rozwiń ›

Ta druga zmiana – mimo że wejdzie w życie od 2026 r. - będzie miała zastosowanie już do majątku nabytego lub otrzymanego po 31 sierpnia 2025 r.

Zmian dla fundacji rodzinnych jest więcej

Obie wynikają z opublikowanego właśnie projektu nowelizacji ustawy o CIT.

Są też inne nowości. Fundacja nie uniknie już CIT:

  • prowadząc działalność za pośrednictwem podmiotów transparentnych podatkowo, takich jak np. luksemburska spółka SCSp,
  • z tytułu udziału w zagranicznych jednostkach kontrolowanych (CFC).

Zostanie również rozszerzony katalog ukrytych zysków, od których fundacja również płaci podatek.

Zmiany mają wejść w życie 1 stycznia 2026 r. i zapobiegać wykorzystywaniu fundacji rodzinnej do agresywnej optymalizacji podatkowej i unikania lub znacznego obniżenia podatku.

Trzeba będzie odczekać ze sprzedażą majątku

Stąd m.in. pomysł wprowadzenia trzyletniej karencji przy sprzedaży majątku przez fundację rodzinną (np. akcji lub udziałów spółek). Dziś co do zasady taka sprzedaż jest zwolniona z podatku na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy o CIT. Podatek - w wysokości 15-proc. CIT - pojawia się dopiero, gdy pieniądze z takiej sprzedaży zostaną wypłacone fundatorowi lub beneficjentowi albo przekazane w związku z likwidacją fundacji. A to mniej, niż gdyby fundator sprzedawał mienie na własną rękę.

Projektowane zmiany mają ograniczyć to zwolnienie z CIT (nowy art. 6 ust. 8 pkt 2 ustawy o CIT). Fundacja będzie musiała zapłacić podatek, jeżeli sprzeda majątek przed upływem 36 miesięcy od jego zakupu lub otrzymania od podmiotu powiązanego w rozumieniu art. 11a ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT, a więc np. przez fundatora. 36-miesięczny termin będzie liczony dopiero od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło wniesienie, przekazanie lub nabycie. W praktyce więc w niektórych sytuacjach w grę może wchodzić nawet czteroletni okres karencji.

Co gorsza, ta zmiana będzie miała zastosowanie już do majątku nabytego lub otrzymanego po 31 sierpnia 2025 r.

Koniec z najmem krótkoterminowym

Fundacja rodzinna będzie płacić CIT od dochodów z najmu krótkoterminowego – zakłada nowy art. 6 ust. 8 pkt 1 lit. b ustawy o CIT. Zgodnie z tym przepisem nie będzie podatkowego zwolnienia dla przychodów z najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze, której przedmiotem jest „budynek mieszkalny, budynek o funkcji mieszanej w części dotyczącej funkcji mieszkalnej, lokal mieszkalny lub ich część, chyba że są wynajmowane bezpośrednio przez fundację rodzinną wyłącznie na cele mieszkaniowe, przy czym:

  • zwolnienie to nie obejmuje w szczególności przychodów z tytułu świadczenia usług związanych z zakwaterowaniem (PKWiU 55),
  • ciężar dowodu, że ten budynek, lokal lub ich część są wynajmowane bezpośrednio wyłącznie na cele mieszkaniowe, spoczywa na fundacji rodzinnej”.

W uzasadnieniu do projektu Ministerstwo Finansów wyjaśniło, że zwolnienie dla fundacji rodzinnych będzie miało zastosowanie wyłącznie do najmu długoterminowego i to tylko na cele mieszkaniowe. Natomiast wszelkie inne formy wykorzystania nieruchomości, takie jak najem krótkoterminowy, świadczenie usług zakwaterowania (np. w ramach apartamentów na doby czy tzw. condohoteli), wynajem na cele działalności gospodarczej lub komercyjnej, będą objęte CIT - podkreślił resort.

Dziś, przypomnijmy, są co do tego wątpliwości. W katalogu działalności dozwolonej, określonej w art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej (Dz.U. z 2023 r. poz. 326 ze zm.), a więc takiej, do której można stosować zwolnienie z CIT, wymieniony jest m.in. najem. Fiskus uważa jednak, że nie dotyczy to najmu krótkoterminowego. Sądy administracyjne są innego zdania, fundacje dziś wygrywają.

Udział w innych podmiotach

Projektowane zmiany mają też ukrócić wykorzystywanie przez fundacje podmiotów transparentnych podatkowo (nowy art. 6 ust. 8 pkt 3 ustawy o CIT). Nie będą zwolnione z podatku przychody „z udziału w spółce niebędącej osobą prawną albo w funduszu, spółdzielni lub podmiocie, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy o fundacji rodzinnej, prowadzących działalność gospodarczą, jeżeli nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym albo korzystają ze zwolnienia z opodatkowania takim podatkiem od całości swoich dochodów, bez względu na źródło ich osiągania”.

- Uwagę zwraca uwzględnienie w tym katalogu również „funduszy” oraz użycie w nim kryterium „zwolnienia z opodatkowania od całości dochodów”. Czy to oznacza, że dochody fundacji rodzinnej z funduszy inwestycyjnych nie będą już zwolnione z opodatkowania? – zastanawia się Grzegorz Sprawka, partner w kancelarii Domański Zakrzewski Palinka.

Ekspert ma nadzieję, że ta kwestia zostanie jeszcze przemyślana w trakcie prac legislacyjnych.

- Rozumiem dążenie do wyłączenia ze zwolnienia z CIT dochodów transparentnych podatkowo. Jednak tworzenie regulacji, która może otwierać pole do uznania, że dochody fundacji rodzinnej z funduszy podlegają opodatkowaniu, to zdecydowanie zły pomysł, żeby nie powiedzieć niedorzeczny – mówi Grzegorz Sprawka.

Zmiany w CFC i exit tax

Projekt zakłada, że fundacje rodzinne zostaną objęte przepisami o zagranicznych jednostkach kontrolowanych (CFC). Chodzi o podmioty zagraniczne, nad którymi kontrolę sprawuje polski podatnik (PIT lub CIT). Zasadniczo dochód uzyskany przez podatnika kontrolującego CFC podlega opodatkowaniu w Polsce – według stawki 19 proc. PIT lub CIT. Ma to na celu wyrównanie poziomu opodatkowania do wysokości obowiązującej w naszym kraju.

Fundacje mają też stosować art. 24f ustawy CIT, który dotyczy podatku od dochodów z niezrealizowanych zysków (tzw. exit tax).

Ukryte zyski opodatkowane CIT

Rozszerzony zostanie katalog ukrytych zysków. Mowa o świadczeniach dających beneficjentom, fundatorom lub podmiotom powiązanym korzyści ekonomiczne równoważne standardowej wypłacie środków z fundacji (art. 24q ust. 1a ustawy o CIT). Fundacja płaci od takich świadczeń CIT.

Podobny mechanizm – przypomnijmy - funkcjonuje w tzw. estońskim CIT.

Co się zmieni? Do ukrytych zysków ma być zaliczana także „wartość umorzonych, przedawnionych lub odpisanych jako nieściągalne należności z tytułu pożyczki udzielonej przez fundację rodzinną beneficjentowi, fundatorowi lub osobie fizycznej będącej podmiotem powiązanym z beneficjentem, fundatorem lub fundacją rodzinną”.

Etap legislacyjny

Projekt nowelizacji ustawy o CIT (nr 293) – w konsultacjach