Organy skarbowe będą zobowiązane udzielać rzecznikowi praw podatnika żądanych przez niego informacji i wyjaśnień oraz zapewniać dostęp do akt i dokumentów prowadzonych spraw.
Zadaniem rzecznika praw podatnika (RPP) będzie badanie, czy wskutek działania lub zaniechania organów skarbowych nie nastąpiło naruszenie prawa czy zasad współżycia społecznego i sprawiedliwości społecznej. Rzecznik zostanie powołany przez Sejm za zgodą Senatu – na wniosek marszałka Sejmu albo grupy 35 posłów. Będzie organem kadencyjnym, który sprawuje urząd przez 5 lat, co najwyżej przez jedną kadencję. Takie regulacje zawiera poselski projekt ustawy o RPP, który został skierowany do I czytania na posiedzeniu Sejmu. By zachować swoją niezależność, będzie podlegał kontroli sejmowej. Według wnioskodawców, koszty funkcjonowania biura RPP nie powinny przekraczać obecnych kosztów funkcjonowania biura rzecznika praw dziecka (około 7 mln zł).
– Jeśli rzecznik faktycznie będzie bronił podatników przed bezkarnym nadużywaniem kompetencji przez urzędników i będzie miał siłę sprawczą, by wpływać na ich postępowanie, nie są to wysokie koszty. W praktyce zdarzają się przypadki, że urzędnicy zajmują konta firmy, a to z kolei skutkuje wypowiedzeniem umów kredytowych i w końcowym efekcie upadłością firmy – tłumaczy Tomasz Michalik, przewodniczący Krajowej Rady Doradców Podatkowych, partner w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy.
Projekt ustawy o RPP wyposaża rzecznika w wiele kompetencji. Będzie on mógł podejmować działania na wniosek podatników, rzecznika praw obywatelskich oraz z własnej inicjatywy. Podatnicy będą mogli wnosić swoje wnioski pisemnie, jak również za pomocą telefaksu czy e-maila oraz ustnie do protokołu. W dodatku występując do RPP, nie trzeba będzie wpłacać opłaty skarbowej. Rzecznik podejmie sprawę, jeżeli poweźmie uzasadnioną wątpliwość co do legalności działania organów skarbowych, w tym w szczególności jeśli zaistnieje uzasadnione podejrzenie wystąpienia: błędów, omyłek lub przeoczeń organów skarbowych, naruszenia przepisów prawa materialnego lub postępowania, nieuzasadnionej zwłoki przy podejmowaniu czynności. Rzecznika zainteresują też przypadki niewyczerpującej lub wprowadzającej w błąd informacji udzielonej w dowolnej formie przez organy skarbowe, jak również wszelkie zachowania personelu tych organów, naruszające zasadę zaufania obywatela do organów państwa.
W toku sprawy będzie miał trzy możliwości działania. Będzie mógł samodzielnie prowadzić postępowanie wyjaśniające, zgłaszać sprawę do właściwego organu bądź wystąpić do Sejmu o przekazanie sprawy do Najwyższej Izby Kontroli. Organ, do którego zwróci się RPP, będzie musiał w ciągu 14 dni poinformować rzecznika o podjętych działaniach. Rzecznik będzie mógł też zwrócić się o wszczęcie postępowania administracyjnego, wnosić skargi do sądu administracyjnego, a także uczestniczyć w tych postępowaniach – na prawach przysługujących prokuratorowi.

7 mln zł ma kosztować funkcjonowanie biura rzecznika praw podatnika

Rzecznik będzie mógł też wystąpić z wnioskiem do ministra finansów o wydanie interpretacji ogólnej, jak również do Naczelnego Sądu Administracyjnego o podjęcie uchwały.
Kolejna grupa uprawnień może zostać określona jako sprawozdawczo-badawcza i opiera się głównie na sporządzaniu corocznego raportu referującego roczną działalność sprawowanego przez RPP urzędu oraz opiniującą jakość prawa podatkowego.
Etap legislacyjny Projekt ustawy skierowano do I czytania na posiedzeniu Sejmu