Subskrybuj nas na Youtube
Wspólnik spółki jawnej chce odkupić udziały od innego wspólnika, a w wyniku tej transakcji nastąpi przeniesienie ogółu praw i obowiązków. Na ten cel zamierza zaciągnąć kredyt. Czy prowizja przygotowawcza dla banku, raty i odsetki będą kosztem uzyskania przychodu? Kto może je rozliczyć? Spółka czy wspólnik?
Izba Skarbowa w Warszawie odpowiedziała DGP
Ogólna zasada kosztów uzyskania przychodów uregulowana została w art. 22 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT). Zgodnie z nią kosztami uzyskania przychodów są wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ustawy o PIT.
To, czy dany wydatek może być kosztem, czy też nie, uwarunkowane jest zatem ścisłym wypełnieniem tej zasady. Dany wydatek ma być racjonalnie i ekonomicznie uzasadniony oraz właściwie udokumentowany, nie może być też wymieniony enumeratywnie w przepisie art. 23 ustawy o PIT.
W związku z powyższym jednoznacznie odpowiedzieć można tylko na część pytania dotyczącą raty spłacanego kredytu. Wydatek ten na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT nie stanowi kosztu uzyskania przychodu.
Aby dany wydatek mógł być kosztem określonego podmiotu, to musi on być stroną czynności i posiadać tego dowód (umowa, faktura, rachunek, dowód opłat itp.). Kto zatem zawiera umowę? Spółka jawna, o ile w wyniku odkupienia udziałów od innego wspólnika spółka nadal istnieje. Nie wiemy bowiem, czy spółka ma więcej niż dwóch wspólników. Czy też stroną jest wspólnik (osoba fizyczna). Kto dokonuje spłaty rat?
Kolejna niewiadoma to, na jaki cel został zaciągnięty kredyt i jak spożytkowano te środki. Sposób wykorzystania środków będzie bowiem uzależniał sposób rozliczenia w kosztach choćby odsetek.
Odliczenia możliwe tylko w ramach tego samego źródła
/>
Choć spółka jawna występuje w obrocie prawnym jako samodzielny podmiot praw i obowiązków, to nie jest podatnikiem podatku dochodowego. Wszelkie przychody podatkowe oraz koszty uzyskania przychodów wykazywane w ewidencji księgowej prowadzonej przez spółkę jawną przyporządkowywane są jej wspólnikom, proporcjonalnie do posiadanych praw do udziału w zyskach.
W przypadku wspólników spółki jawnej będących osobami fizycznymi, przychody generowane za pośrednictwem transparentnej podatkowo spółki jawnej klasyfikowane są do źródła przychodów pozarolnicza działalność gospodarcza (art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT).
Odmiennie natomiast należy traktować przychody z ewentualnego zbycia praw i obowiązków wspólnika w spółce jawnej. Zarówno organy podatkowe (np. interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 17 września 2015 r., nr IPTPB1/4511-334/15-5/SJ), jak i sądy administracyjne (np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 28 stycznia 2014 r., sygn. akt I SA/Gl 1712/13) stoją na stanowisku, że przychody ze zbycia ogółu praw i obowiązków w spółce osobowej kwalifikować należy do źródła przychodów kapitały pieniężne i prawa majątkowe (art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o PIT). Wynika to z faktu, że przychody powstałe w związku ze zbyciem praw i obowiązków w spółce osobowej nie są – co oczywiste – wypracowane przez spółkę. Do tego sam podatnik przy dokonywaniu transakcji nie działa jako osoba prowadzącą działalność gospodarczą.
Kluczowe dla kosztów uzyskania jest omawiane rozróżnienie podatkowych konsekwencji osiągania następujących przychodów:
● za pośrednictwem spółki jawnej (źródło – działalność gospodarcza),
● ze zbycia praw i obowiązków w spółce jawnej (źródło – prawa majątkowe).
Powszechnie przyjmuje się, że koszty związane z przychodami osiąganymi z danego źródła mogą podlegać odliczeniu tylko w ramach tego samego źródła.
W interpretacjach wydawanych przez organy podatkowe najczęściej prezentowane jest stanowisko, zgodnie z którym wydatki na nabycie praw i obowiązków wspólnika w spółce osobowej mogą wykazywać związek jedynie z przychodami z potencjalnego odpłatnego zbycia tych praw i obowiązków (przychody z praw majątkowych). Nie ma natomiast możliwości uznania, że przedmiotowe wydatki związane są z przychodami z pozarolniczej działalności gospodarczej osiąganymi za pośrednictwem spółki osobowej, w której prawa udziałowe zostały nabyte przez podatnika (por. stanowisko Ministerstwa Finansów w sprawie rozstrzygniętej wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 9 października 2012 r., sygn. akt II FSK 420/11). Podatnik nie ma więc możliwości pomniejszenia przychodów generowanych za pośrednictwem spółki jawnej (przychody z działalności gospodarczej) o wydatki na nabycie praw i obowiązków wspólnika w tej spółce (wydatki związane z potencjalnymi przychodami z praw majątkowych). Dotyczy to zarówno samej ceny nabycia praw i obowiązków wspólnika w spółce jawnej, jak i potencjalnych kosztów finansowych związanych z nabyciem. Takie koszty to np. odsetki czy prowizje od kredytu zaciągniętego przez podatnika na zakup praw udziałowych. Koszty te będą mogły co najwyżej podlegać odliczeniu od przychodów w przypadku potencjalnego zbycia praw i obowiązków w spółce. W mojej ocenie można również argumentować, że podatnik powinien być uprawniony do ich odliczenia od innych przychodów generowanych w ramach źródła przychodów kapitały pieniężne i prawa majątkowe (np. przychody ze sprzedaży akcji na giełdzie).
Podstawa prawna
Art. 10 ust. 1 pkt 3 i 7 art. 22 ust. 1, art. 23 ust. 1 pkt 8 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
