Połączenie administracji podatkowej, kontroli skarbowej i Służby Celnej ma, zgodnie z uzasadnieniem ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej (KAS), zabezpieczyć finanse kraju i poprawić skuteczność ściągalności podatków. Co to oznacza? KAS to przede wszystkim gruntowna zmiana struktur organów skarbowych, nowe zasady kontrolowania podatników i szereg uprawnień dla urzędników.

Czy zmiana jest potrzebna?

Ustawodawcy argumentując zasadność wprowadzanej reformy administracji skarbowej wytykają błędy towarzyszące dotychczasowej strukturze. Ta do czasu wejścia w życie ustawy o KAS składała się z administracji podatkowej, Służby Celnej i kontroli skarbowej. Każda z instytucji dzieli się kolejno na podrzędne jej organy. Według ministerstwa taka struktura powoduje rozproszenie i uniemożliwia spójne wykonywanie działań. Taki stan rzeczy funkcjonuje od ponad 30 lat. Mowa także o powielaniu niektórych działań powyższych jednostek i generowaniu większych kosztów. Jak wskazują ustawodawcy, utrzymanie stanu, w którym administracja podatkowa, celna i skarbowa nie działa według jednolitych procedur nie poprawia ściągalności należnych podatków czym naraża na stratę budżet państwa.

Czy jesteś gotowy na zmiany w podatkach? Sprawdź się>>

Czym zajmie się KAS?

Organ, którego szefem został Marian Banaś, zajmie się głównie obsługą dużych podatników, także w zakresie informacji podatkowej i celnej oraz szeroko rozumianym zapobieganiem przestępczości (m.in. wyłudzeniom VAT). Art. 2 ustawy szczegółowo wskazuje na zdania KAS. Ustawodawcy wymieniają tu m.in. realizację polityki celnej, przeciwdziałanie praniu pieniędzy i zwalczanie przestępstw skarbowych. Zadaniem nowego organu będzie także kontrola rezydentów i nierezydentów w zakresie prawa dewizowego, a także ściganie sprawców nadużyć podatkowych.

Struktura KAS

Na skonsolidowany organ składa się 16 izb skarbowych, 400 urzędów i urzędy celno-skarbowe liczące 204 oddziały. Dyrektor izby administracji skarbowej będzie nadzorować zadania wykonywane przez naczelników urzędów skarbowych i naczelnika urzędu celno-skarbowego. Naczelnicy urzędów skarbowych przejmą kompetencje obecnie funkcjonujących naczelników urzędów skarbowych i naczelników urzędów celnych. Ich zadania będą związane m.in. z poborem podatków, należności celnych, opłat oraz niepodatkowych należności budżetowych (oraz innych należności na podstawie odrębnych przepisów czy też egzekucji administracyjnej należności pieniężnych). To oni będą odpowiedzialni za obsługę i wsparcie podatników. Z kolei zadania naczelnika nowo powstałego urzędu celno-skarbowego to m.in. kontrola celno-skarbowa, ustalanie i określanie podatków, opłat i niepodatkowych należności budżetowych (oraz innych należności na podstawie odrębnych przepisów) czy obejmowanie towarów procedurami celnymi.

Nowa KAS, ale ordynacja podatkowa też będzie stosowana>>

Obsługa podatników w ramach KAS

Zgodnie z art.29 ustawy, obsługa podatników ma opierać się m.in. na przyjmowaniu podań i deklaracji, wydawaniu zaświadczeń oraz udzielaniu wyjaśnień w zakresie przepisów prawa podatkowego i udzielaniu informacji w zakresie wypełnienia deklaracji. Podatnicy niezmiennie będą mogli załatwić swoje sprawy w jednym z 50 puntach na terenie kraju we właściwym urzędzie skarbowym. Nie zmienią się też numery rachunków bankowych, na które wpłacane są podatki, opłaty, niepodatkowe należności budżetowe, należności celne oraz inne opłaty związane z przywozem i wywozem towarów.

Konstytucja biznesu a KAS

Reforma administracji skarbowej, jak zapowiedziano, ma respektować zasady Konstytucji Biznesu. Oznacza to, że podatnicy podczas rozpatrywania spraw z ich udziałem mogą liczyć korzystną interpretację przepisów i przestrzeganie przez urzędników zasady domniemania uczciwości przedsiębiorcy. Naczelną ideą Konstytucji Biznesu jest jednak twierdzenie, że „co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone”. Nie unikną oni jednak kontroli…

Jakie zmiany w podatkach przyniesie „Konstytucja biznesu"? Sprawdź>>

Kontroli będzie mniej, ale będą skuteczniejsze

Kontrole, choć będzie ich mniej, mają być bardziej dochodowe. „Będziemy chodzić na kontrole tylko tam, gdzie to będzie konieczne na podstawie przeprowadzonej analizy ryzyka” – mówił szef KAS Marian Banaś. Ministerstwo porównało wyniki kontroli skarbowej z ubiegłych lat. Statystyki wskazują, że kontrole w pierwszych trzech kwartałach 2016 roku zasiliły budżet państwa o ponad 1,5 mld złotych. W analogicznym okresie w 2015 roku, do budżetu wpłynęło 870 mln złotych, choć liczba kontroli w tych latach była zbliżona. Ustawodawcy stawiają na uprzednią analizę wystąpienia praktyk szkodliwych dla systemu podatkowego. Wówczas przesłanką do wszczęcia kontroli będzie np. wystawianie „pustych” faktur, czy zaniechanie składania stosownych deklaracji. Przyznanie poszczególnym organom KAS określonych uprawnień o charakterze kontrolnym, czy operacyjno-rozpoznawczym ma przede wszystkim na celu zwalczanie szarej strefy gospodarczej oraz skuteczne ściganie najpoważniejszych przestępstw o charakterze finansowym. Efekt ma zadowolić wszystkich. Jak wskazują ustawodawcy, działanie KAS ma służyć nie tylko budżetowi państwa, ale też przedsiębiorcom dbając tym samym o ochronę uczciwej konkurencji i zwiększając pewność obrotu gospodarczego.

Kontrola z zaskoczenia

Od 1 marca podatnik nie dowie się o zamiarze wszczęcia kontroli. Dowie się o niej z momencie jej rozpoczęcia gdy otrzyma upoważnienie do prowadzenia kontroli. Zgodnie z art. 62 ustawy wszczęcie kontroli celno-skarbowej następuje z urzędu, na podstawie upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej udzielonego kontrolującemu, a datą wszczęcia kontroli celno-skarbowej jest dzień doręczenia upoważnienia do jej przeprowadzenia. W przypadku podejrzenia, że nie są przestrzegane przepisy oraz okoliczności faktyczne uzasadniają niezwłoczne przeprowadzenie kontroli celno-skarbowej, jest ona wszczynana na podstawie okazywanej legitymacji służbowej. Kontrola powinna być zakończona bez zbędnej zwłoki, jednak zgodnie z przepisami, nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia jej wszczęcia. O każdym przypadku niezakończenia kontroli celno-skarbowej we właściwym terminie zawiadamia się pisemnie kontrolowanego, podając przyczyny przedłużenia terminu zakończenia kontroli celno-skarbowej i wskazując nowy termin jej zakończenia.

Nowe uprawnienia urzędników

Ustawa o KAS daje urzędnikom nowe narzędzia celem skutecznej kontroli. Od 1 marca w ramach prowadzonych czynności kontrolnych, pracownicy KAS będą mogli żądać udostępnienia dokumentów związanych z przedmiotem kontroli, ale także tych, które dotyczą okresu nieobjętego kontrolą oraz dokumentów poufnych. Urzędnicy będą mieli także prawo skontrolować podatnika w urzędzie celno-skarbowym, w siedzibie firmy, miejscu prowadzenia lub przechowywania ksiąg podatkowych oraz „w każdym innym miejscu związanym z prowadzoną przez kontrolowanego działalnością, w tym w lokalu mieszkalnym lub w miejscach, w których mogą się znajdować urządzenia, towary lub dokumenty dotyczące tych urządzeń, towarów lub czynności podlegających kontroli.” Do listy uprawnień urzędniczych zaliczono także żądanie udostępnienia towarów, pojazdów, środków łączności i urządzeń technicznych gdy jest to niezbędne do przeprowadzenia kontroli.

Reforma KAS: Nowe uprawnienia urzędników mogą zaskoczyć przedsiębiorców>>

14 dni na korektę deklaracji

Choć podatnik nie będzie miał czasu, by przygotować się do kontroli, to przysługuje mu prawo złożenia korekty deklaracji. Zgodnie z nowymi przepisami, podatnikowi przysługiwać będzie 14 dni od dnia doręczenia upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej prawo do skorygowania deklaracji w zakresie objętym tą kontrolą. Korekta złożona po tym terminie, nie wywoła skutków prawnych, czyli nie będzie brana pod uwagę przez organ kontrolujący.

Odwołania od decyzji naczelnika urzędu celno-skarbowego będzie rozpatrywał ten sam organ

Zgodnie z art. 83 ustawy od decyzji naczelnika urzędu celno-skarbowego, podatnikowi przysługuje odwołanie do naczelnika urzędu celno-skarbowego, który wydał decyzję. Zachowana zostanie zatem zasada dwuinstancyjności postępowania, jednak podatnik nie będzie miał do czynienia z organem wyższego stopnia, w stosunku do tego, który pierwotnie wydał decyzję w sprawie.