Subskrybuj nas na Youtube
Faktury, księgi rachunkowe oraz wyciągi bankowe w formie jednolitego pliku kontrolnego odgrywają coraz większą rolę w kontrolach skarbówki – wynika z danych przesłanych DGP przez MF.
/>
Rola JPK na żądanie jest coraz większa. W drugim kwartale 2018 r. fiskus prosił przedsiębiorców o przekazanie blisko pięć razy większej liczby takich plików niż w okresie od stycznia do marca.
Chodzi o sześć struktur (np. faktury, księgi rachunkowe, wyciągi bankowe, dane o stanie magazynu). Przedsiębiorcy muszą przesyłać je na żądanie skarbówki od 1 lipca (wcześniej było to obowiązkowe tylko dla dużych podmiotów, dla pozostałych – dobrowolne).
Przydatne narzędzie
Z danych Ministerstwa Finansów wynika, że fiskus chętnie korzystał z JPK na żądanie, jeszcze zanim stał się on obowiązkowy dla wszystkich firm.
– To narzędzie przydatne szczególnie w kontrolach zasadności zwrotów VAT. Urzędnicy żądają wówczas nie tylko faktur sprzedażowych, ale też np. ksiąg rachunkowych czy wyciągów bankowych – mówi Przemysław Grzanka, doradca podatkowy w zespole doradztwa podatkowego IT (ITBC) PwC.
Informacje z JPK na żądanie wbrew wcześniejszym obawom nie trafiają w próżnię. Fiskus efektywnie z nich korzysta. Świadczą o tym statystyki pobrań tych plików w zakończonych postępowaniach, kontroli i czynności sprawdzających (patrz infografika). Jeszcze w listopadzie 2017 r. jednostkom terenowym KAS przekazano podręcznik prowadzenia kontroli z wykorzystaniem JPK (zawierający m.in. zestaw skryptów do analizy pobranych danych).
JPK coraz częściej jest też wykorzystywany w kontrolach bieżących okresów rozliczeniowych. Potwierdza to treść notatki kieleckiej Izby Administracji Skarbowej, o której pisaliśmy w DGP z 9 sierpnia 2018 r. („Fiskus zaprzecza, że odwiedzi tylko majętnych”).
Zdaniem Przemysława Grzanki taki trend się utrzyma, a fiskus zajmie się teraz rozliczeniami największych podmiotów w 2017 r. Był to pierwszy rok obrotowy, za który takie podmioty przesyłały księgi rachunkowe w formacie JPK.
Typowanie do kontroli
Rośnie też rola JPK_VAT, czyli elektronicznej ewidencji zakupów i sprzedaży. Firmy przesyłają ją fiskusowi obowiązkowo co miesiąc. Tylko w pierwszym kwartale tego roku skarbówka dzięki informacjom z JPK_VAT wstrzymała podejrzane zwroty podatku na ponad 206 mln zł. Skutecznie namierzyła też majątek swoich dłużników i wyegzekwowała ponad 397 mln zł. To wnioski z informacji pokontrolnej Najwyższej Izby Kontroli z 24 lipca (nr LKI.410.005.01.2018).
Z danych zebranych przez NIK wynika również, że w okresie od stycznia do 20 czerwca tego roku informacje z repozytorium JPK (patrz ramka 1) pozwoliły fiskusowi opracować i skierować na poziom lokalny 32 pogłębione analizy dotyczące 38 podmiotów podejrzanych o udział w podatkowej karuzeli i 348 ich kontrahentów. W efekcie u podmiotów tych przeprowadzono czynności sprawdzające lub kontrole. Od lipca 2016 r. do września 2017 r. fiskus opracował 84 podobne analizy, czego skutkiem było 28 kontroli podatkowych.
W ocenie ekspertów dane nie imponują, jeśli porównać ponad setkę wniosków o kontrole do milionów plików przesłanych przez firmy.
– Wygląda na to, że resort finansów nie może pochwalić się dużą liczbą typowań do kontroli na podstawie JPK – mówi Marcin Madej, doradca podatkowego w Nip-Inspektor.pl. Zdaniem eksperta albo przestępcy ograniczają swoją działalność, albo algorytmy wykorzystywane przez MF wymagają dopracowania.
Będzie lepiej i dokładniej
Marcin Madej nie ma jednak wątpliwości, że statystyki poprawią się pod koniec roku.
– Uwzględnią bowiem wykorzystanie przez fiskusa mechanizmu podzielonej płatności i przepisów o STIR. To w połączeniu z danymi z JPK z pewnością przełoży się na ulepszenie algorytmów kontrolnych – spodziewa się ekspert.
Podobnego zdania jest Przemysław Grzanka.
– Dopiero od niedawna fiskus posiada zaawansowane mechanizmy typowania podmiotów do kontroli oraz szeroki dostęp do aktualnych informacji zarówno o podatnikach, jak i o przeprowadzanych przez nich transakcjach – komentuje ekspert.
Przewiduje też wzrost znaczenia takich narzędzi jak Repozytorium JPK (od początku roku zawiera dane z ewidencji VAT około 1,6 mln podatników) czy Analizator JPK, który umożliwia urzędnikom automatyczną identyfikację rozbieżności w rozliczeniach przedsiębiorcy i jego kontrahentów.
Koniec wyłudzeń i skuteczniejsza egzekucja
Krajowa Administracja Skarbowa posiada też narzędzia pozwalające urzędnikom badać zasadność zwrotu, o który wnioskuje mikroprzedsiębiorca. Chodzi o „Moduł Oceny Mikroprzedsiębiorcy”.
– Przy jego użyciu fiskus kwalifikuje najmniejsze firmy do określonej grupy ryzyka, a to przekłada się na ewentualne wstrzymanie zwrotu nadwyżki podatku naliczonego – mówi Przemysław Grzanka.
Z informacji pokontrolnych NIK wynika, że statystyki takich zwrotów szybko rosną. W I kwartale 2018 r. ich wartość przekroczyła 206 mln zł (od lipca 2016 r. do września 2017 r. niespełna 50 mln zł).
Wstrzymanie zwrotu nie musi automatycznie oznaczać, że wnioskował o niego podatkowy oszust. – MF powinien publikować informacje, ile z takich kwot faktycznie trafiło do nieuczciwych podmiotów – uważa Marcin Madej.
Rośnie też skuteczność fiskusa w egzekwowaniu długów podatkowych. Do 10 listopada 2017 r. dzięki jednolitym plikom kontrolnym odzyskano ponad 195 mln zł. W pierwszej połowie 2018 r. było to już ponad 397 mln zł. – Łatwy i szybki dostęp do danych na temat faktur, jaki daje JPK_VAT, umożliwia organom podatkowym zajęcie wierzytelności jeszcze przed ich faktyczną zapłatą przez kontrahenta dłużnika – podkreśla Przemysław Grzanka.
Repozytorium JPK umożliwia:
• przegląd i pobór plików JPK_VAT podatnika oraz jego kontrahentów,
• identyfikację określonych podmiotów wśród kontrahentów podatników, np. firm wykreślonych z rejestru VAT w Polsce oraz wybranych krajach UE objętych zgłoszeniami z Biura Wymiany Informacji Podatkowej,
• przeprowadzanie zautomatyzowanej oceny ryzyka podatnika (i jego kontrahentów) ubiegającego się o zwrot nadwyżki podatku naliczonego nad należnym, czy też przy rejestracji dla celów VAT,
• identyfikację wierzytelności podatników posiadających wymagalne zaległości podatkowe na potrzeby zastosowania środka egzekucyjnego bądź zabezpieczającego.
Analizator JPK pozwala na:
• szybką identyfikację niezarejestrowanych podmiotów wystawiających faktury VAT,
• identyfikację nieprawidłowości w rozliczeniach VAT przez uczciwe firmy.
