Miasto nie jest podatnikiem VAT, gdy pobiera opłaty m.in. za pobyt dzieci w żłobkach oraz mieszkańców w domach pomocy społecznej – orzekł NSA.
Chodziło o opłaty pobierane przez Poznań za pobyt i wyżywienie dzieci w gminnych żłobkach oraz w domach pomocy społecznej, w miejskim ośrodku pomocy rodzinie, zespole dziennych domów pomocy i ośrodku dla bezdomnych.
Samorząd uważał, że we wszystkich tych przypadkach realizuje zadania publiczne, a więc nie działa jako podatnik VAT i nie powinien pobierać podatku od opłat. Tłumaczył, że o wysokości opłat za pobyt i wyżywienie dzieci w żłobku decyduje uchwała rada miasta i pokrywają one jedynie zwrot części kosztów, jakie miasto ponosi w związku ze swoimi zadaniami. A opłaty dotyczące pomocy społecznej mają charakter administracyjnoprawny, są nakładane w drodze decyzji, a ich wysokość, zasady ustalania i ewentualne zwolnienia wynikają z przepisów (m.in. ustawy o pomocy społecznej).
Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu stwierdził jednak, że w obu przypadkach miasto działa jako podatnik VAT, musi więc doliczać do opłat podatek. Uznał, że nie ma tu zastosowania wyłączenie wynikające z art. 15 ust. 6 ustawy o VAT. Mamy bowiem do czynienia z konkretnym, odpłatnym świadczeniem. Jest też bezpośredni związek między opłatą a usługami świadczonymi przez żłobek, dom opieki itd.
Z taką wykładnią nie zgodziły się sądy. WSA w Poznaniu wyjaśnił, że miasto działa w tych przypadkach jako organ władzy publicznej, a nie jako przedsiębiorca. Realizuje zadania nałożone przepisami i nie może odstąpić od ich realizacji. Pobierane opłaty mają więc charakter publicznoprawnych.
Uzasadniając wyrok NSA, sędzia Maria Dożynkiewicz dodała, że art. 13 dyrektywy VAT nie został prawidłowo wdrożony do art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, a przepis krajowy powinien być interpretowany zgodnie z dyrektywą. Z art. 13 dyrektywy wynika, że organy władzy i podmioty prawa publicznego nie są uznawane za podatników, nawet jeśli pobierają opłaty związane z działaniami jako organy władzy publicznej.
– Dyrektywa wskazuje więc, że organy publiczne nie są podatnikami VAT, nawet jeśli pobierają należności, opłaty i składki w związku z działaniami lub transakcjami – wyjaśniła sędzia Dożynkiewicz. Z drugiej strony – dodała – przepis dyrektywy pozwala uznać organy władzy publicznej za podatników, jeśli ich wykluczenie z kategorii podatników prowadziłoby do znaczących zakłóceń konkurencji. NSA uznał, że w tej sprawie takiego ryzyka nie ma.
Sędzia zwróciła też uwagę na to, że z VAT zwolnieni są również inni podatnicy prowadzący żłobki (art. 43 ust. 1 pkt 24 ustawy). – Nałożenie podatku na miasto kłóciłoby się ze zwolnieniem z VAT dla innych podmiotów – stwierdziła.
NSA nawiązał także do wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE z 12 maja 2016 r. (sygn. akt C-520/14), z którego wynikało, że opłaty za dowóz dzieci do szkół są wyłączone z VAT. Gmina, świadcząc taki dowóz na nierynkowych zasadach, nie działa bowiem jak przedsiębiorca.
Podobnie w sprawie opłat pobieranych przez gminne szkoły i przedszkola orzekł NSA w wyrokach z 9 czerwca 2017 r. (sygn. akt I FSK 1271/15, I FSK 1317/15).
ORZECZNICTWO Wyroki NSA z 14 grudnia 2017 r., sygn. akt I FSK 2196/15 oraz I FSK 2073/15.
