Ulgi w zapłacie podatków. Na co fiskus zgadza się najczęściej?

Z danych MF wynika, że urzędy częściej przyznają podatnikom ulgi w zapłacie VAT i w PIT niż w CIT. Pokazuje to udział wydanych decyzji pozytywnych w rozstrzygnięciach wydanych w danym roku i odnośnie do danego podatku.

Jakie ulgi w zapłacie podatków

Chodzi o ulgi w spłacie zobowiązań, które skarbówka przyznaje na podstawie art. 67a–67e ordynacji podatkowej. O co mogą ubiegać się podatnicy?

Jeśli nie minął jeszcze termin zapłaty podatku, można wnioskować o:

• odroczenie tego terminu lub
• rozłożenie zapłaty podatku na raty.

Jeśli powstała już zaległość podatkowa, można starać się o:

• odroczenie lub rozłożenie na raty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub
• odroczenie lub rozłożenie na raty odsetek od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek,
• umorzenie w całości lub w części zaległości podatkowych, odsetek za zwłokę lub opłaty prolongacyjnej.

W czasie pandemii

Najwięcej ulg w spłacie danin zostało przyznanych w czasie pandemii COVID-19,, czyli w latach 2020–2022. Wówczas, z powodu utrudnień w prowadzeniu biznesu, przedsiębiorcy znaleźli się w trudnej sytuacji finansowej, a samo Ministerstwo Finansów uznało rozpatrywanie wniosków o ulgę w zapłacie podatków za priorytet administracji skarbowej. W tym celu resort wysłał do naczelników urzędów skarbowych specjalne pismo, aby załatwiali tego rodzaju sprawy bez zbędnej zwłoki.

Tak się faktycznie stało. Podatnicy mogli wówczas liczyć szczególnie na odroczenie płatności lub rozłożenie jej na raty, a najwięcej wydanych wtedy decyzji w tym zakresie dotyczyło VAT.

Rekordowy pod tym względem był rok 2020. Urzędy skarbowe wydały wtedy 31 334 rozstrzygnięcia dotyczące rozłożenia na raty CIT, PIT i VAT lub zaległości w tych podatkach, z czego prawie 92 proc. było pozytywnych dla podatników.

Najwięcej decyzji dotyczyło wtedy odroczenia płatności VAT – 23 432, z czego prawie 94 proc. było korzystnych dla podatników. W sprawie rozłożenia tego podatku na raty zapadło 16 895 decyzji, z czego prawie 93 proc. – na korzyść wnioskujących.

US rozkłada na raty

– Również obecnie wnioski o rozłożenie podatku na raty czy odroczenie zapłaty podatku są akceptowane w większości przypadków – zauważa Michał Goj, doradca podatkowy, partner w zespole postępowań podatkowych i sądowych EY (patrz: opinia w ramce).

W I półroczu 2025 r. w kwestii rozłożenia podatku lub zaległości na raty fiskus wydał 11,3 tys. decyzji, z czego prawie cztery piąte było pozytywnych. Należy jednak zwrócić uwagę na to, że podatnicy składają obecnie znacznie mniej wniosków o ulgi w zapłacie podatków niż z okresie pandemicznym.

Również stosunek korzystnych decyzji do niekorzystnych (w przypadku odroczenia lub rozłożenia na raty) nie jest już tak imponujący jak w czasie pandemii. W I półroczu 2025 r. urzędy skarbowe wydały 11 290 decyzji w sprawie rozłożenia na raty CIT, PIT i VAT lub zaległości w tym zakresie, z czego 77 proc. było na korzyść podatników. Najwięcej korzystnych rozstrzygnięć w tym zakresie dotyczyło PIT – 4477.

Podobnie było w dwóch wcześniejszych latach. W całym 2024 r. urzędy wydały niespełna 21 tys. decyzji, a w 2023 r. ponad 22 tys., a procent korzystnych rozstrzygnięć był podobny, co w 2025 r. (+/- 1 pkt proc.).

...odracza płatności...

Znacznie rzadziej podatnicy występują o odroczenie płatności niż o rozłożenie na raty. W I półroczu 2025 r. urzędy skarbowe wydały w tym zakresie zaledwie 1367 decyzji, z tego trzy piąte były pozytywne dla podatników. W tym zakresie najwięcej wniosków dotyczyło VAT. Fiskus wydał w tym zakresie 958 decyzji, w tym 583 pozytywnych.

We wcześniejszych latach było ich trochę więcej (patrząc proporcjonalnie do całego roku). I tak w 2024 r. urzędy wydały 2992, a w 2023 r. 3759. W obu tych latach około trzech piątych rozstrzygnięć było pozytywnych.

...i umarza podatek

Fiskus niechętnie zgadza się natomiast na umorzenie podatków, bo – jak podkreśla Michał Goj – wiąże się to z utratą dochodu publicznego i naruszeniem zasady powszechności opodatkowania. – Dlatego umorzenie musi być szczególnie uzasadnione – mówi ekspert.

Na 1364 decyzji wydanych w tej kwestii w I półroczu 2025 r. niespełna 18 proc. było pozytywnych dla podatników. Porównywalna sytuacja (patrząc proporcjonalnie do całego roku) była w latach 2024 i 2023, bo w każdym z tych dwóch lat fiskus wydał po ok. 2,7 tys. wszystkich rozstrzygnięć, z tego pozytywnych było 17 proc.

Podobnie było nawet w okresie pandemii. Wprawdzie liczba wydanych wtedy decyzji była znacznie wyższa – w 2020 r. urzędy wydały ich 6111, ale na umorzenie zgodzono się tylko w niespełna 19 proc. przypadków.

Będzie zmiana przepisów

W zakresie przyznawania ulg w zapłacie podatków będą zmiany. Od 1 lipca 2026 r. urzędy skarbowe mają zyskać prawo do umorzenia podatku jeszcze przed terminem jego płatności – wynika z projektu nowelizacji ordynacji podatkowej (nr UD196), który został już skierowany do rozpatrzenia przez Stały Komitet Rady Ministrów.

Musi być ważny interes

Przypomnijmy, że warunkiem udzielenia ulg jest „ważny interes podatnika lub interes publiczny”. I to się nie zmieni. Pojęcia te nie są uregulowane w przepisach. Spełnieniem tej drugiej przesłanki może być – jak wyjaśnia Michał Goj – np. realizacja zasady sprawiedliwości opodatkowania czy zasady zaufania do organów państwa.

– Umorzenie zaległości podatkowej może być uzasadnione np. tym, że podatnik został wprowadzony w błąd co do stanu jego rozliczeń – czy to przez urzędnika, czy to np. w oficjalnej broszurze. W takiej sytuacji nałożenie podatku po latach i to z wysokim oprocentowaniem jest zwyczajnie sprzeczne z poczuciem sprawiedliwości – wyjaśnia ekspert. ©℗

Ulga może być też, gdy podatnik został wprowadzony w błąd

Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych nie mają charakteru powszechnego i nie powinny go mieć. Nie oznacza to jednak, że są niedostępne. Dobrze udokumentowany wniosek, oparty na realnych przesłankach, może spotkać się z pozytywną decyzją organu.

Widać to było szczególnie w okresie pandemii, gdy – co trzeba przyznać – organy podatkowe stawały często na wysokości zadania i pozytywnie rozpatrywały wnioski. Z danych MF wynika, że również obecnie wnioski o rozłożenie podatku na raty czy odroczenie zapłaty podatku są akceptowane w większości przypadków, choć na pewno nie ma tu automatyzmu. Należy pamiętać, że umorzenie zobowiązania to znacznie bardziej wymagająca forma ulgi – wiąże się ona z utratą dochodu publicznego i naruszeniem zasady powszechności opodatkowania, dlatego musi być szczególnie uzasadniona.

Umorzenie zaległości podatkowej może być uzasadnione np., gdy podatnik został wprowadzony w błąd co do stanu jego rozliczeń – czy to przez urzędnika, czy np. oficjalną broszurę. W takiej sytuacji nałożenie podatku po latach i to z wysokim oprocentowaniem jest zwyczajnie sprzeczne z poczuciem sprawiedliwości. Warto też odczarować przekonanie, że ulga przysługuje wyłącznie w przypadku braku środków na zapłatę podatku. Równorzędną przesłanką do przyznania ulgi jest interes publiczny – np. realizacja zasady sprawiedliwości opodatkowania czy zasady zaufania do organów państwa. Wbrew powszechnemu przekonaniu orzecznictwo sądów wskazuje na ograniczenie swobody organów podatkowych w zakresie decyzji o ulgach. Trzeba pamiętać, że odnośnie do przedsiębiorców ograniczeniem w korzystaniu z ulg mogą być limity pomocy publicznej. Również w tym przypadku lepszym pomysłem może być rozłożenie podatku na raty niż umorzenie zobowiązań podatkowych. ©℗