dopiero później ubiegać się o zwrot. To pogorszy płynność przedsiębiorstw, skomplikuje system podatkowy i będzie wymagało zatrudnienia kolejnych urzędników w celu weryfikacji podstawy do zwrotu.
9-proc. stawka CIT
Stawka CIT dla małych podatników i rozpoczynających działalność spadnie z 15 do 9 proc., ale jednocześnie zostanie ograniczony zakres tej preferencyjnej stawki. Mało tego, po przekroczeniu progu obrotów (1,2 mln euro) prawo do niższej stawki podatnik utraci w trakcie roku, a nie od kolejnego roku.
Prof. Jadwiga Glumińska-Pawlic
Jedynie pozornie jest to stawka atrakcyjna. De facto ograniczono zakres jej stosowania tak, by dotyczyła tylko podatników osiągających niewielką zyskowność. Natomiast mali podatnicy o zyskowności powyżej 33 proc. tracą, nowelizacja podwyższa bowiem stawkę podatku dochodowego z 15 proc. ponownie do 19 proc. Ponadto, patrząc ze strony beneficjenta, jego dochód pozostaje opodatkowany dwukrotnie – łącznie stawką 28 proc. (a u podatników, którzy nie skorzystają z nowej preferencji, na poziomie 38 proc.). W tej sytuacji w dalszym ciągu bardziej opłacalne będzie prowadzenie działalności w formie spółki cywilnej czy osobowej, jeśli weźmiemy pod uwagę opodatkowanie łącznie dochodu spółki i dywidendy wspólnika. Większość małych przedsiębiorców pozostanie więc przy opodatkowaniu swoich dochodów 19-proc. stawką liniową w PIT.
Danina solidarnościowa
Polega na wprowadzeniu dodatkowej stawki podatku w wysokości 4 proc. od nadwyżki ponad dochód w wysokości 1 mln zł.
Dr Wojciech Sztuba
Jest to kolejny przykład zmian dotkliwych dla podatników i procedowanych na kolanie. Nowe regulacje zawierają mnóstwo nieścisłości i będą powodować konieczność ich precyzowania lub interpretowania. Nie wiadomo np., czy przy ustalaniu dodatkowego 4-proc. podatku podatnik będzie miał możliwość rozliczenia strat z lat ubiegłych.
Nowe sankcje za uchylanie się od opodatkowania
Od 2019 r. mają obowiązywać dodatkowe, specjalne sankcje sięgające nawet 120 proc. kwoty podatku ustalonego w wyniku stwierdzenia zaległości wynikającej z obejścia prawa podatkowego.
Dr Wojciech Sztuba
Ustawodawca przekracza granice rozsądnego odstraszania podatników od optymalizacji podatkowej. Już obecnie klazula GAAR, czyli obejścia prawa w powiązaniu z niedziałającym systemem specjalnych interpretacji podatkowych (tzw. opinii zabezpieczających), w praktyce zatrzymała optymalizację i skłoniła wielu podatników do działań abolicyjnych. Dodatkowa eskalacja sankcji, w braku praktyki stosowania klauzuli GAAR, niepotrzebnie zwiększy ryzyko prowadzenia biznesu w Polsce. W przyszłości może zagrozić egzystencji wielu firm niekoniecznie z powodu omijania przez nie prawa, lecz np. na skutek błędów administracji skarbowej.
Dr Irena Ożóg
Zmiany w zakresie klauzuli obejścia prawa podatkowego i interpretacji podatkowych dadzą większe uprawnienia organom podatkowym do kwestionowania transakcji.
Nowe limity dla samochodów osobowych
Limit 150 tys. zł dotyczy również opłat z tytułu umów leasingu, najmu, dzierżawy (zawartych po 31 grudnia 2018 r.). Wprowadzono też ograniczenia dla wydatków eksploatacyjnych, jeśli auto jest używane dla celów mieszanych (tj. służbowych i prywatnych).
Prof. Jadwiga Glumińska-Pawlic
Złym rozwiązaniem są zmiany dotyczące rozliczania samochodów w działalności gospodarczej. Dla wielu podatników jest to jedyny środek trwały, który należy traktować jako narzędzie pracy. Powinien być zatem komfortowy i bezpieczny.
Łukasz Mazur
Wprowadzane od 2019 r. zmiany w rozliczaniu kosztów użytkowania samochodów osobowych wykorzystywanych w działalności gospodarczej rodzą różne pytania i wątpliwości. Dlaczego np. różnicuje się limity odpisów amortyzacyjnych i rat leasingowych dla samochodów elektrycznych oraz pozostałych samochodów, a składki ubezpieczeniowe od tych dwóch rodzajów samochodów obejmuje się już jednym (niższym) limitem? Także wprowadzenie domniemania wykorzystywania samochodów osobowych do celów niezwiązanych z prowadzoną działalnością (tylko dlatego, że podatnik nie prowadzi szczegółowej ewidencji przebiegu pojazdu) prowadzi do dalszych ograniczeń – wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów 25 proc. wydatków eksploatacyjnych (w tym m.in. paliwa) do samochodów osobowych.
Ceny transferowe – określanie dochodu podatników
Organy podatkowe mogą ustalać dochód z transakcji między podmiotami powiązanymi, jeśli zostały przeprowadzone na zasadach odbiegających od rynkowych. Wezmą przy tym pod uwagę faktyczny przebieg i okoliczności zawarcia i realizacji transakcji kontrolowanej oraz zachowanie stron transakcji.
Konrad Turzyński
Wśród wielu właściwych regulacji dotyczących cen transferowych zostały też przemycone takie, które są skrajnie niepokojące. Przykładem są przepisy (art. 23o ust. 2 i 3 ustawy o PIT oraz art. 11c ust. 2 i 3 ustawy o CIT), które dają organom kompetencje do dowolnego kwestionowania przychodów i kosztów podatników i arbitralnego ustalania dochodu. Te przepisy dają niczym nieograniczoną swobodę wszystkim urzędnikom w określaniu dochodu podatników dokonujących jakichkolwiek transakcji z podmiotami powiązanymi.©℗
