Jestem księgową w państwowej jednostce budżetowej. Czy w trakcie inwentaryzacji można likwidować środki trwałe? Spotkałam się z taką opinią, że to usprawni pracę. Czy jest to prawidłowe?
W celu zapewnienia sprawnego przebiegu inwentaryzacji przed przystąpieniem do jej przeprowadzenia trzeba sprawdzić, czy środki trwałe i pozostałe środki trwałe w użytkowaniu mają oznakowanie pozwalające na ich pełną identyfikację oraz ocenę przydatności. Jeśli nie, to należy je oznakować zgodnie z zasadami określonymi w instrukcji kontroli i obiegu dokumentów księgowych w danej jednostce. Ponadto należy ocenić przydatność poszczególnych składników majątkowych i dokonać likwidacji składników nienadających się do dalszego użytkowania z powodu uszkodzenia, zniszczenia lub wyeksploatowania, w trybie określonym np. w zarządzeniu gospodarowania majątkiem trwałym danej jednostki. Niestety bardzo często likwidowane są środki trwałe fizycznie, czego nie potwierdzają żadne dokumenty. Ponadto zdarza się, że nawet gdy takie sporządzono, to nie zostały przekazane do komórek prowadzących ewidencje.
Analizy majątku ruchomego należy dokonać z uwzględnieniem jego stanu technicznego oraz przydatności do dalszego użytkowania, zgodnie z obowiązującym od 7 kwietnia 2017 r. rozporządzeniem Rady Ministrów z 4 kwietnia 2017 r. w sprawie szczegółowego sposobu gospodarowania niektórymi składnikami majątku Skarbu Państwa (Dz.U. z 2017 r. poz. 729). Rozporządzenie stanowi wykonanie delegacji zawartej w art. 5 ust. 2 ustawy z 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym, która weszła w życie 1 stycznia 2017 r. Reguluje ono zasady gospodarowania składnikami rzeczowymi majątku ruchomego oraz prawami na dobrach materialnych. Zgodnie z nim przez zbędne składniki rzeczowe majątku ruchomego należy rozumieć takie, które:
a) nie są i nie będą mogły być wykorzystane w realizacji zadań związanych z działalnością jednostki, lub
b) nie nadają się do użytkowania ze sprzętem używanym w jednostce, a ich przystosowanie byłoby technicznie lub ekonomicznie nieuzasadnione, lub
c) nie nadają się do dalszego użytku, a ich naprawa lub dostosowanie byłyby ekonomicznie nieuzasadnione.
Przez zużyte składniki rzeczowe majątku ruchomego należy rozumieć zaś składniki:
a) mające wady lub uszkodzenia, których naprawa byłaby ekonomicznie nieuzasadniona, lub
b) zagrażające bezpieczeństwu użytkowników lub najbliższego otoczenia, lub
c) które całkowicie utraciły wartość użytkową, lub
d) które są technicznie przestarzałe, a ich remont byłby ekonomicznie nieuzasadniony.
Jednostka powinna na bieżąco analizować stan majątku ruchomego z uwzględnieniem jego stanu technicznego oraz przydatności do dalszego użytkowania. W przypadku stwierdzenia w toku bieżącej działalności albo w trakcie inwentaryzacji, że składniki rzeczowe majątku ruchomego spełniają ww. kryteria, jednostka powołuje komisję do oceny przydatności tych składników. W jej skład powinny wejść co najmniej trzy osoby spośród pracowników jednostki, przy czym skład komisji może być mniejszy, jeżeli liczba pracowników uniemożliwia powołanie składu trzyosobowego.
Następnie ta komisja powinna przedstawić propozycje dotyczące dalszego użytkowania albo zakwalifikowania tych składników do kategorii majątku zbędnego lub zużytego, z przeznaczeniem do zagospodarowania w sposób określony w par. 8 rozporządzenia. Komisja sporządza protokół z przeprowadzonej oceny. Do protokołu załącza się wykaz zużytych i zbędnych składników rzeczowych majątku ruchomego oraz zbędnych praw na dobrach niematerialnych, z propozycją sposobu ich zagospodarowania.
Przed inwentaryzacją warto też ustalić, czy osoby dysponujące poszczególnymi składnikami mienia jednostki przyjęły na piśmie materialną odpowiedzialność za te składniki. Wykonanie tych czynności może należeć np. do obowiązków kierowników komórek organizacyjnych, w gestii których znajdują się poszczególne składniki majątkowe jednostki.

Protokół likwidacji środków trwałych (środków trwałych w używaniu) powinien zawierać:

● datę zniszczenia,

● nazwę, rodzaj i cechy identyfikujące składnik majątku ruchomego,

● przyczynę zniszczenia,

● podpisy z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska osób upoważnionych do podpisywania protokołu.

Podstawa prawna
Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1047).