Czy podatnikom grozi 100-proc. sankcja VAT za małą, oczywistą pomyłkę na fakturze? Na to pytanie próbowaliśmy odpowiedzieć na łamach Podatków i Księgowości z 9 października („Za przestawione cyfry najwyższy wymiar kary” – DGP nr 195).
Przypomnijmy: chodzi przede wszystkim o sytuację, gdy na fakturze pojawiły się błędy czy oczywiste omyłki. Problem w tym, że przepis (art. 112c ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług; t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1221 ze zm.; dalej: ustawa o VAT) w przypadku faktur, do których zastosowanie ma 100-proc. sankcja, nie posługuje się takimi pojęciami. Co prawda, resort finansów w uzasadnieniu nowelizacji ustawy o VAT wprowadzającej sankcje (obowiązują od 1 stycznia 2017 r.) wyjaśnił, że ich „wprowadzenie nie ma na celu karania podatników za drobne pomyłki”, ale eksperci i przedsiębiorcy nie byli pewni, co i za jaki błąd grozi. Eksperci zgadzali się jedynie co do tego, że organy podatkowe w toku postępowania czy kontroli powinny ustalić intencje stron transakcji i przyczyny wystawienia faktury, której treść rozmija się z rzeczywistością, a karę wymierzać tylko wtedy, gdy chodzi o wyłudzenia VAT. Problem w tym, że ustawa o VAT nie nakazuje badać intencji podatników ani tego, czy byli oni świadomi, iż faktura jest fałszywa. Takie kwestie badane są natomiast w postępowaniach karnych skarbowych.
Fiskus coraz częściej korzysta z pozostałych struktur JPK

Zobacz również
O zajęcie stanowiska w tej sprawie poprosiliśmy Ministerstwo Finansów. Resort opowiedział się za stanowiskiem, które prezentowali eksperci, a więc że sankcja 100 proc. będzie stosowana jedynie w przypadku świadomego działania podatnika uczestniczącego w oszukańczej transakcji. Nie powinna mieć zastosowania do omyłki czy błędu na fakturze.

Stanowisko Ministerstwa Finansów z 16 października 2017 r.

Zgodnie z art. 112b ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o VAT, w przypadku stwierdzenia u podatnika nieprawidłowości skutkujących niewłaściwym rozliczeniem podatku, naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego określa prawidłowy sposób rozliczenia oraz ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 30 proc. stwierdzonej kwoty nieprawidłowości (zaniżenia zobowiązania albo kwoty zawyżenia zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe).

W przypadku gdy stwierdzone nieprawidłowości wynikają z faktur, które zostały wystawione przez podmiot nieistniejący, stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane - w części dotyczącej tych czynności podają kwoty niezgodne z rzeczywistością - w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie art. 58 i art. 83 Kodeksu cywilnego – w części dotyczącej tych czynności wysokość dodatkowego zobowiązania podatkowego w części dotyczącej podatku naliczonego wynikającego z powyższych faktur wynosi 100 proc. (art. 112c ustawy o VAT). Jednocześnie w myśl art. 112b ust. 3 pkt 2 lit. a ustawy o VAT dodatkowego zobowiązania podatkowego nie ustala się, gdy stwierdzone nieprawidłowości związane są z popełnionymi w deklaracji błędami rachunkowymi lub oczywistymi omyłkami. Powyższy przepis zatem dotyczy nieprawidłowości zaistniałych przy wypełnianiu deklaracji podatkowej.

Narzędzia informatyczne szeroko otworzyły oczy skarbówki
Narzędzia informatyczne szeroko otworzyły oczy skarbówki

Zobacz również

Należy zauważyć, że w uzasadnieniu do projektu ustawy z 1 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o VAT oraz niektórych innych ustaw, którą ponownie wprowadzono sankcje podatkowe (od 1 stycznia 2017 r.), wskazano: „Podwyższona stawka sankcji w wysokości 100 proc. w odniesieniu do określonych, wymienionych w art. 110b (w ostatecznej wersji ustawy – art. 112c) przypadków ma już na celu penalizację ewidentnych nadużyć dokonywanych przez podatników, świadomie biorących udział w oszukańczych transakcjach (co uzasadnia określenie sankcji tej wysokości – odpowiadającej wysokości uszczuplenia wpływu do budżetu). Podkreślić należy, że podwyższone sankcje nie będą stosowane wobec podatników biorących udział w takich transakcjach nieświadomie (podmioty takie często są wykorzystywane w takich procederach), tj. podatników działających w dobrej wierze (i orzecznictwo sądów krajowych oraz TSUE w tym zakresie znajdzie pełne zastosowanie)”. Tym samym w oparciu o cały zgromadzony w trakcie postępowania materiał będzie badane, czy zawyżenie VAT naliczonego miało charakter świadomego działania w oszukańczej transakcji (co skutkować będzie zastosowaniem 100-proc. sankcji), czy też nie miało takiego charakteru (co skutkować będzie zastosowaniem 30-proc. sankcji lub – na warunkach określonych w art. 112b ust. 2 – w wysokości 20 proc.). Ocena w tym zakresie ma charakter indywidualny (nie jest to automatyzm).