Subskrybuj nas na Youtube
Czy na prawo gminy do odliczenia VAT wpływa to, jakie były jej pierwotne zamiary, jeszcze przed przystąpieniem do inwestycji? Na to pytanie odpowie TSUE.
Dopiero jego wyrok powinien zakończyć spory o to, jak samorządy mają rozliczać VAT od wydatków poniesionych na inwestycje, które najpierw służą lokalnej społeczności, a później są przekazywane innym podmiotom.
Chodzi np. o budowę i utrzymanie hali sportowej, remont szkolnej świetlicy, modernizację miejskiego targowiska. Zazwyczaj gminy wydają na to niemałe kwoty. Chciałyby więc przynajmniej móc odliczać VAT. Co do zasady nie mogą tego zrobić, jeżeli ponoszą koszty na inwestycje realizowane w ramach ustawowych obowiązków, bedących w zakresie władzy publicznej.
Często jednak te same nieruchomości, które są nieodpłatnie udostępniane mieszkańcom, wykorzystuje również inny podmiot. Przykładowo, z hali sportowej korzysta nie tylko lokalna społeczność, ale i prywatny klub piłkarski. Czerpie on zyski ze sprzedaży biletów na mecze i płaci VAT. Opłaty za sprzątanie oraz modernizacje hali ponosi jednak gmina.
Rodzi to wiele problemów na gruncie rozliczeń z VAT. Ten sam obiekt jest bowiem wykorzystywany zarówno do czynności, które skutkują powstaniem podatku należnego (np. organizowanie odpłatnych imprez sportowych), jak i w ogóle niepodlegających opodatkowaniu (zadania własne gminy).
Fiskus odmawia
W takiej sytuacji znalazła się gmina Rejowo, której sprawę rozpatrywał 22 grudnia br. NSA (sygn. akt I FSK 660/15).
Gmina wybudowała boiska sportowe, a następnie nieodpłatnie przekazała je klubowi piłkarskiemu. Sądziła, że przysługuje jej prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur dokumentujących wydatki poniesione na te inwestycje w przeszłości. Była zdania, że każdego roku będzie mogła dokonać korekty VAT i odzyskać 1/10 kwoty podatku naliczonego, wykazanego na wszystkich fakturach zakupowych związanych z obiektami sportowymi.
Fiskus jej na to nie pozwolił. Uznał, że gmina nie ma prawa nawet do częściowego odliczenia, ponieważ płacąc m.in. za usługi budowlane, nie nabywała ich na cele działalności gospodarczej. W związku z tym nie działała w charakterze podatnika VAT.
Dyrektor izby skarbowej powołał się tu na liczne wyroki TSUE, z których wynika, że prawo do odliczenia VAT przysługuje wyłącznie w sytuacji, w której nabyte usługi i towary służą do transakcji podlegających opodatkowaniu (m.in. C-137/02, C-97/90, C-204/13, C-104/12).
Dyrektor wskazał, że skoro wybudowane przez gminę boiska były nieodpłatnie wykorzystywane przez klub sportowy, to w takim razie inwestycje te były całkowicie wyłączone z systemu VAT, już od momentu ich rozpoczęcia. Skoro zatem gmina nigdy nie nabyła prawa do odliczenia, to nie może również dokonać korekty, o której mowa w art. 91 ustawy.
Cel może się zmienić
W skardze do sądu gmina powołała się natomiast na postanowienie TSUE w sprawie Gminy Międzyzdroje z 5 czerwca 2014 r. (sygn. C-500/13). Podniosła, że trybunał nie zakwestionował w nim możliwości odliczenia VAT za poprzednie lata, jeżeli np. hala sportowa, wybudowana pierwotnie dla mieszkańców, została następnie przeznaczona również do innych celów.
Oznacza to, że inwestycja, która pozostawała poza zakresem opodatkowania VAT, może zostać później wykorzystana w ramach działalności gospodarczej, która już podlega pod regulacje VAT – twierdziła gmina.
WSA w Warszawie przyznał jej rację. NSA postanowił jednak skierować pytanie do TSUE. Sąd uznał, że powinien on rozstrzygnąć, czy istotny jest zamiar gminy, z którym przystępowała ona do inwestycji i co w sytuacji, gdy nie został on wyraźnie przez nią wskazany.
OPINIA
Dyskryminacja z powodu zmiany planów
Janina Fornalik doradca podatkowy w MDDP
Wyrok TSUE może ostatecznie ujednolicić rozbieżne stanowiska sądów administracyjnych. Do tej pory wiele z nich orzekało, że gminy nie mogą skorzystać z odliczenia VAT, jeżeli zmienią przeznaczenie inwestycji w ciągu 10 lat, a wcześniej nie zadeklarowały, że będą ją wykorzystywać do działalności gospodarczej. W moim przekonaniu deklaracja gminy o zamiarze wykorzystania inwestycji na cele działalności gospodarczej nie powinna mieć wpływu na prawo do odliczenia. Art. 91 ustawy o VAT nie nakłada na jednostki samorządu terytorialnego takiego obowiązku. Poza tym trudno oczekiwać od gmin, by już w momencie planowania inwestycji w stu procentach przewidywały, jakie będzie ich wykorzystanie w przyszłości. Po wyroku TSUE w sprawie gminy Wrocław i centralizacji rozliczeń wiemy już, że nieodpłatne udostępnienie wybudowanej infrastruktury jednostce organizacyjnej nie przesądza o braku statusu JST jako podatnika VAT już w momencie poniesienia nakładów. Należy też zwrócić uwagę, że zasada neutralności wymaga, aby odliczenie VAT przysługiwało samorządom w przypadku zmiany przeznaczenia infrastruktury z nieodpłatnego na odpłatną czynność opodatkowaną VAT. W mojej ocenie gminy powinny mieć więc prawo również do odliczenia podatku w drodze korekty wieloletniej.
