Subskrybuj nas na Youtube
Siedmiu sędziów NSA rozstrzygnie, czy nadpłatą lub przysługującym zwrotem VAT można rozliczyć się ze zobowiązania wobec gminy.
/>
Chodzi o sytuacje, w których podatnicy wolą, by fiskus nie zwracał im daniny, tylko przeznaczył nienależnie pobrane kwoty na uregulowanie innych zobowiązań. Taką możliwość przewiduje art. 76 par. 1 ordynacji podatkowej. Wynika z niego, że jeżeli podatnik nie ma zaległości podatkowych ani bieżących zobowiązań, to – co do zasady – nadpłata jest mu zwracana z urzędu. Może on jednak złożyć wniosek o zaliczenie jej (w całości lub w części) na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych.
Sprawa komplikuje się, gdy nadpłata jest w urzędzie skarbowym, a zobowiązanie, które miałoby zostać nią pokryte – należy się gminie.
NSA inaczej niż fiskus
Fiskus stoi na stanowisku, że podatnik może przeznaczyć nadpłatę na poczet tylko tych zobowiązań, które określił mu organ właściwy dla podatku, w którym powstała nadpłata. Innymi słowy niedopuszczalne jest np. regulowanie należności w podatku od nieruchomości (który pobiera wójt, burmistrz lub prezydent miasta) nadpłatą w podatku dochodowym (wpłacanym do urzędu skarbowego).
Orzecznictwo sądów wojewódzkich jest w tej kwestii niejednolite, ale NSA konsekwentnie stał do tej pory na stanowisku korzystnym dla podatników. W wyroku z 8 kwietnia 2016 r. (sygn. akt II FSK 79/16) orzekł, że z art. 76 par. 1 ordynacji nie wynika, aby dyspozycja podatnika była ograniczona co do właściwości organu – rzeczowej lub miejscowej. Nie ma znaczenia źródło, do którego trafi nadpłata, a więc czy jest to budżet gminy, czy państwa. Podatnik może więc przeznaczyć nadwyżkę w VAT (którą dysponuje urząd skarbowy) na zapłatę akcyzy (rozliczanej przez urząd celny), a nadpłatę w podatku od nieruchomości (gminnym) na uiszczenie CIT, PIT, VAT oraz innych danin budżetu państwa.
Do takich samych wniosków NSA doszedł w wyroku z 20 stycznia 2011 r. (sygn. akt I FSK 577/11).
Samodzielność gmin
We wtorek jednak NSA powziął wątpliwość, czy dotychczasowe przyzwolenie na regulowanie zobowiązania w jednym podatku nadpłatą w innej daninie nie ingeruje w budżet samorządów. Uznał, że należy rozważyć, czy takie transfery nie zaburzają sytuacji finansowej gmin.
Sprawa dotyczyła spółki, która pobiera opłaty od zagranicznych firm transportowych za przechowywanie towaru w magazynach na terenie Polski. Bywa, że regularnie odnotowuje nadpłatę w VAT. Jednocześnie ma jeszcze inne nieuregulowane należności, m.in. w PIT, podatku od nieruchomości i podatku akcyzowym.
Spółka uważała, że nic nie stoi na przeszkodzie, aby nadpłatę w VAT zaliczyć na poczet innych zobowiązań podatkowych.
Dyrektor izby skarbowej stwierdził jednak, że spółka może zaliczyć tę nadpłatę tylko na poczet zobowiązania w podatku dochodowym, bo jest on – tak samo jak VAT – rozliczany z naczelnikiem urzędu skarbowego. Wskazał, że naczelnik nie może zaliczać nadpłaty na poczet zobowiązań, które rozliczane są z innym organem – gminnym. Byłaby to bowiem daleko idąca ingerencja w ich kompetencje – uznał dyrektor izby.
WSA w Łodzi zgodził się ze spółką. Nie miał wątpliwości, że nadwyżka VAT może być zaliczona na poczet zobowiązań podatkowych, dla których właściwy jest inny organ podatkowy.
Takiej pewności nie miał jednak NSA. Sędzia Małgorzata Dożynkiewicz podkreśliła, że dotychczasowe wyroki nie rozstrzygnęły wszystkich wątpliwości dotyczących możliwości zaliczenia nadpłat na poczet należności, które powstały w innych organach podatkowych. Rozszerzony skład sędziowski będzie więc musiał rozważyć, czy stanowisko prezentowane przez podatników nie zaburza zasady samodzielności finansowej gmin.
Sędzia odniosła się również do korzystnego dla spółki wyroku I instancji. – Przedstawiona w nim argumentacja w zasadzie ogranicza się do stwierdzenia, że przepisy nie zakazują zaliczenia nadpłat na poczet należności odnoszących się do jednostek samorządu terytorialnego. Sąd nie odniósł się natomiast do ich samodzielności budżetowej – stwierdziła sędzia.
OPINIA
Należy się przyjrzeć, jak prawa podatników wpływają na budżet gmin
Trzeba podkreślić, że zaliczając nadpłatę lub zwrot podatku na poczet zobowiązań np. w podatku od nieruchomości, organy kształtują sytuację samorządów, doprowadzając do wygaśnięcia przysługujących im należności. NSA wskazał, że taka sytuacja może naruszać samodzielność finansową samorządów, która wynika z art. 167 i 168 konstytucji. W dotychczasowych wyrokach NSA nie poruszał dostatecznie tej kwestii. Wynika z nich jednak, że organy mają obowiązek ustalić między sobą, jaki sposób postępowania jest odpowiedni przy zaliczeniu. Niewątpliwie powinno dojść do odpowiednich przesunięć finansowych między organami (z budżetu Skarbu Państwa do budżetu JST) i wydaje się, że można w tym zakresie stosować odpowiednio art. 11 ust. 1 i 4 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.
ORZECZNICTWO
Postanowienie NSA z 6 grudnia 2016 r., sygn. akt I FSK 573/15.
