- Wykroczenie a przestępstwo skarbowe
- Kara za wykroczenia skarbowe od 1 stycznia 2026 r.
- Czym jest przestępstwo skarbowe
- Kary za przestępstwa skarbowe w 2026 r.
- Przykłady przestępstw skarbowych - poważne naruszenia prawa
Od 1 stycznia 2026 roku nastąpi zaostrzenie sankcji za przestępstwa i wykroczenia skarbowe. Zmiana ta wynika bezpośrednio z podwyżki minimalnego wynagrodzenia za pracę, które wówczas wzrośnie z 4666 zł brutto do 4806 zł brutto, co bezpośrednio wpływa na wysokość kar w Kodeksie karnym skarbowym.
Wykroczenie a przestępstwo skarbowe
W polskim porządku prawnym nieprawidłowości w zakresie zobowiązań podatkowych podlegają precyzyjnemu podziałowi na wykroczenia skarbowe i poważniejsze przestępstwa skarbowe. Wykroczenia stanowią kategorię mniej dotkliwych czynów zabronionych, za które przewidziana jest przede wszystkim kara grzywny. Kompleksowe uregulowanie tych kwestii, wraz z definicją i konsekwencjami, zawiera się w kluczowym akcie prawnym: Kodeksie karnym skarbowym (ustawa z dnia 10 września 1999 roku).
Kodeks karny skarbowy (KKS) precyzyjnie rozdziela czyny zabronione na przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe, różnicując je głównie pod względem zagrożenia karnego i wartości szkody.
- Przestępstwo skarbowe to poważniejszy czyn, zagrożony karami grzywny orzekanej w stawkach dziennych, a także karą ograniczenia lub pozbawienia wolności.
- Wykroczenie skarbowe to lżejszy czyn, zagrożony wyłącznie karą grzywny określoną kwotowo. Kwalifikacja ta ma zastosowanie, gdy kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej (lub wartość przedmiotu czynu) nie przekracza pięciokrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę.
W świetle zmian wynikających z podwyżki płacy minimalnej, wartość graniczna pomiędzy wykroczeniem a przestępstwem skarbowym wyniesie od 1 stycznia 2026 r. – 24 030 zł.
Kara za wykroczenia skarbowe od 1 stycznia 2026 r.
Kara grzywny za wykroczenie skarbowe jest ustalana kwotowo. Maksymalne i minimalne wysokości kar grzywny za wykroczenia skarbowe:
- kara grzywny może być wymierzona w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, chyba że k.k.s. stanowi inaczej, czyli: w 2026 r. od 480,60 zł do 96 120 zł,
- mandatem karnym można nałożyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, czyli maksymalnie: w 2026 r. do 24 030 zł,
- wyrokiem nakazowym można wymierzyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających dziesięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, czyli maksymalnie: w 2026 r. do 48 060 zł,
Zarówno przy wymierzaniu kary grzywny wyrokiem, jak i przy jej nakładaniu w drodze mandatu karnego, organ orzekający jest zobowiązany do uwzględnienia stosunków majątkowych i rodzinnych sprawcy, a także jego faktycznych dochodów i możliwości zarobkowych.
Ważne
Od 1 stycznia 2026 roku najniższa grzywna za wykroczenie skarbowe wyniesie 480,60 zł, a najwyższa 96 120 zł.
Typowe wykroczenia skarbowe obejmują:
- nieterminowe złożenie deklaracji (np. PIT lub VAT),
- nieprzechowywanie dokumentacji księgowej (np. ksiąg rachunkowych, faktur) w miejscu lub przez czas określony przepisami prawa,
- błędne zastosowanie ulgi podatkowej,
- uporczywe niewpłacanie podatku w terminie,
- organizację gier hazardowych (udział w grach hazardowych osób niepełnoletnich),
- brak zgłoszenia darowizny organom skarbowym,
- drobne uchybienia w prowadzeniu ewidencji (np. pominięcie rejestracji transakcji na kasie fiskalnej).
W takich przypadkach organy skarbowe często korzystają z uprawnienia do nałożenia mandatu karnego, co pozwala na szybkie zakończenie sprawy bez konieczności wszczynania długotrwałego postępowania sądowego.
Organem uprawnionym do nałożenia mandatu jest, między innymi, naczelnik urzędu skarbowego. Warto jednak pamiętać, że podatnik ma prawo odmówić jego przyjęcia – w takiej sytuacji sprawa zostaje automatycznie skierowana na drogę postępowania sądowego.
Czym jest przestępstwo skarbowe
Przestępstwo skarbowe, zgodnie z art. 53 § 1 i 2 Kodeksu karnego skarbowego (KKS), stanowi poważne naruszenie przepisów prawa finansowego. Jest to czyn o charakterze finansowym, dotyczący zobowiązań publicznoprawnych (takich jak podatki czy cła), który wiąże się ze znacznie surowszymi sankcjami niż wykroczenie. Za popełnienie przestępstwa skarbowego grozi nie tylko kara grzywny w stawkach dziennych, ale także, w zależności od wagi czynu, kara ograniczenia wolności, a nawet kara pozbawienia wolności.
Wymierzając karę grzywny za przestępstwo skarbowe, sąd obligatoryjnie ustala zarówno liczbę stawek dziennych, jak i wysokość jednej stawki. Minimalna liczba stawek wynosi 10, natomiast maksymalna to 720, o ile KKS nie stanowi inaczej.
W przypadku wyroku nakazowego dopuszczalne jest wymierzenie kary grzywny nieprzekraczającej 200 stawek dziennych, chyba że ustawa przewiduje karę łagodniejszą.
Ustalając wysokość stawki dziennej, sąd każdorazowo musi brać pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste i rodzinne, stosunki majątkowe oraz realne możliwości zarobkowe. Co kluczowe, stawka dzienna ma ściśle określone granice: nie może być niższa niż jedna trzydziesta części minimalnego wynagrodzenia za pracę ani przekroczyć jej czterystukrotności.
Kary za przestępstwa skarbowe w 2026 r.
Jak wygląda to w praktyce? Skoro najniższe wynagrodzenie zostało określone na kwotę 4806 zł, od 1 stycznia 2026 r. stawka dzienna wynosi od 160,20 zł do 64 080 zł. Kara grzywny nie może być niższa niż 1602 zł.Maksymalna wysokość kary grzywny wynosi zaś 46 137 600 zł. Z kolei maksymalna grzywna wymierzona wyrokiem nakazowym może wynieść 12 816 000 zł.
Przykłady przestępstw skarbowych - poważne naruszenia prawa
Podatnicy powinni być świadomi, że od 2026 roku konsekwencje nawet drobnych uchybień formalnych będą znacznie dotkliwsze finansowo. W odróżnieniu od wykroczeń, przestępstwa skarbowe to czyny o dużej szkodliwości, najczęściej związane z celowym działaniem na szkodę Skarbu Państwa.
Typowe i najpoważniejsze przestępstwa skarbowe obejmują:
- zatajenie dochodu w złożonej deklaracji podatkowej lub niezłożenie jej mimo uzyskania wysokiego dochodu,
- długotrwałe i uporczywe niewpłacanie należnych podatków w dużej wysokości,
- przeciwko obowiązkom podatkowym i rozliczeniom z tytułu dotacji lub subwencji – np. nieujawnienie przedmiotu lub podstawy opodatkowania, oszustwo podatkowe,
- nieprowadzenie lub nierzetelne prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób uniemożliwiający prawidłowe ustalenie podstawy opodatkowania (tzw. przestępstwo "fałszu księgowego"),
- wyłudzenie nienależnego zwrotu podatku VAT (jedna z najsurowiej karanych form przestępczości skarbowej),
- przemyt towarów akcyzowych (np. papierosów, alkoholu) bez wymaganych znaków akcyzy,
- niezłożenie wymaganych informacji o dużym znaczeniu dla kontroli skarbowej (np. schematów podatkowych MDR lub dokumentacji cen transferowych),
- prowadzenie gier hazardowych bez wymaganego zezwolenia.
Prezydenckie weto utrzymuje surowe kary skarbowe
Przypomnijmy, w sierpniu 2025 roku Prezydent Karol Nawrocki zawetował nowelizację Kodeksu karnego skarbowego (KKS) oraz Ordynacji podatkowej, która miała na celu obniżenie kar za tzw. przestępstwa skarbowe o charakterze formalnym.
Prezydent stanowczo uzasadnił swoją decyzję na konferencji prasowej, mówiąc: „Nie godzę się na to, aby w dramatycznej sytuacji polskich finansów publicznych obniżać kary za przestępstwa finansowe”.
Projekt, przyjęty przez Radę Ministrów w maju, miał złagodzić sankcje za czyny, które nie powodują bezpośrednich strat w podatkach. Dotyczyło to m.in. opóźnień lub niezłożenia obowiązkowych informacji podatkowych, takich jak dokumentacja cen transferowych czy dane dotyczące estońskiego CIT.
Nowelizacja zakładała znaczące obniżki maksymalnych grzywien orzekanych przez sąd:
- Maksymalny wymiar kary miał spaść z 720 stawek dziennych (obecnie do ok. 44,8 mln zł) do 480 stawek dziennych (do ok. 29,9 mln zł).
- W innej kategorii kar limit miał spaść z 240 stawek dziennych (do ok. 14,9 mln zł) do 120 stawek dziennych (do ok. 7,5 mln zł).
Ponadto, zawetowana ustawa miała znieść obowiązek zgłaszania osób odpowiedzialnych za pobieranie i wpłacanie podatków przez płatników/inkasentów, a także uchylić karę za naruszenie tego obowiązku. W efekcie weta, surowsze kary i obowiązki administracyjne zostały utrzymane.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy.