Subskrybuj nas na Youtube
Osoby, które zapomniały poinformować urząd skarbowy o majątku odziedziczonym po najbliższych i powinny zapłacić podatek, nie mogą liczyć na to, że im się upiecze, jeżeli nie uregulują zobowiązania. Organ podatkowy otrzymuje z sądu postanowienia o nabyciu spadku i z pewnością upomni się o zaległą daninę przed upływem okresu przedawnienia
Ten natomiast upływa po pięciu latach, licząc od końca roku, w którym powstał obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn. Przy czym przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn (art. 4a) przewidują zwolnienie z podatku dla najbliższej rodziny. Jeżeli bowiem dziedziczy: małżonek, zstępni (np. dzieci, wnuki), wstępni (tj. rodzice, dziadkowie), pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha, to osoby te mogą uzyskać całkowite zwolnienie z podatku z tytułu nabycia spadku. Nie dzieje się to jednak automatycznie. Osoby te muszą zgłosić jego nabycie (na formularzu SD-Z2) właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie sześciu miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego nabycie praw do spadku albo zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza.
– Zdarza się, że podatnicy o tym zapominają – twierdzi Konrad Zawada, rzecznik prasowy Izby Administracji Skarbowej w Krakowie.
Trzeba złożyć deklarację
W takiej sytuacji nabycie spadku podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych dla I grupy podatkowej. [tabela] W związku z tym podatnik musi złożyć we właściwym urzędzie skarbowym zeznanie o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych (SD-3) lub wspólne zeznanie podatkowe (druk SD-3 wraz z informacjami o pozostałych podatnikach SD-3/A). Do zeznania należy dołączyć dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania, czyli wartość rynkową otrzymanego spadku bądź darowizny oraz wykazanie długów i ciężarów obciążających nabycie (np. faktury związane z pokryciem kosztów pogrzebu czy koszty leczenia spadkodawcy). Wyjątkiem jest sytuacja, gdy spadkobierca dowiedział się o spadku po tym terminie (wskazanym w art. 4a ustawy). Wówczas formularz (zeznanie SD-3) musi przesłać w terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o nabyciu spadku. Musi jednak uprawdopodobnić te okoliczności.
– Jeżeli podatnik tego terminu nie dopilnował, to zwolnienie nie ma zastosowania. Nie da się w tej sprawie nic zrobić – podkreśla Konrad Zawada. Należy bowiem zauważyć, że sześciomiesięczny termin jest terminem prawa materialnego i nie podlega przywróceniu.
Nadzieja podatnika na przedawnienie może go natomiast drogo kosztować. Gdy fiskus dowie się o spadku, bo np. dostanie z sądu postanowienie stwierdzające jego nabycie (co czasem może potrwać nawet kilka lat), to upomni się o daninę, ponieważ obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się tego postanowienia. Wówczas organ wyda decyzję, w której ustali kwotę podatku do zapłacenia. Od jej doręczenia podatnik ma 14 dni na uregulowanie zobowiązania.
Grożą kary
– Za niezłożenie zeznania podatkowego SD i niewpłacenie kwot należnego podatku grożą też kary – przypomina Konrad Zawada.
Samo opóźnienie w złożeniu zeznania podatkowego o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych praw (SD-3) stanowi wykroczenie skarbowe określone w art. 56 par. 4 kodeksu karnego skarbowego. W 2018 r. kara (uzależniona jest od wysokości minimalnego wynagrodzenia) może być wymierzona w wysokości od 210 zł do 42 tys. zł, z tym że:
● kara grzywny w drodze mandatu karnego tylko w granicach od 210 zł do 4,2 tys. zł,
● kara wymierzona przez sąd w wyroku nakazowym nie może przekroczyć kwoty 21 tys. zł.
Ekspert podkreśla, że takie zachowanie może być także uznane za uchylanie się od opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn. Jedną z jego form jest niezłożenie deklaracji, co spowodowało narażenie na uszczuplenie podatku (art. 54 k.k.s.).
Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza pięciokrotności minimalnego wynagrodzenia w czasie popełnienia czynu zabronionego – czyn stanowi wykroczenie skarbowe (w 2018 r. ten próg wynosi 10 500 zł). Jeśli kwota narażenia na uszczuplenie przekracza tę kwotę, czyn stanowi przestępstwo skarbowe. Wówczas kary grzywny wahają się od 700 zł do 20,16 mln zł, z tym że kara wymierzona w wyroku nakazowym nie może przekroczyć 5,6 mln zł.
Dodatkowo za popełnienie przestępstwa skarbowego kodeks karny skarbowy przewiduje kary pozbawienia wolności, ograniczenia wolności oraz środki karne – ich katalog jest zawarty w art. 22 k.k.s.
Ponadto czynny żal złożony w tych sprawach może się okazać nieskuteczny, gdyż jednym z warunków zastosowania art. 16 k.k.s. jest brak u organu ścigania (naczelnik urzędu skarbowego) wyraźnie udokumentowanej wiadomości o popełnieniu czynu zabronionego, a organ taką wiadomość posiada w postaci wyroku przekazanego przez właściwy sąd – podkreśla Konrad Zawada.
Ulgi w spłacie
Często podatnicy zastanawiają się, czy mogą liczyć w takich przypadkach na ulgę w postaci zwolnienia z podatku. Jest na to jednak niewielka szansa. Tego typu preferencja jest przyznawana w wyjątkowych sytuacjach, gdy przemawia za tym ważny interes podatnika lub państwa.
Ponadto czasem urząd skarbowy wydaje decyzje w tym zakresie tylko formalnie. W przypadku podatku od spadków to gmina faktycznie ulgę przyznaje lub jej odmawia. Danina ta bowiem stanowi dochód gminy. Każda sytuacja rozpatrywana jest indywidualnie. Jednak w praktyce organy rzadko odstępują od poboru podatku. Nie można raczej na to liczyć np. w takich przypadkach, gdy podatnik ma własne mieszkanie i odziedziczył po rodzicach kolejne. Organy są bardziej skłonne do rozkładania zobowiązania na raty. ⒸⓅ
Podatek dla pierwszej grupy podatkowej*
| Kwota wolna (dla okresu pięcioletniego) | jeśli nadwyżka nad kwotę wolną: | ||
| nie przekracza 10 278 zł | przekracza 10 278 zł, ale nie jest to więcej niż 20 556 zł | przekracza 20 556 zł | |
| to podatek wynosi: | |||
| 9637 zł | 3 proc. od nadwyżki od kwoty wolnej | 308,30 zł oraz 5 proc. nadwyżki ponad 10 278 zł | 822,20 zł plus 7 proc. nadwyżki ponad 20 556 zł |
* małżonek; wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki); pasierb; ojczym; macocha; rodzeństwo; teściowie; zięć; synowa;
Podstawa prawna
Ustawa z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 644).
Ustawa z 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2226 ze zm.).
